Spor Örgütlerinde Çalışan Antrenörlerin Karanlık Dörtlü Davranışına Yönelik Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 120 - 138, 25.07.2023

İrfan Yavuz , İbrahim Şahin

Öz

Psikoloji alanında yaklaşık 20 yıldır gündemde olan karanlık üçlü kavramı (Narsisizm, Makyavelizm, Psikopati) yıllar içinde sosyal bilimlerdeki araştırmalarla gelişerek Sadizm’inde eklenerek karanlık dörtlü şeklinde isimlendirilmiştir. Hem kuruluşlar hem de liderler bu özellikleri sergiler. Bu özelliklere sahip kişilerin tehlikeli olduğu algısına rağmen, son çalışmalar bu bireylerin kuruluşlarına olumlu bir şekilde katkıda bulunabileceğini göstermiştir. Uluslararası alanda incelemeler hız kazanmıştır fakat ülkemizde bu hususta çalışmalar özellikle spor örgütlerinde yetersizdir. Bu çalışmanın amacı, spor örgütlerinde çalışan antrenörlerin karanlık dörtlü davranışlarına yönelik görüşlerini incelemektir. Araştırmanın örneklemini Ankara ilinde birkaç farklı spor örgütünde görev yapmakta olan antrenörler oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, araştırma nitel araştırma temelinde durum çalışması olarak tasarlanmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formu kullanılmıştır. Antrenörlerden alınan görüşler ışığında, karanlık dörtlü davranışları ile ilgili her davranışa göre farklı görüşlere ulaşılmıştır. Belirtilen görüşler doğrultusunda narsist ve makyavelist kişilerle aramızdaki sağlıklı bir iletişim süreci, bu davranışları sergileyen kişilere karşı temkinli davranarak ve anlayışlı olarak, diğer insanlara karşı empati ve saygı göstermeyi öğretmekle sağlanabilir. Psikopati ve sadizm davranışı gösteren bireylere karşı bazı antrenörlerin tutumları olumsuz yöndedir. Bu kişilerin psikolojik yardım almaları ve kontrol altında olmaları gerektiği konusunda görüş belirmişlerdir. Bazı antrenörler ise bu kişilerin kendilerine zarar vereceğini düşünerek görmezden geldiklerini ve umursamadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karanlık üçlü, Karanlık dörtlü, Spor örgütleri

