Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Molla Sadra'da Zihni Varlık

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 169 - 188, 01.06.2018

Öz

Zihni ve öznel varlık meselesi İ􀇚slam felsefesi ve kelamının eski meselelerinden

biri olup ilmin tahakkuk ve beyanında önemli bir role sahiptir. Bu

çalışmada bu konunun İ􀇚slam felsefesinin ibdai meselelerinden biri olduğu

beyanından sonra Molla Sadra’nın düşünceleri ekseninde zihni varlığın ispatının

delilleri ele alınmıştır. Molla Sadra’ya göre zihne gelen her makule

-süna-i yaygın yüklenti ile değil- öncelikli zati yüklenti ile o makulenin

kendisidir ve zihinde mefhum unvanıyla şekil bulun şey hakikati ve özü

itibarıyla nefsani niteliktir. Nihayetinde de zihni ve öznel varlık hakkında

dillendirilen nazariyelerin filozofların nazariyesi, izafe nazariyesi ve şebeh

(gölge) nazariyesi adı altında açıklanmış ve incelenerek eleştirilmiştir.

Kaynakça

  • Allame Tabatabai, Muhammed Hüseyin. Bidayet’ul-Hikme,. Kum: İ􀇚ntişarat-ı Dar’ul-İlm, 1377. —. Nihayet’ul-Hikme. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı el-Zehra, 1390.
  • Amuli, Abdullah Cevadi. Rahika-i Maktum. Kum: İ􀇚ntişarat-ı İsra, 1382.
  • Dinani, Gulam Hüseyin İ􀇚brahimi İ􀇚brahim. Felsefe Suhreverdi. Tahran: İntişarat- ı Hikmet, 1382.
  • er-Râzî􀆸, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ö􀇆 mer Fahreddin. el-Mebahis’ul- Maşrikiye. Kum: İ􀇚ntişarat-ı Bidar, Trs .
  • İbni Sî􀆸nâ, Ebû Ali Hüseyn b. Abdillâh b. Alî􀆸. el-İşarat vel-Tenbihat (Hemrah Şerh-i Hace Nasreddin Tusi). Tahran: Neşr-i Kitap, 1403. —. Talikat. Kum: Mektebet’ul-İ􀇚lam’ul-İ􀇚slami, 1404.
  • Kuşçu, Fazıl. Şerh’u Tecrid’ul-İtikad. Kum: Mektebet’ul-İlam’ul-İslam, 1414.
  • Lahici, Abdulrezzak b. Ali. Şevarik’ul-İlham. Tahran: Mektebet’u Farabi, Trs.
  • Molla Sadra, Sadrüddî􀆸n Muhammed b. İ􀇚brâhî􀆸m eş-Şî􀆸râzî􀆸. el-Hikmetü’l-Müte’âliye fî Esfâri’l-Akliyyeti’l-Erba’a. Kum: Menşuratu Mustafevi, 1383. —. el-Şevahid’ul-Rububiye. Farsça Çeviri Cevad Muslih. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Suruş, 1366.
  • Mutahari, Murteza. Mecmua-i Asar. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Sadra, 1380.
  • Nuşin, Gulam Hüseyin Rızanejad. Hikmetname Şerh ve Hevaşi-i Menzume-i Hikmet-i Hacı Molla Hadi Sebzevari . Tahran: İ􀇚ntişarat-ı el-Zehra, 1380.
  • Sebzevari, Molla Hâdî􀆸 b. Mehdî􀆸 b. Hâcı Mirzâ. Mecmua-yı Resail-i Felsefi. Tahran: İntişarat-ı Encumen-i İ􀇚slami, 1360.
  • Şirazi, Seyyid Razi. Dersha-yı Şerh-i Manzume. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Hikmet, 1383.
  • Tusi, Hace Ebû Cafer Nasirüddin Muhammed b. Muhammed b. Hasan. Tecrid’ul- İtikad. Kum: Mektebet’ul-İ􀇚lam’il-İ􀇚slami, 1407.
  • Yezdi, Mehdi Hairi. İlm-i Külli. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Hikmet, 1404.
Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 169 - 188, 01.06.2018

