Mustafa Kutlu Anlatılarında Gelenek Ve Moderniteyi Kuran Alegoriler ve Nesneler

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 81 - 100, 25.06.2023

İbrahim Halil İnan

Öz

Çok boyutlu perspektiflerle oluşturulmuş kurgunun temelinde ve kırılma noktasında belirleyici sembolik özellik taşıyan, gerek duyular arası bağlantı işlevine sahip (karakterlere has, psikolojik) gerekse mistik sosyokültürel yönleriyle nesnelerin kurgularda işlevsel kullanımı görülmektedir. Söz konusu nesneler metinlerde bazen kurguların özneleri kadar kendine yer bulur, karakteristik özelliklere bürünür, çok boyutlu anlamlarla varlık bulduğu noktalarda anlamsal kült etkisini olayların evrimini kurgulama, değiştirme, başlatma, bitirme vb. işlevsel birçok alegori oluşturma noktasında değer kazanır. Nesneler kültürel, tarihi, dini ve psikolojik fenomenlerin olguları olabilir. Sanatçının perspektifinden elde ettiği görüntüyü esere yansıttığı ve kurgu iskeletini oluşturmakta kullandığı onun estetik tercihleri, sosyal ve tarihi fikirleri, bu veriler ışığında benimsemiş olduğu düşünce biçimlerinden yola çıkarak belirlediği söz konusu nesneler; kurgularında olay zincirini oluşturma aşamasında yardımına başvurduğu ciddi nitelikler taşımaktadır. Bu çalışmada Mustafa Kutlu’nun anlatılarında gelenek ve modernite tercihleri noktasındaki görüşleri ifade edilecektir. Alegorilerinde kullandığı nesneler kategorize edilerek birbirleriyle kıyaslanacak temsil ettiği değer yargıları, duygular, fikirler ve sembolize ettiği kültürel ve ideolojik unsurlar ele alınarak gelenek ve modernite Mustafa Kutlu’nun fikirleriyle edebi ve sosyolojik perspektiflerde incelenecektir. Çalışmada gelenek sembolü olarak Mustafa Kutlu’nun anlatılarında geçen; ağaç, saka kuşu-küpeçiçeği, otobüs (Mavi kuş), yeşil ırmak, haşmetli yeşillik, çiçek denizi, korop, bot ve postal, Zippo marka çakmak ele alınmıştır. Modernite sembolü olarak ise; daktilo, beton blok binalar, yazlıklar, araba, metropol kentler, makine, kimyevi gübre-kimyevi zirai ilaçlar, televizyon, bilgisayar, ceket, pantolon, gömlek, kravat nesneleri işlenmiştir. Sonuç olarak Mustafa Kutlu'nun gelenek ve modernite tercihi, kurgularında ana fikri oluşturmak için kullandığı nesneler üzerinden izah edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Gelenek, Modernite, Alegori, Nesne, Mustafa Kutlu

Destekleyen Kurum

Klilis 7 Aralık Üniversitesi

Allegories and Objects Establishing Tradition and Modernity in Mustafa Kutlu Narratives

Öz

The functional use of objects is seen in fictions with both the inter-sensory connection function (characteristic, psychological) and mystical socio-cultural aspects, which have the decisive symbolic feature at the basis and breaking point of the fiction created with multidimensional perspectives. The objects in question sometimes find their place in the texts as much as the subjects of the fictions, take on characteristic features, and at the points where they come into existence with multidimensional meanings, the semantic cult effect can be used by constructing, changing, starting, ending the evolution of events, etc. gains value at the point of creating many functional allegories. Objects can be phenomena of cultural, historical, religious and psychological phenomena. His aesthetic preferences, social and historical ideas, which he reflects on the work from the artist's perspective and uses to create the fictional skeleton; in the light of these data, the objects in question determined by the way of thinking he has adopted; In his fictions, he has serious qualities that he resorted to during the process of creating the chain of events. In this study, Mustafa Kutlu's views on tradition and modernity preferences in her narratives will be expressed. The objects he uses in his allegories will be categorized and compared with each other, the value judgments, emotions, ideas, and the cultural and ideological elements he symbolizes will be discussed, and tradition and modernity will be examined in literary and sociological perspectives with Mustafa Kutlu's ideas.

*Bağımsız Araştırmacı Kilis 7 Aralık Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, [e-mail], Orcid: 0009-0007-6668-7609
In the study, as the symbol of the tradition mentioned in the narratives of Mustafa Kutlu; tree, goldfinch - flower, bus (Blue bird), green river, majestic greenery, sea of flowers, "korop" house, shoes and boots, Zippo brand lighter objects reviewed. As a symbol of modernity; Typewriter, concrete block building, summer house, car,
metropolitan, machinery, chemical fertilizer, chemical pesticide, television, computer, jacket, trousers, shirt and tie objects were examined. As a result, Mustafa Kutlu's preference for tradition and modernity is explained through the objects he uses to create the main idea in his fictions.
Keywords: Mustafa Kutlu, Tradition, Modernity, Object, Allegory.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kutlu, Tradition, Modernity, Object, Allegory.

