Healthy Life Awareness of Older Adults During The Covid 19 Pandemic

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 58 - 68, 30.12.2023

Tuğçe Kaplan Uyan , Sibel Çaynak , İlkay Keser

https://doi.org/10.46414/yasad.1339281

Cited By: 1

Öz

Elderly individuals are the individuals most affected by the pandemic and have a high mortality rate. It is important to examine the healthy living behaviors of elderly individuals, their awareness on this issue and their relationship with cognitive, mental and behavioral variables during the pandemic process. In the study, it was aimed to determine the level of awareness of healthy life in elderly individuals during the COVID-19 pandemic process and to examine its relationship with cognitive, mental and behavioral variables during the pandemic process. The sample of the study consisted of 204 elderly individuals. The data of the research were collected between November 2021 and November 2022 by face-to-face interview method. The data were obtained by using the “Descriptive Information Questionnaire” and “Health Life Awareness Scale”. Descriptive statistics were used in the analysis of the data, the independent t test was used for the difference between two independent groups in the comparison of normally distributed data, and one-way analysis of variance was used in the comparison of more than two independent groups. 57,8% of the participants perceived their health as moderate, 62,3% of them stated that there was a change in their health status during the COVID-19 pandemic, and 51,0% stated this change as a deterioration in their health. It was determined that 82,4% of the elderly individuals made behavioral changes in their lifestyle during the COVID-19 pandemic, and the most changes were related to personal care (52,0%). The mean score of the participants on the Healthy Life Awareness Scale was 50,70±9,91, and it was found that there was a significant difference (p<0,05) between the awareness scale and its sub-dimensions, being married, being a university graduate, living with a spouse, and being in good health (p<0,05). It has been determined that this awareness is associated with being married, being educated, not living alone, and being in good health. Providing training on healthy life awareness for individuals living alone, with low level of education, who are determined to have low awareness of healthy life, and in the care and treatment of elderly individuals. It is recommended that health professionals who play a role in this study plan their interventions by knowing these variables.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, pandemic, elderly, healthy life, healthy livingawareness

Proje Numarası

-

Yaşlı Bireylerin Covid 19 Pandemi Sürecinde Sağlıklı Yaşam Farkındalığı

Öz

Yaşlı bireyler, pandemide en çok etkilenen ve ölüm oranının yüksek olduğu bireylerdir. Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam davranışları, bu konudaki farkındalıkları ve pandemi sürecindeki bilişsel, ruhsal ve davranışsal değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi önemlidir. Çalışmada, yaşlı bireylerin COVID-19 pandemi sürecinde sağlıklı yaşam farkındalığı düzeylerinin belirlenmesi ve pandemi sürecindeki bilişsel, ruhsal ve davranışsal değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 204 yaşlı birey oluşturmuştur. Araştırmanın verileri Kasım 2021- Kasım 2022 tarihleri arasında, yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Veriler, “Tanımlayıcı Bilgiler Anketi” ve “Sağlıklı Yaşam Farkındalığı Ölçeği (SYFÖ)” kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, normal dağılım gösteren verilerin karşılaştırılmasında iki bağımsız grup arasındaki fark için bağımsız t testi, ikiden fazla bağımsız grup karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Katılımcıların %57,8’ini sağlığını orta düzeyde algıladıkları, %62,3’ünün COVID-19 pandemisinde sağlık durumunda değişiklik olduğunu ve %51,0’ı bu değişikliği sağlığında kötüleşme olarak ifade etmiştir. Yaşlı bireylerin %82,4’ünün COVID-19 pandemi sürecinde yaşam biçiminde davranış değişikliği yaptığı ve en çok kişisel bakımla ilgili değişiklik yapıldığı (%52,0) belirlenmiştir. Katılımcıların Sağlıklı Yaşam Farkındalık Ölçeği puan ortalaması 50,70±9,91 olup, farkındalık ölçeği ve alt boyutları ile evli olma, üniversite mezunu olma, eş ile yaşama ve sağlık durumunun iyi olması arasında anlamlı bir fark olduğu (p<0,05) saptanmıştır. Pandemi sürecinde yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam farkındalığı geliştirdiği ve bu farkındalığın evli olma, eğitimli olma, yalnız yaşamama ve sağlık durumunun iyi olması ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Sağlıklı yaşam farkındalığının düşük olduğu belirlenen yalnız yaşayan, eğitim düzeyi düşük olan bireylere yönelik sağlıklı yaşam farkındalığı konusunda eğitim verilmesi, yaşlı bireylerin bakım ve tedavisinde rol oynayan sağlık profesyonellerinin bu değişkenleri bilerek müdahalelerini planlaması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Pandemi, Yaşlı, Sağlıklı Yaşam, Sağlıklı Yaşam Farkındalığı

Destekleyen Kurum

Çalışma kapsamında herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır.

