YAŞLILARIN GERONTEKNOLOJİK ÜRÜNLERİ KABULE YÖNELİK TUTUMLARI

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 1 - 19, 01.12.2016

Velittin Kalınkara , Gülüşan Özgün Başıbüyük , Faruk Ay

Öz

Geronteknoloji birçok özel yardımcı ekipman ve teknolojik destek yardımı ile yaşlanmayla azalan duyusal ve algısal kayıpların, kuvvet ve hareket kayıplarının telafi edilebileceği görüşünden hareketle yaşlıların kullanacağı birçok araç-gereç ve teknolojik desteğin ergonomik tasarımı ile ilgilenmektedir. Bu araştırma yaşlıların geronteknolojik ürünleri kabule dönük tutumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Türkiye ölçeğinde gerçekleştirilmekte olan çalışmanın bu bölümü Karadeniz, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerindeki 11 ilde 65 ve yukarı yaştaki kadın-erkek toplam 358 yaşlı birey üzerinde yürütülmüştür. Yaşlıların geronteknolojik ürünleri kullanımları “ev ve günlük yaşam teknolojisi (a), iletişim teknolojisi (b), sağlık teknolojisi (c) ve eğitim ve rekreasyon teknolojisi (d)” başlıkları altında ele alınmıştır. Yaşlıların geronteknolojik ürünleri kabule yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla 16 sorudan oluşan modelde 5’li Likert skalası kullanılmıştır. Faktör analizi sonucunda 16 madde “teknoloji kullanımına yönelik tutumlar (TK), koşulları kolaylaştırma (KK), algılanan kullanışlılık (AG) ve geronteknoloji anksiyete (GA)” olmak üzere 4 alt başlıkta toplanmıştır.

Ürün kullanımı üzerinde bağımsız değişkenlerin etkisi tek yönlü varyans analizi ile, yaşlıların geronteknolojik ürün kullanımı ve geronteknolojik ürünleri kabule yönelik tutumları arasındaki ilişki korelasyon analizi ile araştırılmıştır. Geronteknolojik ürün kullanımı bakımından bölge, yerleşim yeri, yaş, cinsiyet, öğrenim durumu, ekonomik durum ve sağlık durumunun etkili olduğu (p <0.05) bulunmuştur. Ürün grupları arasında ve ürün grupları ile tutumlar arasında yüksek korelasyon vardır. Araştırma verilerinin yaşlıların yaşam düzeyinin artırılmasında, geronteknolojik ürünlerin üretim ve yaygınlaştırılmasında yararlı olacağı düşünülmektedir. 