Öz

The issue of mental mode of existence is one of the old frequently

discussed topics in Islamic philosophy and theology playing a striking

role in the manner of realization and explanation of knowledge. Emphasizing

the point that this issue is a novel one in Islamic philosophy, the present

article deals with the arguments behind proving the mental mode of

existence with special focus on the doctrine of MullaSadra. According to

him, each category occurring to the mind is the very category based on

the primary essential predication rather than on the common technical

predication; and what occurs to the mind as a concept is a mental quality

in its essence and reality. Finally the prevalent views on mental mode of

existence are raised and analyzed in the framework of the theory of the

theosophers, that of relation, and that of Shabah.

Kaynakça

  • Allame Tabatabai, Muhammed Hüseyin. Bidayet’ul-Hikme,. Kum: İ􀇚ntişarat-ı Dar’ul-İlm, 1377. —. Nihayet’ul-Hikme. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı el-Zehra, 1390.
  • Amuli, Abdullah Cevadi. Rahika-i Maktum. Kum: İ􀇚ntişarat-ı İsra, 1382.
  • Dinani, Gulam Hüseyin İ􀇚brahimi İ􀇚brahim. Felsefe Suhreverdi. Tahran: İntişarat- ı Hikmet, 1382.
  • er-Râzî􀆸, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ö􀇆 mer Fahreddin. el-Mebahis’ul- Maşrikiye. Kum: İ􀇚ntişarat-ı Bidar, Trs .
  • İbni Sî􀆸nâ, Ebû Ali Hüseyn b. Abdillâh b. Alî􀆸. el-İşarat vel-Tenbihat (Hemrah Şerh-i Hace Nasreddin Tusi). Tahran: Neşr-i Kitap, 1403. —. Talikat. Kum: Mektebet’ul-İ􀇚lam’ul-İ􀇚slami, 1404.
  • Kuşçu, Fazıl. Şerh’u Tecrid’ul-İtikad. Kum: Mektebet’ul-İlam’ul-İslam, 1414.
  • Lahici, Abdulrezzak b. Ali. Şevarik’ul-İlham. Tahran: Mektebet’u Farabi, Trs.
  • Molla Sadra, Sadrüddî􀆸n Muhammed b. İ􀇚brâhî􀆸m eş-Şî􀆸râzî􀆸. el-Hikmetü’l-Müte’âliye fî Esfâri’l-Akliyyeti’l-Erba’a. Kum: Menşuratu Mustafevi, 1383. —. el-Şevahid’ul-Rububiye. Farsça Çeviri Cevad Muslih. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Suruş, 1366.
  • Mutahari, Murteza. Mecmua-i Asar. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Sadra, 1380.
  • Nuşin, Gulam Hüseyin Rızanejad. Hikmetname Şerh ve Hevaşi-i Menzume-i Hikmet-i Hacı Molla Hadi Sebzevari . Tahran: İ􀇚ntişarat-ı el-Zehra, 1380.
  • Sebzevari, Molla Hâdî􀆸 b. Mehdî􀆸 b. Hâcı Mirzâ. Mecmua-yı Resail-i Felsefi. Tahran: İntişarat-ı Encumen-i İ􀇚slami, 1360.
  • Şirazi, Seyyid Razi. Dersha-yı Şerh-i Manzume. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Hikmet, 1383.
  • Tusi, Hace Ebû Cafer Nasirüddin Muhammed b. Muhammed b. Hasan. Tecrid’ul- İtikad. Kum: Mektebet’ul-İ􀇚lam’il-İ􀇚slami, 1407.
  • Yezdi, Mehdi Hairi. İlm-i Külli. Tahran: İ􀇚ntişarat-ı Hikmet, 1404.
Toplam 14 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Sedat Baran

Yayımlanma Tarihi 1 Haziran 2018
Gönderilme Tarihi 12 Nisan 2018
Kabul Tarihi 7 Mayıs 2018
Yayımlandığı Sayı Yıl 2018 Cilt: 4 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD Baran, Sedat. “Molla Sadra’da Zihni Varlık”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 4/1 (Haziran 2018), 169-188.

Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.