Proje Numarası

-

Teşekkür

Araştırmaya katılan tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Agrawal, S., Dróżdż, M., Makuch, S., Pietraszek, A., Sobieszczańska, M., & Mazur, G. (2021). The assessment of fear of COVID-19 among the elderly population: A cross-sectional study. Journal of Clinical Medicine, 10(23), 5537.
• Alali, D. S., Alshebly, A. A., Alajlani, A., Al Jumaiei, A. H., Alghadeer, Z. M., Ali, S. I., & Al Jumaiei, A. H. (2023). Awareness of healthy lifestyle among elderly population during aging in Al-Ahsa, Saudi Arabia. Cureus, 15(11),e49054. DOI:10.7759/cureus.49054
• Altın, Z. (2020). Covid-19 pandemisinde yaşlılar. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(2), 49-57.
• Applegate, W. B., & Ouslander, J. G. (2020). Covid-19 presents high risk to older persons. Journal of the American Geriatrics Society, 68(4), 681–681. doi:10.1111/jgs.16426
• Bilgin O. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Farkındalık ölçeği geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies, 15(6), 237-245.
• Bolsoy, N., & Sevil, Ü. (2006). Sağlık-hastalık ve kültür etkileşimi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 78-87.
• CDC COVID-19 (2020). Response Team. Severe Outcomes Among Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) - United States, February 12-March 16, 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep; 69, 343.
• Chen, Y., Zhou, R., Chen, B., Chen, H., Li, Y., Chen, Z., ... & Wang, H. (2020). Knowledge, perceived beliefs, and preventive behaviors related to COVID-19 among Chinese older adults: cross-sectional web-based survey. Journal of Medical Internet Research, 22(12), e23729.
• Chi, X., Chen, S., Chen, Y., Chen, D., Yu, Q., Guo, T., Cao, Q., Zheng, X., Huang, S., Hossain, M. M., Stubbs, B., Yeung, A. & Zou, L. (2021). Psychometric evaluation of the fear of Covid-19 scale among Chinese population. International Journal of Mental Health and Addiction, 20, 1273–1288. doi:10.1007/s11469-020-00441-7
• Coiro, M. J., Watson, K. H., Ciriegio, A., Jones, M., Wolfson, A. R., Reisman, J., & Compas, B. E. (2021). Coping with COVID-19 stress: Associations with depression and anxiety in a diverse sample of US adults. Current Psychology, Nov 4, 1-13.
• Çatak, P. D., & Ögel, K. (2010). Farkındalık temelli terapiler ve terapötik süreçler. Klinik Psikiyatri, 13(1), 85-91.
• Çay, M. (2021). Yaşlılar ve yetişkinlerde koronavirüs (Covid-19) salgınının etkileri ve koronavirüs korkusu. Toplum ve Sosyal Hizmet, Covid-19 Özel Sayı 1, 87-102. doi:10.33417/tsh.985703
• Çimen S. (2003). 15-18 Yaş Grubu Gençlerde Riskli Sağlık Davranışları Ölçeğinin Geliştirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
• Daswani, K. (2020). ‘20 easy ways to manage stress eating during quarantine. Erişim adresi: https://www. latimes. com/lifestyle/story/2020-04-03/stress-eating-duringcoronavirusquarantine Erişim Tarihi: 5.5 2022.
• Duan, Y., Peiris, D. L. I. H. K., Yang, M., Liang, W., Baker, J. S., Hu, C., & Shang, B. (2021). Lifestyle behaviors and quality of life among older adults after the first wave of the COVID-19 pandemic in Hubei China. Frontiers in Public Health, 9, 744514.
• Ellis, A., Jung, S. E., Palmer, F., & Shahan, M. (2022). Individual and interpersonal factors affecting dietary intake of community-dwelling older adults during the COVID-19 pandemic. Public Health Nutrition, 25(6), 1667-1677.
• Ercan, M., & Arıcı, A. (2020). Covid-19 Pandemi sürecinin yaşlılar üzerindeki biyo-psiko-sosyal etkileri üzerine bir değerlendirme. Journal of ADEM, 1(3), 5-22.
• Fullana, M. A., Hidalgo-Mazzei, D., Vieta, E., & Radua, J. (2020). Coping behaviors associated with decreased anxiety and depressive symptoms during the COVID-19 pandemic and lockdown. Journal of Affective Disorders, 275, 80-81.
