Examining The Family Perception of Child Development Undergraduate Students Through Metaphors And Drawings (Family Year Special Issue)

Yıl 2025, Sayı: Aile Yılı Özel Sayısı, 1 - 17, 18.12.2025

Fatmagül Yay , Yasemin Karahan

Öz

The family, as one of the fundamental building blocks of society, is a dynamic system that directly influences numerous aspects of an individual’s life, including social development, identity formation, value judgments, and future life practices. The family’s impact becomes particularly evident during early childhood and developmental stages. In this context, it is crucial to examine the perceptions of family among child development students who are expected to evaluate family dynamics both on a personal and professional level.
The aim of this study is to explore the perceptions of first and third-year undergraduate students in the “Child Development” program regarding the concept of "family" through metaphors and drawings. The research was conducted using a qualitative research design, specifically the descriptive content analysis method. The participants consisted of students enrolled in the courses “Intra-family Relationships and Life Cycle” and “Family Involvement and Education.” During the data collection process, students were instructed to complete two tasks: drawing an image that comes to mind when they think of family and completing the sentence “Family is like … because …”.
The data were analyzed through content analysis. Metaphorical expressions were grouped under thematic and semantic categories, while the drawings were classified according to common visual themes. According to the findings, students predominantly perceived the family as a protective, supportive, integrative and peaceful structure. However, it was also observed that some first-year students expressed negative perceptions, such as pressure, conflict, and limited self-expression. On the other hand, third-year students produced more positive, abstract, and professionally oriented metaphors about family. This study is expected to contribute to understanding child development students' perceptions of the family and to enrich the related curriculum.

Anahtar Kelimeler

Family perception , metaphor study , drawing analysis , child development , curriculum

Çocuk Gelişimi Lisans Öğrencilerinin Aile Algısının Metafor ve Resim Aracılığıyla İncelenmesi

Öz

Toplumun temel yapı taşlarından biri olan aile, bireyin sosyal gelişiminden kimlik yapılanmasına, değer yargılarından gelecek yaşam pratiklerine kadar birçok süreci doğrudan etkileyen dinamik bir sistemdir. Ailenin birey üzerindeki belirleyici etkisi özellikle erken çocukluk ve gelişim dönemlerinde daha da görünür hâle gelmektedir. Bu bağlamda, aileyi hem bireysel hem de mesleki bağlamda değerlendirecek olan çocuk gelişimcilerin, aile kavramına ilişkin algılarının incelenmesi önem arz etmektedir.
Bu araştırmanın amacı, çocuk gelişimi lisans programında öğrenim gören 1. ve 3. sınıf öğrencilerinin aile kavramına ilişkin algılarını metaforlar ve çizdikleri resimler yoluyla incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden betimsel içerik analizi deseniyle yürütülmüştür. Katılımcılar, “Aile İçi İlişkiler ve Yaşam Döngüsü” ve “Aile Katılımı ve Eğitimi” derslerini alan öğrencilerden oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde, öğrencilerden “Aile denilince zihninizde canlanan imajı çiziniz” yönergesi ile bir aile resmi çizmeleri istenmiş ve “Aile ………… gibidir, çünkü ………………” cümlesini metaforik olarak doldurmaları talep edilerek iki ayrı uygulama yapılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş; metaforik ifadeler tematik ve anlamsal kategorilere ayrılmış, çizimler ise ortak temalar doğrultusunda sınıflandırılmıştır.
Araştırma bulgularına göre, genel olarak öğrencilerin aileyi koruyucu, destekleyici, bütünleştirici ve huzur verici bir yapı olarak algıladıkları; bununla birlikte, bazı 1. sınıf öğrencilerinde baskı, çatışma ve ifade kısıtlılığı gibi olumsuz algıların vurgulandığı belirlenmiştir. 3. sınıf öğrencilerinin ise aileye ilişkin daha olumlu, soyut ve profesyonel bakış açısını yansıtan metaforlar ürettikleri görülmüştür. Çalışmanın, çocuk gelişimi lisansöğrencilerinin aile olgusuna yönelik algılarını anlamaya ve bu bağlamda ilgili eğitim programlarının zenginleştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile algısı , metafor çalışması , resim analizi , çocuk gelişimi , eğitim programları ve öğretim

