Sürdürülebilir Yapım Sürecinde Mimarın Yapısal Atık Oluşumuna Etkisi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 88 - 98, 05.12.2017

Berfin Paker , Nilüfer Taş

Öz

Endüstri devrimi ile başlayan endüstrileşme
hareketi özellikle 20. yüzyılın başlarından itibaren hızla ilerlemiş;
teknolojik gelişmelerle birlikte çevresel, ekonomik ve sosyal sorunlar
artmıştır. Günümüzde hemen her alanda karşımıza çıkan bu olumsuz koşullar
insanlığın geleceğini etkileyecek düzeylere ulaşmıştır. Bu sorunların çözümüne
yönelik olarak sürdürülebilirlik kavramı ortaya çıkmış ve dünyanın önemli
gündem maddeleri arasında yer almaya başlamıştır. Sürdürülebilirlik kavramı
hemen her alanda, her sektörde olduğu gibi inşaat sektöründe de önemli bir
kavram olmuştur. İnşaat sektörünün önemli ölçüde çevresel etkileri mevcuttur.
Sosyo-ekonomik yapının gelişmesinde ve yaşam kalitesinin artmasında önemli bir
etkendir. Sürdürülebilirlik ilkelerinin uygulanmasında sürdürülebilir yapım
konusunda çalışmaların yapılması önemli bir ihtiyaç olarak kabul görmektedir.  Sürdürülebilir yapım kriterleri içinde önemli
başlıklardan biri olan atık yönetimi ve azaltımı ise üzerinde çalışılmasıyla
toplumların kalkınması hedeflenmektedir.

Tasarım süreci; fizibilite aşaması, tasarım
aşaması (konsept proje, uygulama projesi) ve dökümanların hazırlanmasından
oluşmaktadır. Tasarım süreci yapı öncesi, yapı dönemi ve yapı sonrası olan
dönemleri yakından etkilemektedir. Sürdürülebilir yapı yaşam döngüsü; tasarım
ve planlama, yapım, kullanım, yıkım ve geri dönüşüm evrelerinden oluşmaktadır.
Tasarım aşaması tüm bu sürecin başından sonuna kadar yer almaktadır. Çalışmada
tasarım sürecinin; yapım, kullanım, yıkım ve sonrasında yeniden kullanım
aşamalarında oluşan yapısal atıklara etkisi incelenecektir.

Yapılan literatür
araştırmalarında yapısal atıkların büyük bir bölümünün tasarım sürecindeki
eksik ve/veya hatalardan kaynaklandığı ortaya çıkmaktadır.  Doğru kurgulanan ve işleyen bir tasarım
süreci ile yapım, kullanım ve söküm aşamalarında yapısal atık azaltımını en üst
seviyeye taşınabileceği görülmektedir. Çalışmanın amacı: sürdürülebilir binalar
için atık yönetiminin faydalarının önemini vurgulamak, tasarımcının atık
yönetimi ile ilişkisinin önemini irdelemektir. Mimarın tasarım aşamasında
sürdürülebilirlik ilkeleri göz önünde bulundurulmasıyla ilgili önlemlerin
alınması mal sahibi ve kullanıcısı açısından; sosyal, ekonomik ve ekolojik
boyutlarda gelişimine katkı sağlanılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

“Sürdürülebilir Yapım”, “Yapısal Atık Azaltımı”, “Tasarımcının Yapısal Atık Oluşumundaki Rolü”

Kaynakça

• Al-Ansary, M. S., El-Haggar S. M., Taha M. A. (2004). Sustainable Guidelines For Managing Demolition Waste in Egypt. International Rılem Conference On The Use Of Recycled Materials in Buildings and Structures, Barcelona, Spain, 8 – 11 Nowenber, 335-561.
• Bursa Büyükşehir Belediyesi, (2016). Harfiyat Yönetim Sistemi. Erişim Tarihi:05.11.2016. http://www.bursa.bel.tr/dosyalar//hafriyat_brosuru.pdf
• Çahantimur, A., (2007). Sürdürülebilir Kentsel Gelişmeye Sosyo-Kültürel Bir Yaklaşım: Bursa Örneği. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, s: 243, İstanbul.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2016). Atık Yönetimi Yönetmeliği Taslağı. Erişim Tarihi:07.11.2016. http://www.csb.gov.tr/turkce/index.php.
• Kayıhan, K., S., (2006). Sürdürülebilir Mimarlığın Yarı Nemli Marmara İkliminde Tasarlanacak Temel Eğitim Binalarında İrdelenmesi Ve Bir Yöntem Önerisi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, s: 292, İstanbul.
• Sev, A., (2009). Sürdürülebilir Mimarlık. YEM Yayınevi, s.14-53, İstanbul.
• Ekanayake, L. L.,Ofori, G. (2000). Construction Material Waste Source Evaluation, In: Proceedings of the Second Southern African Conference on Sustainable Development in the Built Environment: Strategies for a Sustainable Built Environment, 23–25 August, Pretoria.
• Chandrakanthi, M., Hettiaratchi, P., Prado, B., Ruwanpura, J. (2002). Optimization of the waste management for construction projects using simulation. In: Proceedings of the 2002 Winter Simulation Conference, December 8–11, San Diego, California, pp. 1771– 1777.
• Faniran, O.O., Caban, G. (1998). Minimizing Waste on Construction Project Sites, Engineering Construction and Architectural Management 5 (2), 182–188.
• Bossink, A.G., Brouwers, H.J.H. 1996. Construction Waste: Quantification and Source Evaluation, Journal of Construction Engineering and Management, ASCE, Vol. 122(1), March 1996, pp.55–60.
• Coşgun, N., Güler, T., Doğan, B. (2009). Yapısal Atıkların Önlenmesinde/Azaltılmasında Tasarımcının Rolü, Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası Yayınları, Ankara, sayı 348, s: 75-78.
• Salgın, B., Balanlı, A., ve Taygun G.T. (2015). Yapının Kullanım Sürecinde Oluşacak Yapısal Atıkları Önlemeye/Azaltmaya Yönelik Tasarım Yaklaşımları. Araştırma Makalesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi Kapsamında Hazırlanan Yayın, Sigma J Eng & Nat Sci 6 (1), s.: 79-89.
• WCED, (1987). WCED Our Common Future. World Commission on Environment and Development Oxford University Press, Oxford.