• Gallè, F., Sabella, E. A., Roma, P., Ferracuti, S., Da Molin, G., Diella, G., ... & Napoli, C. (2021). Knowledge and lifestyle behaviors related to COVID-19 pandemic in people over 65 years old from southern Italy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(20), 10872.
• Gilbert, D., & Waltz, J. (2010). Mindfulness and health behaviors. Mindfulness, 1(4), 227-234.
• Gökbulut, N., & Bal, Z.(2021) Mental iyi oluşluğun sağlıklı yaşam farkındalığıyla ilişkisi. Anatolian J Health Res, 2(2), 51-56.
• Grolli, R. E., Mingoti, M. E. D., Bertollo, A. G., Luzardo, A. R., Quevedo, J., Reus, G. Z., & Ignacio, Z. M. (2021). Impact of COVID-19 in the mental health in elderly: psychological and biological updates. Molecular Neurobiology, 58, 1905-1916.
• Güler, G., Güler, N., Kocataş, S., & Akgül, N. (2009). Yaşlıların sağlık bakım gereksinimleri. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 31(4), 367-373.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B., Anderson, R. E., & Tatham, R. (2018). Multivariate data analysis: Cengage. Multivariate Data Analysis. Cengage. https://www.drnishikantjha.com/papersCollection Multivariate%20Data%20Analysis.pdf adresinden erişilmiştir.
• Hastaoğlu, F. (2021). Yaşlıların pandemi sürecindeki biyopsikososyal etkilenimleri. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 14(1), 45-49. DOI:10.46 414/yasad.863017
• Hirst, I. S. (2003). Perspectives of mindfulness. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 10(3), 359-366.
• İnal, S., Subaşı, F., Ay, S. M., Uzun, S., Alpkaya, U., Hayran, O., vd. (2003). Yaşlıların fiziksel kapasitelerinin ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics, 6(3), 95-99.
• Kar, N., Kar, B., & Kar, S. (2021). Stress and coping during COVID-19 pandemic: Result of an online survey. Psychiatry Research, 295, 113598.
• Kartal, A., Ergin, E., & Kanmış, H. D. (2020). COVID-19 pandemik salgın döneminde yaşam kalitesini arttırmaya yönelik sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite önerileri. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(COVID-19), 149-155.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6. doi:10.5455/jmood.2013 0325011730.
• Kim, J., Kim, Y., & Ha, J. (2021). Changes in daily life during the COVID-19 pandemic among South Korean older adults with chronic diseases: A qualitative study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 6781.
• Lebrasseur, A., Fortin-Bédard, N., Lettre, J., Raymond, E., Bussières, E. L., Lapierre, N., ... & Routhier, F. (2021). Impact of the COVID-19 pandemic on older adults: rapid review. JMIR Aging, 4(2), e26474.
• Lekamwasam, R., & Lekamwasam, S. (2020). Effects of COVID-19 pandemic on health and wellbeing of older people: a comprehensive review. Annals of and Research, 24(3), 166.
• Manav, A. İ., Atik, D., Coşkun, E., & Bozkurt, A. (2021). Mindful attention awareness, coping attitudes and personal well-being of the olders in COVID-19 Pandemic. Turkish Journal of Family Medicine TJFMPC, 15(1), 85-92. DOI:10.21763/tjfmpc.808383
• Mansur, F., & Ertaş, Ş. (2022). Covid-19 sürecinde bireylerin sağlıklı yaşam farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 43-64.
• Motaghi, M., & Dolatabadi, E. D. (2016). Lifestyle of elderly people of Isfahan’s villages in Iran in 2014. IJHCS, 790-803.
• Nguyen, H. T., Do, B. N., Pham, K. M., Kim, G. B., Dam, H. T., Nguyen, T. T., ... & Duong, T. V. (2020). Fear of COVID-19 scale—associations of its scores with health literacy and health-related behaviors among medical students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(11), 4164.