Kaynakça

• Ayan, A. (2017). Makyavelist kişilik eğilimi algılarının yaşamın anlamı ve yaşam doyumu üzerine etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(1), 53-72.
• Aydoğan, E., & Serbest, S. (2016). İş yerinde karanlık üçlü: Bir kamu kuruluşunun iç denetim biriminde araştırma. Sayıştay Dergisi, 101, 97-121.
• Azboy, O., Erer, O., Oymak, Ö., & Tunç, Ö. (2012). Spor psikolojisi. Milli Eğitim Yayınları, 63.
• Baumeister, R. F., & Campbell, W. K. (1999). The intrinsic appeal of evil: Sadism, sensational thrills, and threatened egotism. Personality and Social Psychology Review, 3(3), 210-221.
• Bektaş, O., & Eroğlu, S. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin STEM temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(3), 43-67.
• Buckels, E. E., Jones, D. N., & Paulhus, D. L. (2013). Behavioral confirmation of everyday sadism. Psychological science, 24(11), 2201-2209.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik. Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, Pegema Yayıncılık, Ankara.
• Creswell, J. W., Clark, V. L. P., Green, D. O., & Shope, R. J. (2007). Grounded theory and racial/ethnic diversity. Theo Sage handbook of grounded theory, 472-492.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş [Introduction to Research and Project]. Meslek Yapıtları Yayınevi, Trabzon.
• Ekşi, H., Güngör, İ. H., & Arıcak, O. T. (2012). Genç yetişkinlerde değer tercihlerinin narsistik kişilik özellikleri yordaması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri.
• Freud, S. (1957). On narcissism: An introduction. İçinde The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIV (1914-1916): On the History of the Psycho-Analytic Movement, Papers on Metapsychology and Other Works (ss. 67-102).
• Freud, S. (2017). Three essays on the theory of sexuality: The 1905 edition. Verso Books.
• Gill, D. L., & Gill, D. L. (2000). Sport and exercise psychology around the world. International Psychology Reporter, 4(3), 33-34.
• Gunnthorsdottir, A., McCabe, K., & Smith, V. (2002). Using the Machiavellianism instrument to predict trustworthiness in a bargaining game. Journal of economic psychology, 23(1), 49-66.
• Hare, R. D. (1999). Without conscience: The disturbing world of the psychopaths among us. Guilford Press.
• Hirschi, A., Keller, A. C., & Spurk, D. (2015). How to Live One’s Calling: Job Resources as Link between Having and Living a Calling. Academy of Management Proceedings, 2015(1), 16060.
• Jarvis, M. (2006). Sport psychology: A student’s handbook. Routledge.
• Kanten, P., Kanten, S., & Gurlek, M. (2015). The effects of organizational structures and learning organization on job embeddedness and individual adaptive performance. Procedia Economics and Finance, 23, 1358-1366.
• Kanten, P., Yeşiltaş, M., & Arslan, R. (2015). Kişiliğin karanlık yönünün üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde psikolojik sözleşmenin düzenleyici rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2).
• Koç, A. F. (2022). Sadizm, Narsizm, Schadenfreude ve Takım Kimliği İlişkisi: Futbol Taraftarları Araştırması. Efe Akademi Yayınları.
• Leckelt, M., Wetzel, E., Gerlach, T. M., Ackerman, R. A., Miller, J. D., Chopik, W. J., Penke, L., Geukes, K., Küfner, A. C., & Hutteman, R. (2018). Validation of the Narcissistic Admiration and Rivalry Questionnaire Short Scale (NARQ-S) in convenience and representative samples. Psychological assessment, 30(1), 86.
• O’Connor, P. J., & Athota, V. S. (2013). The intervening role of agreeableness in the relationship between trait emotional intelligence and Machiavellianism: Reassessing the potential dark side of EI. Personality and Individual Differences, 55(7), 750-754.
• Özsoy, E., & Ardiç, K. (2017). Karanlik üçlü’nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) iş tatminine etkisinin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(2), 391-406.
• ÖZTÜRK, İ. (2019). Örgütlerde Karanlik Dörtlü–Dark Tetrad. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 14(3), 921-933.
• Paulhus, D. L., & Williams, K. M. (2002). The dark triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of research in personality, 36(6), 556-563.
• Pekdemir, I., & Turan, A. (2015). The mediating role of organizational identity complexity/congruence on the relationship between perceived organizational prestige and in-role/extra-role performance. International Journal of Business and Social Science, 5(9).
• Rauthmann, J. F., & Kolar, G. P. (2013). Positioning the Dark Triad in the interpersonal circumplex: The friendly-dominant narcissist, hostile-submissive Machiavellian, and hostile-dominant psychopath? Personality and Individual Differences, 54(5), 622-627.
• Scully, D., Kremer, J., Meade, M. M., Graham, R., & Dudgeon, K. (1998). Physical exercise and psychological well being: A critical review. British journal of sports medicine, 32(2), 111-120.
• Spain, S. M., Harms, P., & LeBreton, J. M. (2014). The dark side of personality at work. Journal of organizational behavior, 35(S1), S41-S60.
• Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research. Sage publications.
• Şahinler, Y., Ulukan, M., & Ersoy, A. (2021). Sporcularda insan doğasının kötü yönü karanlık üçlü: Narsisizm makyavelizm ve psikopatinin incelenmesi. Sportif Bakis: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(3), 356-373.
• Talak, K. (2022). Karanlık Üçlü Kişilik Özellikleri ve Tükenmişlik İlişkisinde Motivasyonun Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(3), Article 3. https://doi.org/10.15869/itobiad.1120846
• Turkay, H., & Demı̇R, A. (2021). Spor Psikolojisi Üzerine Bir İnceleme. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi. https://doi.org/10.31461/ybpd.973705
• Weinberg, R., & Gould, D. (1999). Foundations of sport and exercise psychology. Human Kinetics Publishers (UK) Ltd.
• Williams, K. M., Nathanson, C., & Paulhus, D. L. (2003). Structure and validity of the self-report psychopathy scale-III in normal populations. 111th annual convention of the American Psychological Association, 1-12.
• Yıldırım, A., & Simsek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11 baski: 1999-2018).
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınları, Genişletilmiş 9. Baskı, Ankara.
• Yılmazer, T., Karagöz, Ş., Uzunbacak, H. H., & Akçakanat, T. (2021). Karanlık üçlü kişilik özellikleri, psikolojik ayrıcalık, göreli yoksunluk ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 25(86), 597-622.
• Young, D. J. (1991). Creating a low-anxiety classroom environment: What does language anxiety research suggest? The Modern Language Journal, 75(4), 426-439.