Etiketleme Teorisi Çerçevesinde Sosyal dışlanma ve Salgın Hastalıklar: Kovid-19 Süreci ve Damgalama

Yıl 2021, Cilt 11, Sayı 2, 13 - 25, 15.10.2021

Sevim ATİLA DEMİR

Öz

Kovid-19 salgını küresel bir kriz olarak tüm dünyanın aynı amaç için birleşmesi gerekliliğini zorunlu kılarken bir yandan da toplumsal ayrışmaları tetikleyen bazı dinamikleri içermektedir. İnsanlar tüm dünyada canlar alan bu salgına yakalanmaktan hem sağlık yönü ile hem de sosyal dışlanmışlık yönü ile endişe etmektedir. Salgın tüm toplumları sosyal, ekonomik ve siyasal düzeyde etkilemeye devam etmektedir. Özellikle kişiler arası etkileşimin olumsuz yöndeki dönüşümü ve dışlama sosyal alanda gerçekleşen negatif unsurlardan biridir. Sadece hastalığa yakalanmış bireyler değil aynı zamanda hastalıkla ilişkili olarak görülebilecek tüm yönlerden bakıldığında, salgın çeşitli biçimlerde sosyal dışlanmayı üretmektedir. Bu durum etiketlenmeye ve beraberinde bir dizi dezavantajlılıkları üretmeye yol açmaktadır. Bu çalışma, Etiketleme Teorisi ışığında salgın hastalıkların Kovid-19 özelinde nasıl ve ne şekillerde sosyal dışlanmayı ürettiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada görülmüştür ki salgınla ilişkili hemen hemen her türlü durum bir etiketlemeyi doğurmuş ve çoğunlukla bu etiketlemeler sosyal dışlanmayı üretmiş veya varolan koşulları keskinleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etiketleme, sosyal dışlanma, Kovid 19, salgın süreci

