KÖY ENSTİTÜLERİNİN TOPLUM KALKINMASINDAKİ ROLÜ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 84 - 119, 29.12.2019

Öznur Özden Arslan

Öz

Köy Enstitüleri, dönemine göre ileri nitelikte bir eğitim kurumudur. Kuruluşundan önce birtakım köy okulları denemeleri yapılmıştır. Bunlar Eğitmen Kursları ve Köy Öğretmen Okullarıdır. Bu okullar daha sonraları Köy Enstitüleri bünyesine dahil edilmiştir. Köy Enstitüleri kurucusu İsmail Hakkı Tonguç, öncelikle Türkiye’nin köylerini gezerek ayrıntılı raporlar oluşturmuştur. Daha sonra yasa ile Köy Enstitüleri kuruluşu tamamlanmıştır. Her okulda okutulan derslerin yanı sıra tarım, marangozluk, inşaat gibi köyün ihtiyaçlarına yönelik dersler de verilmektedir. Köy Enstitülerinden mezun olan köy çocukları, yine kendi köylerine öğretmen olarak toplumsal kalkınmada rol üstlenmektedirler. Böylece köy öğretmenleri ile köyde eğitim ilerletilmektedir. Aynı zamanda köyün tüm ihtiyaçları giderilmeye çalışılmaktadır. Köylerde okuma-yazma bilmeyen çocuk kalmaması hedeflenmiştir. Ancak ileriki yıllarda Köy Enstitüleri dış konjonktürün de etkisiyle kapatılma sürecine girmiştir. Köy Enstitülerinin kapatılış nedenlerinden belki de en önemlisi komünistlik iddiasıdır. Bu iddiaların etkisi zamanla artmış ve yıkılışa neden olmuştur. Günümüzde ise ideolojik olarak halen etkisini sürdürmeye devam eden kurumlardır.

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, Eğitmen Kursları, Köy Öğretmen Okulları, Toplum Kalkınması, Eğitim, Öğretim

Kaynakça

• Arman, Hürrem. Piramidin Tabanı Köy Enstitüleri ile Başlatılan Büyük İmece Cilt II. İstanbul: Arkın Kitabevi, 1990.
• Apaydın, Talip. Köy Enstitüsü Yılları. İstanbul: Literatür Yayınları,2014.
• Aydın, Baha Mutlu. Köy Enstitüleri ve Toplum Kalkınması.Ankara:Anı Yayıncılık, 2007.
• Aysal, Necdet. “Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. s. 35-36 (2005): 267-282.
• Başaran, Mehmet. Özgürleşme Eylemi: Köy Enstitüleri.İstanbul: Çağdaş Yayınları, 1990.
• Baykurt, Fakir. Köy Enstitülü Delikanlı. 2.bs. İstanbul: Literatür Yayınları, 2018.
• Boybeyi, Songül, Songül Sallan Gül. “Cumhuriyet Aydınlanmasının Kısa Tarihi: Köy Enstitülerini Çevreleyen Tarihsel ve Toplumsal Koşullar ve Bugüne Çıkarsamalar”. Toplum ve Demokrasi Dergisi. c.2. s. 3 (2008): 67- 92.
• Çakmak, Fevzi. Kuruluşundan Kapatılışına Kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi İçerisinde Köy Enstitülerine Yönelik Muhalefet. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. c. 6, s. 15 (2007): 221-250.
• Çelik, H.Seçkin. “Yücel-Öner Davası ve İhmal Edilmiş Bir Siyasal Tartışma: Türkçe Ders Kitaplarında Sosyalist-Komünist Propaganda İddiası”.Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. s.42 (2017): 507-530.
• Ekinci, Necdet. Sanayileşme ve Uluslaşma Sürecinde Toprak Reformundan Köy Enstitülerine Türkiye (1923-1950).Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1997.
• Erdem, Çiğdem. “Cumhuriyet Yönetiminin 1930lu Yıllarda Köyde ve Köylülükte “Dönüşüm”ü Gerçekleştirme İsteğinin Bir Aracı Olarak “Köy Eğitmen Kursları””. Gazi
• Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. c. 10. s. 3 (2008): 187-200.
• Evren, Nazif. Köy Enstitüleri Neydi Ne Değildi.İstanbul: Güldikeni Yayınları, 1998.
• Kaplan, Mevlüt.Aydınlanma Devrimi ve Köy Enstitüleri.Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Kapluhan, Erol. “Atatürk Dönemi Eğitim Seferberliği ve Köy Enstitüleri”. Marmara Coğrafya Dergisi. s. 26 (2012): 172-194.
• Karaömerlioğlu, M. Asım. “Bir Tepeden Reform Denemesi: Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun Hikayesi”.Birikim. s.107 (1998): 31-47. Kepenek, Yakup. Türkiye Ekonomisi. 27.bs. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2014.
• Kirby, Fay. Türkiye’de Köy Enstitüleri. çev. Niyazi Berkes. İstanbul: Tarihçi Kitabevi, 2015.
• Koçak, Cemil. “Irkçılık-Turancılık Davasının Siyasi Rövanşı Öner-Yücel Davası”. Tarih ve Toplum Dergisi. c.28. s. 166 (1997): 22(214)-30(222).
• Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı. İsmail Hakkı Tonguç Kitaplaşmamış Yazıları Cilt I. Ankara, 1997.
• _______. İsmail Hakkı Tonguç Kitaplaşmamış Yazıları Cilt II. Ankara, 2000.
• Makal, Mahmut. Köy Enstitüleri ve Ötesi.İstanbul: Çağdaş Yayıncılık, 1979.
• Semerci, Bekir. Türkiye’de İleri Atılımlar ve Köy Enstitüleri. İstanbul: Afa Matbaacılık: 1989.
• Şener, Mustafa. “1923-1945 Burjuva Uygarlığının Peşinde”. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. ed. Gökhan Atılgan, Cenk Saraçoğlu, Ateş Uslu (İstanbul: Yordam Kitap, 2015), 197-286.
• Şeren, Mehmet. “Köye Öğretmen Yetiştirme Yönüyle Köy Enstitüleri”.Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. c. 18. s.1 (2008): 203-226.
• Tınaztepe, Neşet. Işığa Doğru Çifteler Köy Enstitüsü Anılar. Eskişehir: Öğretmenin Sesi Yayınları, 2003.
• _______. Köye Doğru Bir Öğretmenin Anıları. Eskişehir: Öğretmenin Sesi Yayınları, 2004.
• Tonguç, Engin. Devrim Açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç. İstanbul: Ant Yayınları, 1970.
• Tonguç, İsmail Hakkı. Köyde Eğitim. 2. bs. Ankara: Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları, 1997.
• Türkoğlu, Pakize. Tonguç ve Enstitüleri.İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
• Zeyrek, Şerafettin. “Köy Enstitülerinin Kuruluş ve Kapatılış Nedenleri”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (2004): 73-80.