KIRGIZİSTAN İLE ÖZBEKİSTAN ARASINDAKİ POTANSİYEL ÇATIŞMA ALANLARI: SU PAYLAŞIMI VE SINIR GÜVENLİĞİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 64 - 90, 30.12.2019

Semanur Öncü

Öz

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte Bağımsız Devletler Topluluğu’na üye ülkeler arasında başta sınır güvenliği olmak üzere birçok konuda çatışma alanları ortaya çıkmıştır. Kırgızistan ile Özbekistan arasındaki sınır problemleri Sovyetler Birliği’ne dayanmaktadır. Bölgenin etnik karışıklığı bu sorunun çözümü için engel oluşturmaktadır. Kırgızistan’ın güneyinde yer alan Oş şehrinde 2010’da meydana gelen halk olayları da bunun bir örneğidir. Kırgızistan’ın bölgenin en zengin su kaynaklarına sahip olması ve Özbekistan’ın da bu sulara ihtiyacının olması da su paylaşımı problemini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmada Özbekistan ve Kırgızistan arasında yaşanan sınır güvenliği ve su paylaşımı sorunları tarihsel süreç kapsamında ve günümüzdeki durumu itibariyle ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, Özbekistan, Güvenlik, Sınır, Su paylaşımı, Orta Asya