Kaynakça

• Abdelhafiz, A. S., & Alorabi, M. (2020), “Social stigma: The hidden threat of COVID-19”, Frontiers in Public Health, 8. https://doi.org/10.3389/fpubh.2020.00429
• Aslan, R. (2020), “Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Kovid-19”, Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 8 Sayı 85 Nisan 2020/ 35.
• Atila Demir, S. (2018), “Sakarya’daki Yaşlı Suriyelilerin Göç Deneyimleri ve Sorunları”, Göç Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, sf. 205 – 218.
• Ayalon, Liat,& Chasteen, Alison & Diehl, Manfred & Levy R. Becca & Neupert D. Shevaun& Rothermund, Klaus & Tesch-Römer, Clemens and Werner Wahl, Hans (2020), “Aging in Times of the COVID-19 Pandemic: Avoiding Ageism and Fostering Intergenerational Solidarity”, Journals of Gerontology: Psychological Sciences cite as: J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2020, Vol. XX, No. XX, 1–4.
• Barış, Y. İ, (2002), “Dünyada Tüberkülozun Tarihçesi”, Toraks Dergisi, 3(3): 338-340.
• Beck, U. (1992), Risk society: Towards a new modernity. London: Sage Publications.
• Berg, B.L.- Lune, H. (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Çeviri Editörü: Hasan Aydın, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Berry, W. J. (1997). “Immigration, Acculturation, and Adaptation”. International Association of Applied Psychology. 46(1). 5-68.
• Bhanot D, Singh T, Verma SK and Sharad S (2021), “Stigma and Discrimination During COVID-19 Pandemic”, Front. Public Health 8:577018. doi: 10.3389/fpubh.2020.577018.
• Bryngelson, A. (2009), “Long-term sickness absence and social exclusion”, Scandinavian Journal of Public Health, 2009; 37: 839–845.
• Centers for Diesaes Kontrol and Prevention . (2020, 06 11). Reducing Stigma. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/daily-life-coping/reducing-stigma.html
• Calhoun, L. G., & Tedeschi, R. G. (1999). Facilitating posttraumatic growth: A clinician's guide, London: Erlbaum.
• Chua, S. E., Cheung, V., McAlonan, G. M., Cheung, C., Wong, J. W., Cheung, E. P., & Tsang, K. W. (2004). Stress and psychological impact on SARS patients during the outbreak. TheCanadian Journal of Psychiatry, 49(6), 385-390. doi:10.1177/070674370404900607
• Cirhinlioğlu, Z. (2015), Sağlık Sosyolojisi, Nobel Yayınları, Ankara.
• Cochrane, R. (1977). “Mental Illness in Immigrants to England and Wales" An Analysis of Mental Hospital Admissions, 1971”. Social Psychiatry 12. 25-35.
• Creswell, J. W. (2017), Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları, Çeviri Editörü: Selçuk Beşir Demir, Eğiten Ktap, Ankara.
• Çelik, R., Demir, M., Çetin, B., & Sarı, K. (2017). Fear culture and health: Discourse analysis of zika virus news. E. Doğan, & E. Geçgin içinde, Current Debates in Public Relation, Cultural & Media Studies (s. 87-113). London: IJOPEC Publication.
• Ertem, M. (2020), “COVID-19 Pandemisi ve Sosyal Damgalama”, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2020; 5(2): 135-138.
• Furedi, F. (2014), Korku kültürü: Risk almanın riskleri (2. b.), İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• IPSOS, (2020), Game Changers, Koronavirüs Salgını & Toplum, Erişim: 01.10.2020, file:///C:/Users/asus/Desktop/1002/kaynaklar/ipsos_koronavirus-ve-toplum_mart2020-vf.pdf
• Gary, F.A. (2005). Stigma: barrier to mental health care among ethnic minorities. Issues In Mental Health Nursing, 26(10): 979-999.
• Goffman, E., (2014), Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar, (Çev: Ş.Geniş- L. Ünsaldı-S N. Ağırsanlı), Ankara: Heretik Yayıncılık.
• He, J., He, L., Zhou, W., Nie, X., He, M. (2020), “Discrimination and Social Exclusion in the Outbreak of COVID-19”, J. Environ. Res. Public Health 2020, 17(8), 2933; https://doi.org/10.3390/ijerph17082933
• Kara, E. (2020), KOVİD-19 Pandemisindeki Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Hizmet İşgücünün İşlevi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 4(1), 28-34.
• Kaygusuz, C. (2008), Yaşlılık Kuramları, Psikolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık, Editörler: Kurtman Ersanlı&Melek Kalkan, Pegem Akademi, Ankara. Karataş, Z. (2020), “COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri”, Değişim ve Güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 4(1), 3-15
• Karapıçak, Ö. K., Aslan, S., & Utku, Ç. (2012). Panik bozukluğu, somatizasyon bozukluğu ve hipokondriaziste sağlık kaygısı. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1(1), 43-51.
