Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Algısına Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 20, 138 - 151, 30.04.2020

Mehmet Zafer Danış Beyza Erkoç Esma Güç Çınar Şeyda Usta

Öz

Cinsiyet hem biyolojik özelliklere göre hem de toplumsal açıdan tanımlanan bir kavramdır. Cinsiyetçilik bireylerin cinsiyetlerine göre yapılan ayrımcılıktır. Cinsiyetçilikte vurgu genellikle kadınlara yapılan negatif tutum ve davranışlara yöneliktir. Çelişik duygulu cinsiyetçilik kadınlara yönelik negatif tutum ve davranışların yanında pozitif tutum ve davranışların da olduğunu ortaya koyan bir bakış açısıdır. Negatif tutumlar ve davranışları düşmanca cinsiyetçilik ile pozitif tutumlar ve davranışları ise korumacı cinsiyetçilik ile açıklar. Bu çalışma ile katılımcıların çelişik duygulu cinsiyetçilik düşünce düzeylerinin ve bu düşünce düzeylerinin demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığının aynı zamanda düşmanca cinsiyetçilik ve korumacı cinsiyetçilik alt boyutları arasındaki ilişkinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma Kasım 2018’de Türkiye geneli Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfında (SYDV) görev yapan 378 kişi ile anket yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Verilerin istatistiki analizi için SPSS 23.0 paket programı kullanılmıştır. Analizler sonucunda; katılımcıların çelişik duygulu cinsiyetçiliğe (3,51±1,14), düşmanca cinsiyetçiliğe (3,32±1,34) ve korumacı cinsiyetçiliğe ilişkin (3,69±1,27) düşünce puanlarının ortalamanın üzerinde olduğu ve cinsiyetçilik ile korumacı cinsiyetçilik arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve orta düzeyde bir ilişkinin olduğu (p<0,05; r= 0,48) belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Cinsiyetçilik, Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik, Düşmanca Cinsiyetçilik, Korumacı Cinsiyetçilik

Kaynakça

• Alptekin, D. (2014). Çelişik Duygularda Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı Sorgusu: Üniversite Gençliğinin Cinsiyet Algısına Dair Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.32: 203-211.
• Ayan, S. (2014). Cinsiyetçilik: Çelişik duygulu cinsiyetçilik. Cumhuriyet Medical Journal, CMJ, 36(2): 147-156.
• Ayhan, H. (2015). Cinsel Tacize İlişkin Tutumları Yordayan Faktörler: Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik, Kontrol Odağı Ve Empati. (Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi.
• Badinter E. (1991). Biri ötekidir. Şirin Tekeli (Çev.). İstanbul, Afa Yayınları.
• Baron, R. A., Bryne, D. (2000). Social Psychology (Ninth Edition). USA: Allyn And Bacon.
• Barreto, M. Ellemers, N.(2005). The Burden of Benevolent Sexism: How It Contributes To the Maintenance of Gender Inequalities, European Journal of Social Psychology, 35: 633-642.
• Benokraitis, N. V., Feagin, J. R. (1995). Modern sexism: Blantant, subtle andcovert discrimination (2nd ed.) Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Briffiault R. (1990). Analar. Şemsa Yeğin (Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
• Connelly, K. Heesacker M. (2012). Why Is Benevolent Sexism Appealing? Associations with System Justification and Life Satisfaction, Psychology of Women Quarterly, 36(4):432-443.
• Deaux, K. (1984). From Individual Differences to Social categories: Analysis of a decades’s research on gender. American Psychologist, 39(2): 105–116.
• Eagly A H, Mladinic A. (1989). Gender Stereotypes and Attitudes toward Women and Men. Pesonality and Social Psychology Bulletin, 15: 543.
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç, Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Ed.: Yıldız Ecevit & Nadide Karkıner, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir: 2-29.
• Erkurt, A. (2015). Kadına Yönelik Şiddet: Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik, Yetkecilik ve Sosyal Baskınlık Yönelimi Açısından Bir İnceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İsmail Yılmaz (Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Glick, P., Fiske, S. T. (1996). The ambivalent sexism ınventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70 (3): 491-512.
• Glick, P., Fiske, S. T., Mladinic, A., Saiz, J. L., Abrams, D., Masser, B., ... ve Annetje, B. (2000). Beyond prejudice as simple antipathy: hostile and benevolent sexism across cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 79(5): 763.
• Glick, P., Fiske, T. S. (1997). Hostile and benevolent sexism: Measuring ambivalent sexist attitudes toward women, Psychology of Women Quarterly, 21: 119-135.
• Kilianski, S. E., Rudman, L.A. (1998). Wanting It Both Ways: Do Women Approve of Benevolent Sexism, Sex Roles, 39: 333-352.
• Malik, D. (2017). Evli Bireylerin Değer Yönelimleri ile Cinsiyetçilik Düzeylerinin Evlilik Uyumlarıyla Olan İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Marshall, G. (1998). Sosyoloji Sözlüğü. Osman Akınhay, Derya Kömürcü (Çev). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Newman, L. K. (2002). Sex, Gender and Culture: Issues in the Definition, Assesment and Treatment of Gender Identity Disorder, Clinical Child Psychology and Psychiatry, V.7: 358-367
• Öztürk, E. (2011). Feminist Teori ve Tarihsel Süreçte Türk Kadını. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Sakallı Uğurlu, N. (2002). Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması (AmbivalentSexismİnventory: A Study of ReliabilityandValidity).Türk Psikoloji Dergisi (Journal of TurkishPsychology). 17: 47-58.
• Sakallı Uğurlu, N. (2003). Cinsiyetçilik: Kadınlara ve Erkeklere İlişkin Tutumlar ve Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Kuramı. Türk Psikoloji Yazıları, 6: 1-20.
• Sayer, H. (2011). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Erkeklerin Katılımı. Uzmanlık Tezi Ankara, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Segal, L. (1992). Ağır Çekim Değişen Erkeklikler Değişen Erkekler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Turan, E. B. (2018). Erkek Sporcularda Sporcu Kimliğinin Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik ile İlişkisinin İncelenmesi. (Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Uysal Çelik, Z. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Romantik İlişkilerde Sosyal İlgi Düzeyleri İle Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Düzeyleri Arasındaki İlişki. (Yüksek Lisans Tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
• Üzümçeker, E., Akfırat S.(2018). Kadın Cinayetlerine Yönelik Atıfların Cinsiyet Grubuyla Özdeşleşme, Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik ve Siyasi İdeolojilerle İlişkisi. Psikoloji Çalışmaları. 38 (1):1-32.
• Yağmurcu, Y. (2015). Nesneleştirme Kuramı, Sistemi Meşrulaştırma Kuramı Ve Çelişik Duygulu Cinsiyetçilik Perspektiflerinden Kendini Nesneleştirmenin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi.