Millî Mücadele Döneminde Müfide Ferit Tek

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 1 - 15, 29.04.2025

Şeyma Bakkaloğlu

Öz

Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Müfide Ferit Tek (1892-1971) Millî Edebiyat döneminde yazmaya başlamış ve milliyetçi çizgide eserler vermiş bir yazardır. Dönemin hâkim anlayışlarından biri olan Türkçülük ile memlekette henüz kendini göstermeye başlayan feminizm, onun yalnızca romanlarında değil, gazete ve dergilere yazmış olduğu yazılarında da öne çıkar. Millî Mücadele döneminde memleketin içinde bulunduğu durum ile ilgili pek çok yazı yazan Müfide Ferit, verdiği konferanslarla da dönemin aydınları arasında yer almıştır. Mücadele dönemine bulunduğu katkı, Müfide Ferit’in o yıllarda en çok konuşulan isimlerden biri olmasını sağlamıştır. Bu bağlamda dönemin gazete ve dergilerinde ismine en çok rastlanan aydınlardan birinin Müfide Ferit olduğu açıktır. Ne var ki bugün kendisi hakkında yapılan çalışmalar onun dönemindeki etkisiyle kıyaslandığında yeterli değildir. Bu döneme ait olan çalışmalarının bir kısmı gün ışığına çıkarılmış olsa da çalışmalarının oluşturduğu tesir bilinmemektedir. Biz bu makalede Müfide Ferit Tek’in Millî Mücadele döneminde gazete ve dergilere yazmış olduğu yazılarıyla birlikte bu yazıların ve özellikle konferanslarının oluşturduğu etkiyi ele alacağız. Bu çalışma sayesinde Müfide Ferit’in Millî Mücadele dönemindeki yeri biraz daha aydınlatılacak; aynı zamanda Millî Mücadele dönemiyle ilgili yapılan çalışmalara da katkı sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Müfide Ferit Tek , Millî Mücadele , Gazete , Dergi , Milliyetçilik

During The National Struggle Müfide Ferit Tek

Öz

One of the important names in Turkish literature, Müfide Ferit Tek (1892-1971) started writing during the National Literature period and produced works on a nationalist line. Turkism, one of the dominant understandings of the period, and feminism, which was just beginning to show itself in the country, are prominent not only in her novels but also in her articles in newspapers and magazines. Müfide Ferit, who wrote many articles about the situation in the country during the National Struggle period, also took her place among the intellectuals of the period with the conferences she gave. Her contribution to the struggle period ensured that Müfide Ferit was one of the most talked about names in those years. In this context, it is clear that Müfide Ferit was one of the intellectuals whose name was most frequently encountered in newspapers and magazines of the period. However, the studies conducted on her today are not sufficient when compared to her influence during her time. Although some of her works from this period have been brought to light, the impact of her works is unknown. In this article, we will examine the articles written by Müfide Ferit Tek in newspapers and magazines during the War of Independence, as well as the impact of these articles and especially her conferences. This study will shed more light on Müfide Ferit's place in the War of Independence; it will also contribute to studies conducted on the War of Independence.

Anahtar Kelimeler

Müfide Ferit Tek , National Struggle , Newspaper , Magazine , Nationalizm

Kaynakça

• Akşam (1922, Haziran 3). nr: 1327, 3.
• Büyük Mecmua (1919, Nisan 24). Darülfünûn’da kadın. nr: 6, 90.
• Duran, F. S. (1922, Nisan 8). Paris mektubu: Müfide Ferit Hanım’ın Paris’te verdiği konferans. Akşam, nr: 1274, 3.
• Hâkimiyet-i Milliye (1922, Nisan 20). Paris’te Türklük. nr: 487, 2.
• İleri (1921, Aralık 2). nr: 1377, 1.
• İleri (1922, Haziran 16). Paris’te bir Türk hanımının konferansı. nr: 1568, 2.
• İfhâm (1919, Temmuz 31). Beynelmilel anneler cemiyeti. nr: 9, 1.
• Köprülü, F (1919, Mart 13). Aydemir. Büyük Mecmua, nr: 2, 27-28.
• Rikkat, N. (1919, Nisan 17). Edebiyata dair. Türk Kadını, nr: 19, 291.
• Seyfettin, Ö. (1919, Aralık 1). İnkılâplarda kadın. İnci, nr: 11, 11.
• Süreyya, R. (1919, Şubat 13). Yeni eserler: Aydemir. Şair Nedim, cilt: 1, nr: 5, 70-71.
• Tek, M. F. (1919d, Mart 2). Yeğenlerime mektupları-I. Türk Kadını, nr. 19, 1.
• Tek, M. F. (1919e, Nisan 17). Feminizm-I. Türk Kadını, nr: 20, yıl: 1, cilt: 1, 305-308.
• Tek, M. F. (1919f, Mayıs 8). Feminizm-II. Türk Kadını, nr: 21, yıl: 1, cilt: 1, 323-326.
• Tek, M. F. (1919a, Ekim 29). Millî vazifeler karşısında günahlarımız. İfhâm, nr: 88, 1.
• Tek, M. F. (1919b, Kasım 19). Daldan dala. İfhâm, nr: 109, 3.
• Tek, M. F. (1919c, Kasım 26). Daldan dala. İfhâm, nr: 174, 2.
• Tek, M. F. (1920b, Ocak 23). İstanbul âşığı. İfhâm, nr: 174, 1.
• Tek, M. F. (1920a, Şubat 21). İkinci fetih. İfhâm, nr: 190, 1.
• Tek, M. F. (1921a, Şubat 7). Gaziantep. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 102, 1.
• Tek, M. F. (1921b, Şubat 11). İrlanda kahramanları. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 106, 1.
• Tek, M. F. (1921c, Mart 2). Kara günler: Kara haber. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 122, 2.
• Tek, M. F. (1921d, Mart 10). Kara günler: Hayret. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 129, 2.
• Tek, M. F. (1921e, Nisan 3). Zafer. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 149, 1.
• Tek, M. F. (1921f, Nisan 26). Avrupa’nın karşısındaki tehlikeler. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 169, 1.
• Tek, M. F. (1921g, Mayıs 9). Kara günler: Geçen seneki ramazan. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 180, 1.
• Tek, M. F. (1921h, Eylül 12). Türk askeri. Hâkimiyet-i Milliye, nr: 290, 1.
• Tek, M. F. (1922, Haziran 13). Claude Farrere. Vakit, nr: 1618, 3.
• Türk Kadını (1918, Ağustos 15). nr: 7, 112.
• Vakit (1919a, Şubat 8). Müfide Ferit Hanım’la mülâkat, nr. 22 (466), 1.
• Vakit (1919b, Nisan 5). nr: 522, 2.
• Vakit (1922c, Haziran 15). Paris’te Türk kadınına dair konferans. nr: 162, 1.
• Yarın (1922, Ağustos 4). Türk kadınlığı, cilt: 2, nr: 40, 249.
• Yeni Şark (1922, Haziran 14). Müfide Ferit Hanım, nr: 253, 1.
• Avcı, M. (2016). Osmanlı devletinde kadın hakları ve kadın haklarının gelişimi için mücadele eden öncü kadınlar. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 55, 225-254.
• Belge, M. (2009). Sanat ve edebiyat yazıları. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Bulut, M. (2005). Bayan Ferid Bey’in (Müfide Ferit Tek) Paris’te vermiş olduğu konferans (Çeviri). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4(11), 249-269.
• Çonoğlu, B. (2022). Osmanlı’dan cumhuriyete bir kadın yazar: Müfide Ferit Tek. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Çoruk, A. Ş. (2008). Mizah penceresinden Milli Mücadele ya istiklal ya ölüm. İstanbul: Kitabevi.
• Demircioğlu, C. (1998). Müfide Ferit Tek ve romanlarındaki milliyetçilik. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karabela Şermet, S. (2019). Müfide Ferit’e özgü feminizm. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 140-159.
• Kocabaşoğlu, U ve Akan, A. (2019). Mütareke ve Milli Mücadele basını. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Necatigil, B. (1995). Edebiyatımızda isimler sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Tek, M. F. (1998). Türk dili ve edebiyatı ansiklopedisi. İstanbul: Dergâh Yayınları, Cilt: 8.
• Tek, M. F. (1972). Hayat hikâyem: Türk soroptimisti. In memoriam Müfide Ferit Tek. İstanbul: Çeltüt Matbaası.
• Toprak, Z. (2022). Türkiye’de kadın özgürlüğü ve feminizm. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Uğurlu, A. S. (2014). Hakimiyet-i Milliye sayfalarından işgal altındaki Antep. U. Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(27), 307-315.
• Yıldırım, T. (2019). İşgal, feryad ve direniş: Milli Mücadelede İstanbul mitingleri. İstanbul: Ketebe Yayınları.