Kaynakça

• Adorno, W. T. & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği (Çev. N. Ünler & E. Ö. Karadoğan). Kabalcı Yayınları.
• Akkol, M. L. (2019). Kitle endüstrisi ve kitle kültürü kavramlarının Frankfurt Okulu düşüncesi üzerinden analizi. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 2(3), 49-64
• Alev, K. (2022). Mustafa Kutlu’nun Nur hikâyesinde modern paradigmanın karşısında bir kimlik inşasına yönelik değerler. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 851-874.
• Avcı, M. & Arıcı, A. F. (2020). Millî kimliğin inşasında geleneğin rolü: Mustafa Kutlu örneği. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 305-321.
• Aydoğmuş Ördem, Ö. (2018). Modernite kültürü ve Türk modernleşmesi. Sosyoloji Notları, 2(2), 210-221.
• Hepkul, A. (2002). Bir sosyal bilim araştırma yöntemi olarak içerik analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-12.
• Balkız, B. (2004). Frankfurt Okulu ve eleştirel teori: sosyolojik pozitivizmin eleştirisi. Sosyoloji Dergisi, (12), 0-0.
• Bauman, Z. (2011). Akışkan modern dünyadan 44 mektup (Çev. P. Siral). Habitus Yayınları. Bauman, Z. (2014). Azınlığın zenginliği hepimizin çıkarına mıdır? (Çev. H. Keser). Ayrıntı Yayınları.
• Ceylan, D. (2019). Frankfurt Okulu’nun “Kültür Endüstrisi” eleştirisi bağlamında kitle iletişim araçları. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, (14), 30.
• Dağ, Ü. (2021) Türk ve İskandinav mitolojisinde ağaç sembolizmi. Millî Folklor, 17(132).
• Doğan, S. (2020). Mustafa Kutlu’nun hikâyelerinde kentli insan olmak. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 124, 233-236.
• Issı, A. C. & Bolat, T. (2018). Hikâye kuran nesneler. Hece Yayıncılık.
• İlhan, C. (2022). İmgesel açılımlarla Âşık Veysel’in Kara Toprak şiirine mitsel bir bakış açısı. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 248-260.
• Jacq, C. (1999). Ramses: Işığın oğlu. (çev. R. Yalt). Remzi Kitabevi.
• Jacq, C. (1999). Ramses: Milyonlarca yılın tapınağı. (çev. R. Yalt). Remzi Kitabevi.
• Jacq, C. (1999). Ramses: Ebu Simbel’in kraliçesi. (çev. R. Yalt). Remzi Kitabevi
• Kanter, M. F. (2012). Gönül İşi’ni Gönülden Okumak, Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, (462), 76.
• Karabulut, D. (2018). Modernite ve mekân ilişkisinin Virginia Woolf ve Arnold Bennett üzerinden okunuşu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 58(1), 440-446.
• Kılıç, E. (2019). Erzincan tarımında kimyasal pestisit yerine ikame edilebilecek biyopestisitler. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 8(3), 14-28.
• Koç, Y. (1995). Mekân ve Nesne. Felsefe arşivi, (arşiv yayın tarih: 2013). https://dergipark.org.tr/tr/pub/iufad/issue/1308/15433 Kumsar, İ. A. (2021). Nesne anlatıcılar ve edebiyatımızdan bir örnek: bir liranın başından geçenler. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 698-719.
• Kutlu, M. (1995). Şehir mektupları. Dergâh Yayınları.
• Kutlu, M. (2000). Uzun hikâye. Dergâh Yayınları.
• Kutlu, M. (2002). Mavi kuş. Dergâh Yayınları.
• Kutlu, M. (2014). Vatan yahut internet. Dergâh Yayınları.
• Nur, G., Deveci, H., Kırpık, M. A., Nur, Ö., Bağrıaçık, N. & Yıldız, Y. (2016). Sürdürülebilir üretim yaklaşımı: Ekolojik Tarım. Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(2), 3-8.
• Metin, O. & Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve Sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, AÜSBD Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Özel sayısı, 273-294.
• Önder Erol, P. (2016). Modernite projesinin kökenleri, dinamikleri ve sonu. Sosyoloji Dergisi, (33), 49-66.
• Sözen, E. (2011). Modernite ev kültürel kimlik. Istanbul Journal Of Sociological Studies, 0(25), 153-160. San, C. (2011). Kentlileşememenin nedeni olarak yabancılaşma ve anomi. Yaratıcı Drama Dergisi, 6(12), 85-89.
• Şimşek, Y. (2021). Mustafa Kutlu’nun Chef hikâyesinde yozlaşma ve değer yitimi. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, (15 [Güz 2021]), 282-302.
• Tozlu, N. (2021). Su kültünün akarsu-göl bağlamında erzincan halk inanışlarına yansımaları. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 122-158. Doı:10.46790/erzisosbil.823540.
• Tutar, H. (2012). Modernite ve gelenek ikileminde kimlik tasavvurları. Sakarya İktisat Dergisi, 1(1), 56-69.
• Uçan Eke, N. (2023). Nesne anlatıcının klasik Türk edebiyatından postmodern edebiyata serüveni ve bir Aryballos hikâyesi. Folklor / Edebiyat, 29(113), 119-138.
• Uzuner, B. (2012). Uyumsuz Defne Kaman’ın Maceraları-Su. Everest Yayınları.
• Ülgen, P. (2012). A general overview to the clothing culture in the late medieval Europe. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(2), 465 484.
• Varol, S. (2011). Frankfurt Okulu'ndan postmodernizme televizyona dair eleştirel perspektifler. Erciyes İletişim Dergisi, 2(1).
• Yıldız Altın, K. (2018). Uygur Türklerinin inanç ve uygulamalarında toprak. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, (11), 36-48.