Yaşlı Bireylerin Algılanan Sosyal Destek Sistemleri, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 12, 24.06.2016

Havva Softa Türkay Bayraktar Ceren Uğuz

Öz

Bu çalışma yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Kastamonu Halk Sağlığı Müdürlüğüne bağlı aile sağlığı merkezlerine başvuran 65 yaş ve üstü bireyler ile yürütülmüştür. Verilerin toplanmasında yaşlı bireyin tanıtıcı özelliklerini içeren anket formu, çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği (ÇBASDÖ) ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği (SYBDÖ) kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular yaşlıların yaş, ekonomik durum, eğitim durumu ve kronik hastalık durumu ile ÇBASDÖ ve SYBDÖ arasında anlamlı ilişki bulunduğunu (p<0.05) göstermiştir. Ayrıca yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek ile sağlıklı yaşam biçimi toplam puan ortalamaları arasında pozitif bir korelasyon bulunmuştur. Çalışma sonucunda, yaşlıların sosyal destek sistemlerinin artırılması beraberinde sağlıklı yaşlanmaya yönelik önlemler alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Altıparmak, S. (2009). Huzurevinde yaşayan bireylerin yaşam doyumu sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. F.Ü. Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 23(3): 159-164.
• Ayrancı, Ü., Köşgeroğlu, N., Yenilmez, Ç. & Aksoy, F., (2005). Eskişehir de yaşlıların sosyo ekonomik özellikleri ve sağlık durumları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(5): 113.
• Altıntaş, H., Attila, S., Sevencan, F., Akçalar, S., Sevim, Y., Solak, Ö.S., Şahin, K.E. & Velagiç, Z. (2006). Ankara’da bir yaşlı bakımevinde yaşayan yaşlılarda depresyon belirtilerinin taranması. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 5(5): 332-342.
• Akalın, E., Tanrıöver, MD. & Sayran, F. (2012). Sürdürülebilir Sağlık Sistemi İçin Kronik Hastalık Yönetiminde Elektronik Sağlık Kayıtlarının Rolü. Yayın No: TÜSİAD-T/2012-06/529.
• Aksüllü, N. (2012). Kurumda ve Evde Yaşayan Yaşlı Bireylerin Algılanan Sosyal Destek Faktörleri ile Depresyon Arasındaki İlişki. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Hemşireliği Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• Aksüllü, N. & Doğan, S. (2004). Huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda algılanan sosyal destek etkenleri ile depresyon arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5: 76-84.
• Aydın, D.Z. (2006). Toplum ve birey için sağlıklı yaşlanma: Yaşam biçiminin önemi, S.D.Ü. Tıp Fak. Dergisi, 13(4): 43-48.
• Baran, G.A., Kalınkara, V., Aral, N., Akın, G., Baran, G. & Özkan, Y. (2007). Farklı sosyoekonomik düzeydeki yaşlıların gündelik yaşamdan tatmin düzeyleri: Ankara kentsel kesit örneği. Turkish Journal of Geriatrics, 10(1): 10-18.
• Baran, A.G. (2007). Sosyolojik açıdan yaşlanma. Hacettepe Üniversitesi, Geriatrik Bilimler Araştırma Merkez Yayını-GEBAM, Türk Eczacılar Birliği Eczacılık Akademisi Yayını, Ankara: Fersa Matbaacılık Ltd. Şti.
• Bahar, A., Tutkun, H. & Sertbaş, G. (2005). Huzurevinde yaşayan yaşlıların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6: 27-39.
• Bektaş, E. (2008). Huzurevinde ve Ev Ortamında Yaşayan Yaşlılarda Yaşam Kalitesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Bursa.
• Benise, M., Wooa, J., Bowling, A., Wong, F. & Chaua, P.H. (2011). Health care prioritization in ageing societies: Influence of age, education, health literacy and culture. Health Policy, 100: 219-233.
• Buz, S. & Beydili, E. (2015). Ankara örneğinde yalnız yaşayan yaşlı kadınların gereksinimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37): 557-570.
• Bilir, N. & Subaşı, N.P. (2006). Yaşlılık sorunları. İçinden: Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ed: Ç. Güler & L. Akın. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Ceyhan, S. (2005). Kayseri Nuh Naci Yazgan Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 65 ve Üstü Bireylerin Yalnızlık Düzeylerinin İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Çivi, S. & Tanrıkulu, Z. (2000). Yaşlılarda bağımlılık ve fiziksel yetersizlik düzeyleri ile kronik hastalıkların prevalansını saptamaya yönelik epidemiyolojik çalışma. Geriatri, 3(3): 85-90.
