GÜNCEL GELİŞMELER IŞIĞINDA TÜRKİYE’NİN SURİYE POLİTİKASI VE PKK-PYD İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA YENİ ASKERİ STRATEJİSİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 76 - 101, 27.07.2020

Yunus Karaağaç , Hasan Acar

Öz

Türkiye Cumhuriyeti, kökleri Devrimci Doğu Kültür Ocakları’nın faaliyetlerine kadar uzanan ve 1978 yılında Kürdistan İşçi Partisi (PKK) olarak ortaya çıkan, etnik ve ideolojik motifli terörizmle, yaklaşık 40 senedir mücadele etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti bu süreçte, sınırlarında kalıcı güvenliğini sağlamak ve refahını devam ettirmek amacıyla, terörle mücadele stratejisini sürekli gözden geçirmek durumunda kalmıştır. Özellikle Arap Baharı adı verilen süreçle birlikte; Suriye, Tunus, Libya ve Mısır gibi ülkelerde meydana gelen otorite boşluğu, devlet dışı aktörlerin devreye girmesine neden olmuştur. Bu süreçte, bazı bölgelerde terör örgütlerinin etkin bir konuma geldiği görülmektedir. Bu ülkeler içerisinde Suriye’de, küresel ve bölgesel güçlerin desteğiyle varlığını sürdürmeye çalışan Demokratik Birlik Partisi (PYD: Partiya Yekitiya Demokrat), Türkiye’nin bölgedeki çıkarlarını ve yaşamsal statüsünü tehdit etmektedir. Bu kapsamda Türkiye, Suriye’de terör örgütlerinin yarattığı tehdidi ortadan kaldırmak amacıyla, Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekâtlarını gerçekleştirmiştir. Bu makale, güncel gelişmeler ışığında, Türkiye’nin Suriye politikasını ifade etmeyi amaçlamaktadır. Ayrıca PKK-PYD ilişkisi bağlamında, Türkiye’nin Suriye’deki faaliyetleri ve milli çıkarların korunması için geliştirilen askeri stratejileri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dış Politika, Türkiye-Suriye İlişkileri, Terörizm, Askeri Strateji, PKK-PYD İlişkisi