Etik Beyan

Etik Kurul Onayı Araştırma, İstanbul Gedik Üniversitesi Etik Kurulu tarafından 28.04.2025 tarihinde incelenmiş ve 378043 barkod numaralı çalışma için etik kurul onayı verilmiştir. Çalışma süresince katılımcılardan kişisel bilgi alınmamış ve gizlilikleri korunmuştur. Çıkar Çatışması Beyanı Yazarlar bu çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bulunmadığını beyan eder.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Araştırma sürecinde destek sağlayan tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Aka, V., Apak, H. Ve Yusufoğlu, Y. (2019). Madde bağımlılığı tedavisi alan yetişkin bireylerin aile kavramına yönelik algıları: Bir metafor analizi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (14), 46-58. https://doi.org/10.46218/tshd.1139355
• Akoğlu, B. (2023). Travmatize olmuş kız çocukların ve kadınların resimlerinde aile algısının değerlendirilmesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 489-507. https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1351437
• Aral, N., Can Yaşar, M. Ve Kandır, A. (2002). Okul öncesi eğitim ve okul öncesi eğitim programı. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama San. Ve Tic. A.Ş.
• Aral, N., Fındık Tanrıbuyurdu, E., Yurteri Tiryaki, A.Sağlam, M. Ve Aysu, B. (2015). Türkiye’de çocuk gelişimi alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi. 14(1), 8-16. https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000103
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/497090
• Baltacı, Ö. (2015). Evli bireylerin “aile” ve “evlilik” kavramlarına yönelik metaforik algılarının bağlanma stillerine göre değerlendirilmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences,6(21), 223-243.https://www.ijoess.com/DergiTamDetay.aspx?ID=458&Detay=Ozet
• Bayrı, Y. Ve Akçacı, T. (2020). Metafor yöntemi ile temel ekonomik ve finansal kavramların algı seviyelerinin belirlenmesi: Kilis örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 12(23), 452-473.https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.795931
• Bozkır, K., ve Kanak, M. (2023). Okul öncesi eğitim alanında yapılmış metafor çalışmalarının gözden geçirilmesi: Sistematik bir derleme. Sivas Cumhuriyet University Educational Sciences Institute Journal, 2(2), 50-68.https://dergipark.org.tr/tr/pub/cebed
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Ceylan, A. (2016). Aile Kavramına İlişkin Metaforik Algıların Belirlenmesi(436912). [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=5S_MTYjegh2-kqHQoTpL0w&no=-W6vuEMwhiRqnqZHOYPnUA
• Çocuk haklarına dair sözleşme. UNICEF Türkiye (2004). https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf (erişim: 30.08.2025)
• Eşsizoğlu, A. (2012). Aile ile İlgili Temel Kavramlar. Ç. Yenilmez (Ed.), Aile Yapısı ve İlişkileri (s. 3-15). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gülen, S. Ve Dönmez, İ. (2020). Çocuk Gelişimi Programında Okuyan Öğrencilerin “Çocuk” ve “Çocuk Gelişimi” Kavramlarına Yönelik Metaforlarının Belirlenmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3656-3683.10.26466/opus.654029
• Gülay Ogelman, H., İbiş, Ö. Ve Sarı, B. (2025). Okul öncesi öğretmen adaylarının aile kavramına yönelik metaforik algıları. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11(2), 87-119. https://doi.org/10.47714/uebt.1627538
• Güven, G. (2018). Okul öncesi çocuklarının insan ve aile resmi çizimlerinin değerlendirilmesi. Eğiten Matbaacılık.
• Güneş, A., ve Fırat, M. (2016). Açık ve uzaktan öğrenmede metafor analizi araştırmaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 115-129.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/402030 Kabadayı,A. ve Bozkurt, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş çocuklarının aile algılarının resimler aracılığı ile incelenmesi, Internatıonal Early Chıldhood Educatıon Congress Text Book içinde,(s 70-83). İstanbul: Kültür.
• Kaya, Z., Mukba, G. ve Özkan, R. (2019). Psikolojik Danışman Adaylarının Duygu Durumlarına, Aile İçindeki Konumlarına ve Aile İçi İlişkilerine İlişkin Görüşlerinin “Çiçek Ailesi Resmi Çiz” Testi Aracılığıyla İncelenmesi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 96-115.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/747125
• Konal Ulusoy, İ. (2022). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Anne Baba Tutumlarının Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yedi Aralık Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 29-43. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2460868
• Mukba, G., Kaya, Z. ve Özkan, R. (2018). “Bir Kaktüs Resmi Çiz Testi” Aracılığıyla Psikolojik Danışman Adaylarının Kişilik Özelliklerine ve Duygu Durumlarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4), 389-397. https://doi.org/10.31461/ybpd.493185
• Öz, N. (2022). Kilis 7 Aralık Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Öğrencilerinin ‘Aile’ Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1), 214-234. https://doi.org/10.51702/esoguifd.1027886
• Porot, M. (1952). The Family Drawing. Exploration Through Drawing of the Affective Situation of Children in Their Family. Pédiatrie, 3, 359-381.
• Sağlam, M. ve N. Aral (2011). “Boşanma Sürecinde Olan Ailelerdeki Çocukların Aile Algılarının Resimler Aracılığı ile İncelenmesi ” I. Çocuk Hakları Kongresi, Yetişkin Bildirileri Kitabı-2, (Yay. Haz: A. Gülan, M. R. Şirin, M. C. Şirin), Çocuk Vakfı Yayınları, 292-302, İstanbul.
• Sönmez, İ., Ahmetoğlu, E. ve Aksin Yavuz, E. (2018, Nisan 21-22). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Aile Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. VIII. Uluslararası Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Kongreler Serisi. University of Agribusiness and Rural Development/Bulgaria – University “St. Kliment Ohridski” Faculty of Economics/Macedonia IBANESS, Bulgaria. https://www.researchgate.net/publication/328198307_Okul_Oncesi_Ogretmen_Adaylarinin_Aile_Kavramina_Iliskin_Metaforik_Algilari
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2025). 2025 Türkiye Aile Yılı Eylem Planı. https://www.aile.gov.tr
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2014). Türkiyeaile yapısı araştırması: Tespitler, öneriler(Araştırma ve Sosyal Politika Serisi 07, Birinci Basım, ISBN: 978605-4628-55-1). İstanbul.https://www.aile.gov.tr/media/50219/taya2013trk.pdf
• Turan Yurdabak, N. (2024). Portage Erken Eğitim Programının 3-6 Yaş Çocukların Gelişimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi(857818). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Türk Dil Kurumu. (2025). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (erişim: 03.09.2025)
• Yaşar Ekici, F. (2014). Türk Aile Yapısının Değişim ve Dönüşümü ve Bu Değişim ve Dönüşüme Etki Eden Unsurların Değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (JASSS), (30), 209-224. https://hdl.handle.net/20.500.12436/1424
• Yıldırım, S. (2025). İslami İlimler Fakültesi Öğrencilerinin Aile Algılarının Metaforik İncelenmesi: Ahi Evran Üniversitesi Örneği. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 11(1), 483-524.https://doi.org/10.47424/tasavvur.1648749