Kaynakça

• Alley, D., Liebig, P., Pynoos, J., Banerjee, T. & Choi, I.H. (2012). Creating elder-friendly communities: Preparations for an aging society. (Ed. P. McCallion). Housing for the Elderly: Policy and Practice Issues. New York: Taylor and Francis Group. (pp.1-17).
• Bjering, H., Curry, J. & Maeder, A. (2012). Gerontechnology: The Importance of User Participation in ICT Development for Older Adults. Telehealth Research & Innovation Laboratory.
• Bronswijk, J.E.M.H., Bouma, H. & Fozard, J.L. (2002). Technology for quality of life: An enriched taxonomy. Gerontechnology, 2(2):169-172.
• Chen, K., Chan, A.H.S. & Chan, S.C. (2012). Gerontechnology acceptance by older Hong Kong people. Gerontechnology, 11(2):102-103. doi:http://dx.doi.org/10.4017/gt.2012.11.02.524. 691
• Chen, K. & Chan, A.H.S. (2014a). Gerontechnology acceptance by elderly Hong Kong Chinese: a senior technology acceptance model (STAM). Ergonomics, 57(5):635-652. doi: 10.1080 /00140139.2014.895855
• Chen, K. & Chan, A.H.S. (2014b). Predictors of gerontechnology acceptance by older Hong Kong Chinese. Technovation, 34:126–135. doi:10.1016/j.technovation.2013.09.010
• Chen, K., Chan, A.H.S. & Tsang, S.N.H. (2013). Usage of mobile phones amongst elderly people in Hong Kong. Proceedings of the International MultiConference of Engineers and Computer Scientists 2013. Vol II, IMECS 2013, March 13-15, 2013, Hong Kong.
• Dara-Abrams, B. (2008). Toward a Model for Collaborative Gerontechnology: Connecting Elders and Their Caregivers. Paper presented at the Creating, Connecting and Collaborating through Computing.
• Duh, H.B.L., Do, E.Y.L., Billinghurst, M., Quek, F. & Hsueh-Hua, V.C. (2010). Senior-friendly technologies: Interaction design for senior users. CHI 2010: Workshops. April 10–15, 2010, Atlanta, GA, USA. (pp.4513-4516).
• Feldman, P.H.& Oberlink, M.R. (2003). Developing community indicators to promote the health and well-being of older people. Family & Community Health, 26(4):268–274.
• Fozard, J.L. (2005). Impacts of technology interventions on health and self-esteem. Gerontechnology, 4(2):63-76.
• Fozard, J.L., Rietsema, J., Bouma, H. & Graafmans, J.A.M. (2000). Gerontechnology: Creating enabling environments for the challenges and opportunities of aging. Educational Gerontology, 26:331-344.
• Gallup, A.M. & Newport, F. (2007). The Gallup Poll, Public Opinion 2005. Maryland: Rowman & Littlefield, Publishers, Inc.
• Glasgow, A. & Higgins, P.G. (2010). Age-related cognitive impairment and home technology design. 11 th IFAC/IFIP/IFORS/IEA Symposium on Analysis, Design, and Evaluation of Human-Machine Systems. IFAC Proceedings, 43(13):275-280. doi:10.3182/20100831-4-FR-2021.00049
• Harrington, T.L. & Harrington, M.K. (2000). Gerontechnology: Why and how. Shaker Maastricht, The Netherlands.
• Kalınkara, V., Tezel, H.E. & Zorlu, T. (2016). Gero(n)teknoloji: Yaşlı ve teknoloji. (Ed. V. Kalınkara). Yaşlılık: Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler-2. Ankara: Nobel Yayınevi. (s.509-540).
• Kurniawan, S. (2007). Mobile phone design for older persons. Interactions, 14(4):24–25.
• Lesnoff-Caravaglia, G. (2007). Introduction. (Ed: G. Lesnoff-Caravaglia, R. Diaz, M. Fischer & J.L. Fozard). Gerontechnology: Growing Old in a Technological Society. Thomas Publisher, Ltd., Springfield, IL. (s.5-19).
• Ma, Q., Chan, A.H.S. & Chen, K. (2016). Personal and other factors affecting acceptance of smartphone technology by older Chinese adults. Applied Ergonomics, 54:62-71. doi:10.1016/j.apergo.2015.11.015
• O’Brien, M.A., Olson, K.E., Charness, N., Czaja, S.J., Fisk, A.D., Rogers, W.A. & Sharit, J. (2008). Understanding technology usage in older adults. In Proceedings of the 6th International Society for Gerontechnology (ISG08) (CDROM Paper No. ICT-014). Pisa, Italy: International Society for Gerontechnology.
• Olson, K.E., O’Brien, M.A., Rogers, W.A. & Charness, N. (2011). Diffusion of technology: Frequency of use for younger and older adults. Ageing International, 36(1):123-145.
• Peek, S.T.M., Woters, E.J.M., Hoof, J.V., Luijkx, K.G., Boeije, H.R. & Vrijhoef, H.J.M. (2014). Factors influencing acceptance of technology for aging in place: A systematic review. International Journal of Medical Informatics,83:235-248.
• Peine, A., Faulkner, A., Jaeger, B. & Moors, E. (2015). Science, technology and the ‘grand challenge’ of ageing - Understanding the socio-material constitution of later life. Technological Forecasting & Social Change, 93:1-9. doi:10.1016/j.techfore.2014.11.010
• Pew Internet and American Life Project (2008). Cloud Computing, Politics, and Adult Social Networking. Available via Pew Internet and American Life Project.
• Piau, A., Campo, E., Rumeau, P., Vellas, B. & Nourhashemi, F. (2014). Aging society and gerontechnology: A solution for an independent living? The Journal of Nutrition, Health & Aging, 18(1): 97-112.
• Pinto, M.R., Medici, S.D., Sant, C.V., Bianchi, A., Zlotnicki, A. & Napoli, C. (2000). Ergonomics, gerontechnology, and design for the home-environment. Applied Ergonomics, 31:317-322.
• Plaza, I., Martin, L., Martin, S. & Medrano, C. (2011). Mobile applications in an aging society: Status and trends. The Journal of Systems and Software, 84:1977-1988.
• Selwyn, N., Gorard, S., Furlong, J. & Madden, L. (2003). Older adults’ use of information and communications technology in everyday life. Aging and Society, 23:561-582.
• Tezel, E. (2015). Yaşlıların akıllı ev teknolojileriyle ilgili tutumları: Destek teknolojileriyle ilgili bulgular ve öneriler. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3):285-292.
• UN (2015). World Population Ageing 2015. Department of Economic and Social Affairs Population Division. ST/ESA/SER.A/390. New York.