• Dhar, H.L. (2001). Gender, aging, health and society. J Assoc Physicians India, 49: 1012-1020.
• Erdil, F., Şenol, Ç. & Subaşı, B. (2000). Yaşlılık ve hemşirelik hizmetleri. İçinden: Yaşlılık Gerçeği. (Ed): G.Y. Kutsal. Ankara: Hacettepe Üniversiteleri Hastaneleri Basımevi.
• Gülseren, Ş., Koçyiğit, H., Erol, A., Bay, H., Kültür, S., Memiş, A. & Vural, N. (2000). Huzurevinde yaşamakta olan bir grup yaşlıda bilişsel işlevler, ruhsal bozukluklar, depresif belirti düzeyi ve yaşam kalitesi. Turkish Journal of Geriatrics, 3(4): 133-140.
• Ho, H.K., Matsubayashi, K., Wada, T., Kimura, M., Yano, S., Otsuka, K., vd. (2003). What determines the life satisfaction of the elderly? Comparative study of residential care home and community in Japan. Geriatrics and Gerontology International, 3: 79-85.
• Kaya, B. (1999). Yaşlılık ve Depresyon-I tanı ve değerlendirme. Geriatri, 2(2): 76-82.
• Kudo, H., Izumo, Y., Kodamo, H., Watanabe, M., Hatakeyama, R., Fukuoka, Y. & vd. (2007). Life satisfaction in older people. Japan Geriatrics Society, 7: 195-204.
• Khorshid, L., Eşer, İ., Zaybak, A., Yapucu, Ü., Arslan, G.G. & Çınar, Ş. (2004). Huzurevinde kalan yaşlıların yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 7(1): 45-50.
• Mandıracıoğlu, A. (2010). Dünya’da ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi, 49(3): 39-45.
• Moore, S.L. & Schow, E. (2006). The quest for meaning in aging. Geriatric Nursing, 27(5): 293-299.
• McNicholas, S.L. (2002). Social support and positive health practices. West J Nurs Res., 5: 772-787.
• McCulloch, B.J. (1995). Relationship of family proximity and social support to mental health of older rural adults: The Appalachian context. J Aging Stud., 9: 65-81.
• Öz, F. (2002). Yaşamın son evresi: Yaşlılık psikososyal açıdan gözden geçirme. Kriz Dergisi, 10(2): 17-28.
• Öztürk, G. (1992). Adana huzurevinde yaşayan 65 yaş ve üstündeki bireylerin yaşlılık ve sağlıklarına ilişkin görüş ve uygulamaları ile mevcut durumlarının saptanması. Sağlıklı Yaşlanma Uluslararası Hemşireler Birliği-1992 Teması Sempozyum Kitabı, Ankara: Başbakanlık-SHÇEK Basımevi.
• Özmete, E. (2008). Yaşlılıkta yaşamın anlamının refah göstergeleri ile yordanması. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 10(4): 1-14.
• Polat, Ü. & Kahraman, K.K. (2013). Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki, Fırat Tıp Dergisi, 18(4): 213-218.
• Samancıoğlu, S. & Karadakovan, A. (2010). Yaşlı sağlığının korunması ve geliştirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(13): 125-141.
• Softa, H.K. (2014). Sağlıklı Yaşlanma Bakım Modeli Geliştirme, İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Programı Doktora Programı, İstanbul.
• Softa, H.K., Karaahmetoğlu, G.U., Erdoğan, O. & Yavuz, S. (2015). Yaşlılarda yaşam doyumu ve etkileyen faktörlerin incelenmesi, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(1): 12-21.
• Spitzer, A., Bar, T. & Golander, H. (1995). Social support: How does it really work? J Adv Nurs., 22: 850-854.
• Tambağ, H. (2013). Yaşlılarda sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam doyumu, Mustafa Kemal Üniv. Tıp Derg, 4: 16.
• Terakye, G. (1992). Duygusal yaşam. Sağlıklı Yaşlanma Uluslararası Hemşireler Birliği-1992 Teması Sempozyum Kitabı, Ankara: Başbakanlık-SHÇEK Basımevi.
• Ünal, G. & Bilge, A. (2005). İleri yaş gruplarında yalnızlık depresyon ve kognitif fonksiyonlarının incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 8(2): 89-93.
• Yılmazer, A. (2013). Dünyada ve Türkiye’de yaşlılarda demografik değişikler. içinden: Yaşlılarda Güncel Sağlık Sorunları ve Bakımı. (Ed.): M. Altındiş. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Yılmaz, Ç. & Sayıl, I. (1996). Değişik ortamlarda yaşayan yaşlılarda psikiyatrik semptomatoloji ve yaşam doyumu. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 49(4): 205-209.