• Nieto, M., Romero, D., Ros, L., Zabala, C., Martinez, M., Ricarte, J. J., et al. (2020). Differences in coping strategies between young and older adults: The role of executive functions. The International Journal of Aging and Human Development, 90(1), 28-49.doi: 10.1177/0091415018822040.
• Niu, Z., Wang, T., Hu, P., Mei, J., & Tang, Z. (2020). Chinese public’s engagement in preventive and intervening health behaviors during the early breakout of COVID-19: cross-sectional study. Journal of Medical Internet Research, 22(8), e19995. doi: 10.2196/19995
• Özer, E., & Yılmaz, N. (2020). Sağlıklı yaşam farkındalığı: bir ölçek geliştirme çalışması. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 3(1), 47-60.
• Polat, F., & Karasu, F. (2022). The effect of health promotion training provided to elderly individuals during the COVID-19 pandemic on healthy lifestyle behaviors. Global Health Promotion, 29(3), 129-139.
• Richard, A., & Loura, N. (2020). COVID-19 and the consequences of isolating the elderly. Lancet Pub Health, 5, e256.
• Richardson, S., Hirsch, J. S., Narasimhan, M., et al. (2020). Presenting characteristics, comorbidities, and outcomes among 5700 patients hospitalized with COVID-19 in the New York city area. JAMA, 323(20), 2052-2059.
• Softa, H. K., Bayraktar, T., Uğuz, C. (2016). Yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek sistemleri, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9(1), 1-12.
• Taheri, M., Mohammadi, M., Paknia, B., & Mohammadbeigi, A. (2013). Elderly awareness on healthy lifestyle during aging. Trop Med Surg, 1(5), 139.
• Tambağ, H. (2015). Yaşlılarda sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam doyumu. The Medical Journal of Mustafa Kemal University, 4(16), 23-31.
• Tekin, H., & Aşiret, G. D. (2022). Yaşlı bireylerin COVID-19’a ilişkin duygu ve düşüncelerinin incelenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(3), 550-558.
• Telatar, T. G., & Özcebe, H. (2004). Yaşlı nüfus ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi. Türk Geriatri Dergisi, 7(3), 162-165.
• Tuğut, N., & Bekar, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin sağlığı algılama durumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 17-26.
• TÜİK Haber Bülteni (2023). Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2021. Yayım Tarihi: 23 Şubat 2023 Erişim Tarihi:17.06.2023 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C3%96l%C3%BCm-ve-%C3%96l%C3%BCm-Nedeni-%C4%B0statistikleri-2021-45715&dil=1#:~:text=COVID
• Uzden, M. S., & Kurutkan, M. N. (2022). Öznel sağlık durumunun belirleyicileri: muhit sağlığı, fiziksel sağlık algısı ve ruhsal iyilik hali. Uluslararası İşletme Bilimi ve Uygulamaları Dergisi, 2(2), 165-185.
• Wu, Z., & McGoogan, J. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: Summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA, 323(13), 1239-1242.
• Yalçınkaya, M., Özer, F. G., & Karamanoğlu, A. Y. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6), 409-420.
• Yıldırım, M., Akgül, Ö., & Geçer, E. (2022). The effect of COVID-19 anxiety on general health: The role of COVID-19 coping. International journal of mental health and addiction, 20(2), 1110-1121.
• Yılmaz, C. K. (2020). Evaluation of the relationship between the level of adaptation to old age and healthy lifestyle behaviors of elderly individuals. Mersin University J Health Sci., 13, 305–317.
• Yılmaz, N., & Özer, E. (2021). Y kuşağı bireylerin sağlıklı yaşam farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 955-963.
• Zaybak, A., & Fadıloğlu Ç. (2004). Üniversite öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışı ve bu davranışı etkileyen etmenlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20(1), 77-95.