• Kozanoğlu, H. (2020), Covıd-19 Döneminde Normalleşme Arayışları ve Sosyal Politikalar, İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü, Erişim: 01.10.2020, file:///C:/Users/asus/Desktop/1002/kaynaklar/c80586_eda3b455b2384297a2880255c1b9c5e6.pdf
• Küçükşen, K. (2017). Suriyeli Sığınmacı Kadınlarda Sosyal Dışlanma Algısı Üzerine Nitel Bir Çalışma., İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. Cilt: 6, Sayı: 5, Sayfa: 2399-2413
• Losada-Baltar, A., Jimenez-Gonzalo, L., Gallego-Alberto, L., PedrosoChaparro, M., Fernandes-Pires, J., & Marquez-Gonzalez, M. (2020). “We’re staying at home”: Association of self-perceptions of aging, personal and family resources and loneliness with psychological distress during the lock-down period of COVID-19. The Journals of Gerontology, Series B: Psychological Sciences and Social Sciences.
• Mak, I. W., Chu, C. M., Pan, P. C., Yiu, M. G., & Chan, V. L. (2009). Long-term psychiatric morbidities among SARS survivors. General Hospital Psychiatry, 31(4), 318-326. doi: 10.1016/j.genhosppsych.2009.03.001
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mui, A.C. (1996). “Depression among Elderly Chinese Immigrants: An Exploratory Study”. National Association of Social Workers. 41 (6): 633-645.
• Newsdesk (2020), “Stigma during the COVID-19 pandemic”, Elsevier, www.thelancet.com/infection Vol 20 July 2020.
• Özmen, S.- Erdem, R. (2018), “Damgalamanın Kavramsal Çerçevesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2018, C.23, S.1, S.185-208.
• Özdemir, H., (2010), Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, 2. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ramaci, T., Barattucci, M., Ledda, C., & Rapisarda, V. (2020). Social stigma during COVID-19 and its impact on HCWs outcomes. Sustainability, 1-12, 3834.
• Rössler, W. (2016), “The stigma of mental disorders A millennia-long history of social exclusion and prejudices, EMBO reports Vol :17, No 9., 1250-1253.
• Sapancalı, F. (2005), “Avrupa Birliğinde Sosyal Dışlanma Sorunu Ve Mücadele Yöntemleri”, Çalışma ve Toplum, ss.51-106 http://www.calismatoplum.org/sayi6/Makale%202.pdf Et:03.05.2016
• Strong, P. (1990), “Epidemic psychology: A model. Sociology of Health & Illness”, 12(3), 249-259.
• Şendağ, D. (1989), “Fonksiyonel somatik semptomlar ve hipokondriazis”, Türkiye Klinikleri, 9(2), 97- 101.
• Silver, H., (1994), “Social exclusion and social solidarity: Three paradigms”, International Labor Review 133 (5-6), 531–578.
• Slattery, M. (2015), Sosyolojide Temel Fikirler, Haz: Ümit Tatlıcan-Gülhan Demiriz, Sentez Yayınları, Bursa. Türk Tabipleri Birliği (2020), Covıd-19 Pandemisi İki Aylık Değerlendirme Raporu, Erişim: 24.09.2020, file:///C:/Users/asus/Desktop/1002/kaynaklar/covid19-rapor.pdf
• ULISA12 (2020), Kovid-19 ve Sonrası: Disiplinlerarası Bir Yaklaşım Halk Sağlığı, Hukuk, İktisat, İlahiyat, Psikoloji, Sosyoloji, Tıp, Uluslararası İlişkiler, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar (ULİSA) Enstitüsü, Erişim:01.10.2020, file:///C:/Users/asus/Desktop/1002/kaynaklar/ULI%CC%87SA_12_3_Haziran_2020(1).pdf
• Ülman, Y. I. (2020), “COVID-19 Enfeksiyon Hastalığı Salgınına Biyoetik Açıdan Bakış”, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi 2020; 11(3):365-371.
• Villa, S., Jaramillo, E., Mangioni, D., Bandera, A., Gori, A., & Raviglione, M. C. (2020), “Stigma at the time of the COVID19 pandemic”, Clinical Microbiology and Infection, Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.cmi.2020.08.001, 1450-1452.
• World Health Organization (2020), Kamp dışı ortamlardaki mülteci ve göçmenler için coronavirüs hastalığına (COVID-19) karşı hazırlıklılık, önleme ve kontrol Geçici Rehber, Erişim:01.10.2020, file:///C:/Users/asus/Desktop/1002/kaynaklar/Final_TR_WHO-2019-nCoV-Refugees_Migrants-2020.1-eng%20(2)_v2.pdf
• https://tr.euronews.com/2020/03/09/corona-virusu-covid-koronavirus-turkiye-de-turizmi-nasil-etkiliyor-cince-turist-rehberleri, Erişim: 09.09.2921
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52042185, Erişim: 09.09.2021.
• https://www.haberler.com/karantinadaki-umreciler-yurtlardan-cikiyor-13073986-haberi/, Erişim: 09.09.2021.
• https://www.sozcu.com.tr/2020/saglik/corona-virusunu-atlatmis-kisiler-dislanmamali-5850489/, Erişim: 09.09.2021.
• Yıldız, S. (2020), “Salgının Negatif Etkileri: Sosyal Damgalanma”, https://covid19.tabipacademy.com/2020/09/17/salginin-negatif-etkileri-sosyal-damgalanma/, Erişim: 18.09.2020.