Kaynakça

• Acar, Hasan Türkiye’de Güvenlik Politikalarının Dönüşümü ve Terörle Mücadele Kapsamında Zeytindalı Harekâtının Değerlendirilmesi, JSGA “Uluslararası Güvenlik Kongresi” Bildiri Özet Kitapçığı, 2019, s. 84-86.
• Acun, Can ve Bünyamin Keskin, PKK’nın Kuzey Suriye Örgütlenmesi: PYD-YPG, İstanbul: SETA Yayınları, 2017.
• Alan, Engin, Terör-PKK 40 Yıllık İhanet, İstanbul: Bilgi Yayınevi, 2020.
• Alptekin, Hüseyin, Etnik Terör ve Terörle Mücadele Stratejileri, İstanbul: SETA Yayınları, 2018.
• Altundeğer, Nurettin ve M. Ertuğrul Yılmaz, “İç Savaştan Bölgesel İstikrarsızlığa: Suriye Krizinin Türkiye’ye Faturası”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:21, Sayı:1, 2016, 289-301.
• Bayraktar, Bora,‘‘Barış Pınarı Harekâtı’nın Sonuçları’’, Kriter Dergisi, Yıl:4, Sayı:41, 2019.
• Bingöl, Oktay, “Suriye’de Kürt Hareketi: PYD/YPG’nin PKK ve Bölgesel Kürt Dinamiği İle İlişkisi ve Türkiye’ye Etkileri”, Merkez Strateji Enstitüsü, No. 14, 2016, 1-22.
• Caves, John, “Syrian Kurds and The Democratic Union Party (PYD)”, Backgrounder, 2012, 1- 15.
• Clawson, Patrick, Syrian Kurds as a US ally: Cooperation and Complications, Washington DC: The Washington Institute for Near East Policy, 2016.
• Coşkun, Vahap, “Çözüm Süreci: Dün, Bugün Yarın”, Liberal Düşünce, Cilt:19, Sayı:75, 2014, 7-18
• Çiçek, Cuma ve Vahap Coşkun, Dolmabahçe’den Günümüze Çözüm Süreci: Başarısızlığı Anlamak ve Yeni Bir Yol Bulmak, Ankara: Barış Vakfı Yayınları, 2016.
• Dedeoğlu, Beril, Uluslararası Güvenlik ve Strateji, İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları, 2014.
• Demir, Cenker Korhan. “Öğrenen Örgütler ve Terör Örgütleri Bağlamında PKK”, Uluslararası İlişkiler. Cilt:5, Sayı:19, (2008): 57-88.
• Demirel, Gözde, “Terör Örgütlerinin Kimlik İnşasında Etkisi: PYD-YPG ve Suriye'de Kürt Kimliği”, Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, 2017, 25-41.
• Deniz, Can, Devrimciliğimin Anatomisi ve Tanrımız Apo, Ankara: Aksu Matbaası, 1996.
• DPI, Turkey’s Kurdish Conflict: An Assessment of the Current Process, London: Democratic Progress Institute, 2013.
• Erdem, Onur. 5 Soruda YPG’nin ABD ve Rusya ile İlişkisi, BBC Türkçe, 16 Mayıs 2017, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-39937178, 01.05.2020.
• Erol, Metin, Batı Basınında Barış Pınarı Harekâtı, İstanbul: SETA Yayınları, 2019.
• Federici, Vittoria, “The Rise of Rojava: Kurdish Autonomy in the Syrian Conflict”, SAIS Review of International Affairs, Vol: 35, No:2, 2015, 81-90.
• Fuller, Graham, Yeni Türkiye Cumhuriyeti, Çev. Mustafa Acar. Ankara: Eksi Kitaplar, 2017.
• Hamsici, Mahmut, “Fırat Kalkanı’nda En Zorlu Cephe: El Bab”, BBC Türkçe, 22 Aralık 2016, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-38398785, 04.05.2020.
• International Crisis Group, “The PKK’s Fateful Choice in Northern Syria”, Middle East Report, No. 176, 2017, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/eastern- mediterranean/syria/176-pkk-s-fateful-choice-northern-syria, 02.05.2020.
• İmset, İsmet, PKK: Ayrılıkçı Şiddetin 20 Yılı (1973–1992), Ankara: Turkish Daily News Yayınları, 1993.
• İşyar, Ömer G, “Suriye İç Savaşı’nda PYD’nin Aktörleşmesinin Başlıca Nedenleri”, Bilge Strateji, Cilt: 9, Sayı:16, 2017, 33-67.
• Karabulut, Umut ve Engin Eryılmaz, ‘‘PKK Terör Örgütü ve Türkiye-Suriye İlişkilerine Etkileri (1991-2003)’’. Belgi Dergisi, No. 11, 2016, 17-40.
• Karagöz, Taha Hüseyin, “Barış Pınarı Harekâtı başarıyla tamamlandı, Soçi mutabakatı süreci işliyor- [Güncel Harita]”, 29 Ekim 2019, https://www.yenisafak.com/dunya/baris- pinari-harekati-basariyla-tamamlandi-soci-mutabakati-sureci-isliyor--guncel-harita-3509801, 03.05.2020.
• Kardaş, İdris, “YPG’nin İnsan Hakları İhlalleri’’, Ekonomi ve Politika Araştırmaları Merkezi, İstinye Üniversitesi, 15 Şubat 2018, https://epam.istinye.edu.tr/uploads/ypgnin-insan- haklar%C4%B1-ihlalleri.pdf, 02.05.2020.
• Kerman, İbrahim ve Ertan Efegil, “Terör Örgütü PKK/PYD’nin Suriye’de İzlediği İç Savaş Stratejisinin Değerlendirilmesi’’, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, Hibrit Savaşlar Özel Sayısı, 2017, 162-198.
• Köse, Talha, “Çözüm Sürecinin Yükseliş ve Düşüşü”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, 2017, 13-40.
• Köylü, Murat, ‘‘Suriye, PYD/YPG Yapılanması ve Zeytin Dalı Harekâtı’’, ASSAM, Sayı:11, 2018, 70-86.
• Leezenberg, Michiel, “The Ambiguities of Democratic Autonomy: The Kurdish Movement in Turkey and Rojava”, Southeast European and Black Sea Studies, Vol: 16, No: 4, 2016, 671-690.
• NTV Haber, “SON DAKİKA... Cumhurbaşkanı Erdoğan-ABD Başkan Yardımcısı Pence görüşmesi sona erdi”, 17.10.2019, https://www.ntv.com.tr/dunya/bestepedeki-kritik-gorusme- sona-erdi,b9k9K3BMm0qGNA7PhgBuNw, 03.05.2020.
• Orhan, Oytun, “Fırat Kalkanı Hedefler, Fırsatlar ve Riskler”, Ortadoğu Analiz, Cilt 8, Sayı 77, 2016, 10-13.
• Örmeci, Ozan, ‘‘Barış Pınarı Harekâtı Başladı’’, Uluslararası Politika Akademisi, 14.10.2019, http://politikaakademisi.org/2019/10/10/baris-pinari-harekati-basladi/, 03.05.2020.
• Özalp, Mustafa, ‘‘Türkiye’nin Suriye’ye Düzenlemiş Olduğu Fırat Kalkanı Operasyonu’’, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 18, 2018, 169-186.
• Özcan, Nihat Ali, PKK (Kürdistan İşçi Partisi) Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi, Ankara: ASAM Yayınları, 1999.
• Özkan, Ersan ve Habib Özdemir, “Nitelikli Terör Örgüt Üyesi Kaynağı: KCK Siyaset Akademisi Örnek Olay Çalışması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:11, No: 28, 2014, 49-60.
• Polat, Doğan Şafak,“Türkiye’nin Suriye’nin Kuzeyindeki Askerî Harekâtının Amaçları ve Sonuçları”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt:16, Sayı:33, 2020, 53-96.
• Pusane, Özlem Kayhan, “Türkiye’nin Kürt Sorunu: Arap Baharı ile Değişen Yurtiçi ve Bölgesel Dinamikler”, Uluslararası İlişkiler, Cilt:11, Sayı: 41, 2014, 115-138.
• Salih, Cale, “Turkey, The Kurds And The Fight Against Islamic State”, European Council on Foreign Relations, No.141, 2015, 1-12.
• Sandıklı, Atilla ve Ali Semin, “Bütün Boyutlarıyla Suriye Krizi ve Türkiye”, Orta Doğu’da Değişim ve Türkiye içinde, Ed. Atilla Sandıklı ve Erdem Kaya, İstanbul: BİLGESAM Yayınları, 2014.
• Sarı, Buğra ve Murat Tınas, İnsanlığa ve Demokrasiye Terör Tehdidi: PKK Örneği. Ankara: Polis Akademisi Yayınları, 2018.
• Semin, Ali, “Suriye Krizindeki İç Dinamikler: ÖSO-IŞİD-PYD Denklemi”, BİLGESAM Analiz/Ortadoğu, No:1234, 2016, 1-8.
• Serper, Emre, “Zeytindalı Harekâtı ve Terörle Mücadele”, TASAM, 25 Ocak 2018, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/50178/zeytindali_harekati_ve_terorle_mucadele, 02.05.2020.
• Soner, Bayram Ali ve Ömer Aslan ve Hakan Kıyıcı, PKK’nın Bölgesel Terör Ağı Yapılanması, Ankara: Polis Akademisi Yayınları, 2017.
• Suriye’nin Haritasal Görünümü, http://www.suriyegundemi.com/2020/05/01/suriye-genel-durum-haritasi-01-05-2020/, 01.05.2020.
• Şahin, Mehmet, “Rusya’nın Zeytin Dalı Harekâtına Yönelik Tutumu”, TASAV Dış Politika Araştırmaları Merkezi, No:12, 2017, 1-4.
• Şahin, Yakup ve İbrahim İrdem, “PYD-YPG: The PKK in Syria”, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, Cilt: 19, No: 1, 2017, 21-45.
• Tayiz, Kurtuluş, “PKK’nın Çapraz İlişkileri”, Lacivert Dergi, (16) 2015, http://www.lacivertdergi.com/gundem/makaleler/2015/09/02/pkknin-capraz-iliskileri, 01.05.2020.
• T.C Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Zeytin Dalı Harekâtı’na Karşı Terör Örgütü Mensupları ve Yandaşları Tarafından Sosyal Medyada Yürütülen Dezenformasyon Faaliyetleri, 2018, http://nurnberg.bk.mfa.gov.tr/Content/assets/consulate/images/localCache/1/428736f7-5338-4e17-b696-bc0058718296.pdf, 02.05.2020.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, “Zeytin Dalı Harekâtı”, 11 Mart 2018, https://www.tsk.tr/Home/Detay/588, 02.05.2020.
• Tejel, Jordi, Syria’s Kurds: History, Politics and Society, New York, Routledge, 2008.
• Ulutaş, Ufuk ve Burhanettin Duran, “Türkiye’nin DEAŞ’la Mücadelesinin Kritik Dönemeci: Fırat Kalkanı Harekâtı”, Türk Dış Politikası Yıllığı, 2016, 11-30.
• UPA, ‘‘Hibrit Savaş Bağlamında ABD’nin “Barış Pınarı Harekâtı” Karşısındaki Tutumu’’, Uluslararası Politika Akademisi, 20.10.2019, http://politikaakademisi.org/2019/10/20/hibrit- savas-baglaminda-abdnin-baris-pinari-harekati-karsisindaki-tutumu/, 03.05.2020.
• White, Paul, PKK: Dağlardan İnmek, Çev. Mustafa Topal, İstanbul: İletişim Yayınları, 2016.
• Yeltin, Hüseyin, “Türkiye’nin Suriye Krizine Karşı Güvenlik Arayışlarına Bir Örnek: Fırat Kalkanı Harekâtı”, ECONDER, Cilt: 2, Sayı: 2, 2018, 201-214.
• Yeşiltaş, Murat ve Merve Seren ve Necdet Özçelik, Fırat Kalkanı Harekâtının İcrası, İstikrarın Tesisi ve Alınan Dersler, Ankara: SETA Yayınları, 2017.
• Yetkin, Murat, Kürt Kapanı, İstanbul: Doğan Kitap, 2019.
• Yıldırım, Bilal, “Trump Dönemi ve Körfez Krizi Bağlamında Türkiye’nin Ortadoğu Politikası”, ORMER Perspektif Serileri, No: 20, 2017, 1-8.