Kaynakça

• Abazov, Rafis: “Culture and customs of the Central Asian republics”, Greenwood Publishing Group, 2007.
• Agayeva, Aygül. "Orta Asya da Su Sorunu: Havzalar Ve Barajlar." Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2017, 35-62.
• Agboade, Bimbo. "The International Comparative Legal Guide to Gas Regulation 2012." London: Global Legal Group Ltd, 2012, 215.
• Aras, Osman Nuri: “Azerbaycan'ın hazar ekonomisi ve stratejisi”, Der yayınevi, 2001.
• Askarov, Sabir Yazar: “Orta Asya güvenliğinde bölge dışı güçler ve Rusya”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, 2014.
• Baycaun, Saule: "Orta Asya’da bitmeyen sınır sorunları: Kırgızistan-Özbekistan gerginliği." Stratejik Analiz, 4.43 (2003): 66-70.
• Birdişli, Fikret: "Orta Asya Bölgesel Güvenlik Kompleksi Bağlamında Kırgızistan-Özbekistan İhtilafı", Yönetim Bilimleri Dergisi, 15.30 (2017): 123-143.
• Bohr, Annette, and Simon Crisp. "Kyrgyzstan and the Kyrgyz." The nationalities question in the Post-Soviet States, 1996, 385-409.
• Bremmer, Ian, and Ray Taras, eds: “ New states, new politics: building the post-Soviet nations”, CUP Archive, 1997.
• Brubaker, Rogers: "Nationhood and the national question in the Soviet Union and post-Soviet Eurasia: An institutionalist account", Theory and society, 1994, 47-78.
• Çaman, Efe, and Kenan DAĞCI. "Özbekistan’da İslam, Siyasi Sistem ve Radikalizm", Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 2014, 8-22.
• Demirci, Levent: "Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın Kesişimindeki Sorunlu Vadi: Fergana." Journal of Defense Sciences/Savunma Bilmleri Dergisi, 2012, 48-52.
• Demirci, Levent: "Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın Kesişimindeki Sorunlu Vadi: Fergana." Journal of Defense Sciences/Savunma Bilmleri Dergisi, 2012, 95-108.
• Demirtepe, M. Turgut, and Güner Özkan, eds : “Uluslararası Sistemde Orta Asya: Dış Politika ve Güvenlik”, International Strategic Research Organization, USAK, 2013.
• Derin, Süleyman: "Tasavvufun Orta Asya’da yakın geçmişteki rolü: Kırgızistan örneği." Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 2006, 7-39.
• Erol, Mehmet Seyfettin: "Orta Asya'da Güvenlik Sorunları", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 2004, 85-112.
• Gleason, Gregory. "Uzbekistan: the politics of national independence", New States, New Politics: Building the Post-Soviet Nations, 1997, 571-601.
• Golden, Peter: "Dünya Tarihinde Orta Asya." Çev: YK Taştan, Ankara: Ötüken Yayınları, 2014.
• Haghayeghi, Mehrdad: “Islam and politics in Central Asia”, Basingstoke: Macmillan, 1995.
• Joldoshov, Altynbek: "Kabilecilik, Bölgecilik ve Etnisite: Kırgız Kimliği Üzerine Çalışmalar", Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, 2013, 101-133.
• Juraev, Shairbek: "Energy emergency in Kyrgyzstan: causes and consequences." Policy brief, 2009.
• Kadir, Zülfiye: "Muslim political movements in Russia", Avrasya Etüdleri,1996, 48-57.
• Kang, Daekeun. "Orta Asya’da radikal İslam hareketi ve terörizm", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Ankara, 2010.
• Kaya, İbrahim. "Aral Havzası anlaşmazlığının değerlendirilmesinde hukuksal çerçeve ve uygulanabilir öneriler." Dünyada su sorunları ve stratejileri, ss. 115-129, Ankara, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, 2002.
• Kodaman, Timuçin, and Haktan Birsel. "Bağımsızlık Sonrası Özbekistan Ve Dış Politikası", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:16 NO: 2, 2006, 413-442.
• Güngörmüş Kona, Gamze. "Radikal İslam Ve Orta Asya", M5 Savunma Ve Stratejisi Dergisi, (2004).
• Mann, Poonam. "Religious extremism in central Asia", Strategic Analysis, 2001, 1029-1044.
• Martin, Terry Dean: “The affirmative action empire: nations and nationalism in the Soviet Union”, Cornell University Press, 2001.
• Megoran, Nicholas Winston: “The borders of eternal friendship?”, the politics and pain of nationalism and identity along the Uzbekistan-Kyrgyzstan Ferghana Valley boundary, 1999-2000. Diss. University of Cambridge, 2003.
• Nanni, Marcella: "The Aral Sea Basin: legal and institutional issues", Rev. Eur. Comp. & Int'l Envtl. L.1996, 130-137.
• Özgün, Tevfik Orçun, and Meral Uçmaz: "Orta Asya’da Büyük Oyun: Kırgızistan", 44-48.
• Pamir, A. Necdet: "Kafkaslar ve Hazar havzasındaki ülkelerin enerji kaynaklarının Türkiye’nin enerji güvenliğine etkileri", Türkiye’nin çevresindeki gelişmeler ve Türkiye’nin güvenlik politikalarına etkileri sempozyumu, Harp Akademileri, İstanbul, 2006.
• Reeves, Madeleine: "A weekend in Osh", London Review of Books, 2010,17-18.
• Rezvani, Babak: "The Ossetian-Ingush Confrontation: Explaining a Horizontal Conflict." Iran and the Caucasus, 2010, 419-429.
• Rezvani, Babak: “Ethno-territorial conflict and coexistence in the caucasus”, Central Asia and Fereydan: academisch proefschrift, Amsterdam University Press, 2014.
• Rezvani, Babak: "Understanding and explaining the Kyrgyz-Uzbek interethnic conflict in Southern Kyrgyzstan." Anthropology of the Middle East, C:8 No: 2, 2013, 60-81.
• Shozimov, Pulat: The Fergana Valley: A microcosm of problems and potential in Central Asia", Asian Voices Seminar Series.
• Shozimov, Pulat, Joomart Sulaimanov, and Shamshad Abdullaev: "Culture in the Ferghana Valley since 1991: The issue of identity." Ferghana Valley: The Heart of Central Asia, 2011, 278-295.
• Türer, Osman. "Hoca Ahmed-i Yesevî'nin Türk-İslâm tarihindeki yeri ve tasavvufî şahsiyeti." Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, No:12, 1995.
• Zokirov, Sayidfozil, and Khojamahmad Umarov: "Economic development in the Ferghana Valley since 1991." Ferghana Valley: The Heart of Central Asia, ME Sharpe, 2011.