TÜRKİYE’DE YARIŞMAYLA UYGULANMIŞ HAVALİMANI TERMİNAL BİNALARININ MEKÂNSAL OKUMALARI

Yıl 2023, , 31 - 52, 20.03.2023

Fatih Şahin , Ömer Aslanöz

https://doi.org/10.57120/yalvac.1228728

Öz

Havacılık sektöründe yaşanan gelişmeler, havayolu taşımacılığının hızını, konforunu ve güvenirliliğini etkilerken, büyük ölçekli havalimanı terminal binalarına ihtiyacı artırmaktadır. Havalimanı terminal binalarının tasarımı, biçim işlev üzerinden çalışan makinalara benzetilirken mimari kalitesi ve farklı mekânsal arayışlar ile ülkeler/kentler için imge/landmark yapılarına dönüşmektedir. Kara ile hava arasında köprü görevini üstlenen terminal binaları, yolcu sayısının artması sonucu mega boyutlara ulaşırken, yere özgü bağlamsal yaklaşımların olması tasarım süreçlerini/yöntemlerini ve mimari strüktürün/kabuğun biçimsel özelliğini değiştirmektedir. Kentlerin giriş kapısı olarak nitelendirilen havalimanları, biçimsel kurgusu işlevsel/mekanik oluşum üzerinden yönlendirilirken sunduğu kentsel imgelerle/ögelerle kimlik arayışında mekânları parça bütün ilişkisinde biraraya getirmektedir. Çalışmada, Kevin Lynch’in kentsel okunabilirlik için kullandığı imgelerin/ögelerin benzer yöntemle yapıların da okunabilirliğini sağlaması temel alınarak, Türkiye’de yarışma yoluyla uygulanmış Adnan Menderes, Dalaman, Antalya, Milas Bodrum, Atatürk, Sabiha Gökçen ve Esenboğa Havalimanı Terminal Binalarının tasarım ve mekânsal kurgusu incelenmektedir. Havalimanı terminal binalarının benzer işlevsel/mekanik oluşuma yönelik verilen farklı/özgün tasarım kararlarının anlaşılması amaçlanarak seçilen her örneğin mekânsal analizleri ve okumaları karşılaştırmalı olarak yapılmaktadır. Kentsel dağılım içinde olan imgelerin, bir örtü altında bir yapı içine sığdırılması, terminal binası fiziksel mimarisinin sosyal toplumsal mekâna dönüşümünü gösterirken yaşayan/yaşanan odak mekân algısını ön plana çıkarmaktadır. Literatür taraması, alan çalışmaları, yolcuların mekânsal kullanımdaki gözlemi dikkate alınarak çalışma verilerinin toplanması ile terminal binalarının fiziksel mimari oluşum analizleri kentsel imaj ögelerine göre yapılmaktadır. Havalimanı terminal binalarının büyük ölçekli mekânsal kurgusunun, kullanıcılar tarafından anlaşılabilir, kavranabilir, algılanabilir olması ve kentsel okumalar için gerekli imaj ögelerin yapı içinde de devam etmesi önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Havalimanları, Terminal binaları, Kent Kimliği, Kentsel imaj ögeleri, Mekânsal okumalar, Airports, Terminal buildings, Urban Identity, Urban image elements, Spatial readings

SPATIAL READINGS OF AIRPORT TERMINAL BUILDINGS APPLIED WITH THE COMPETITION IN TURKEY

Öz

The developments in the aviation industry have affected the speed, comfort and reliability of air transport. These developments have increased the need for large-scale airport terminal buildings. The design of the airport terminal buildings is similar to the machines working on form and function. Terminal buildings turn into image/landmark structures for countries/cities with architectural quality and different spatial pursuits. Terminal buildings, which act as a bridge between land and air, have reached mega size as a result of the increase in the number of passengers. The presence of site-specific contextual approaches changes the design processes/methods and the formal character of the architectural structure/shell. The formal fiction of airports, which are described as the entrance gates of cities, is directed through the functional/mechanical formation. Airports bring spaces together in a piecemeal relationship in search of identity with the urban images/items they present. The study is based on the fact that the images/elements used by Kevin Lynch for urban readability ensure the readability of the structures with a similar method. The design and spatial fiction of Adnan Menderes, Dalaman, Antalya, Milas Bodrum, Atatürk, Sabiha Gökçen, and Esenboğa Airport Terminal Buildings, which were implemented through competition in Turkey, are examined. It is aimed to understand the different/original design decisions made for similar functional/mechanical formation of airport terminal buildings. Spatial analyzes and readings of each selected sample are made comparatively. The integration of the images in the urban distribution into a structure under a cover shows the transformation of the physical architecture of the terminal building into a social-social space. The living/living focus in the terminal buildings highlights the perception of space. The physical architectural formation analysis of the terminal buildings is made according to the urban image elements by observing the spatial use of the passengers. It is considered important that the large-scale spatial setup of the airport terminal buildings is understandable, comprehensible, and perceptible by the users, and that the image elements necessary for urban readings continue within the building.

Anahtar Kelimeler

Airports, Terminal buildings, Urban Identity, Urban image elements, Spatial readings

Kaynakça

• [1] Elgün, A., Babacan, E., Kozak, M., Babat, D. (2013). Yeni Tüketim Mekanları Olarak Havalimanı Terminalleri, Airport Terminals as New Consuption Places, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24, 1,70- 82.
• [2] Erden, E. (2007). Türkiye’deki Havalimanlarının İç Hat Uçuşları Yönünden Etkinliklerinin Karşılaştırılması: Bir Veri Zarflama Analizinin Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• [3] Edwards, B. (2005). The Modern Airport Terminal, Second Edition. London: Spoon Press,
• [4] Rodrigue, J. P. (2020). The Geography of Transport Systems. Oxfordshire: Routledge.
• [5] Demir, G. (2011). Havalimanı Terminal Binalarının Mimari Açıdan Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• [6] Young, S. B., Wells, A. T. (2019). Airport Planning and Management. New York: Mc Graw Hill.
• [7] Blow, C. J. (1996). Airport Terminals. London: Architectural Press.
• [8] Anonim, (2009). Havaalanı Yolcu Terminalleri Tasarım Esasları, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, Ankara.
• [9] Ateş, S. (2008). Havaalanı Master Planlaması Yaklaşımları ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• [10] Tunç, A. (2003). Havaalanı Mühendisliği ve Uygulamalar. Ankara: Asil Yayın.
• [11] Anonim, (1987). Havaalanı Planlama Kılavuzu, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı, Ankara.
• [12] Lynch, K. (1960). The Image of The City. Massachusetts: The M. I. T. Press.
• [13] Krıer, R. (1988). Urban Space. London: Academy Editions.
• [14] Bacon, E. (1975). Design of Cities. Londra: Thames and Hudson Ltd.
• [15] Hegen, T. (2021). Aerial Observations on Airports. Berlin: Hatje Cantz.
• [16] Hamilton, J. S., Nilsson, S. (2020). Practical Aviation&Aerospace Law. Newcastle: Aviation Supplies&Academics, Inc.
• [17] Lang, J. (1987). Creating Architectural Theory: The Role of The Behavioral Sciences in Environmental Design. New York: Van Nostrand Reinhold.
• [18] Kahvecioğlu, H. L. (1998). Mimarlıkta İmaj: Mekansal İmajın Oluşumu ve Yapısı Üzerine Bir Model. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.