Türkiye’nin Gelecek Siyasi Sistem Tercihi Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm, Yarı-Başkanlık ve Başkanlık Sistemleri

Yıl 2013, Sayı: 25, 38 - 70, 01.12.2013

Cüneyt Yüksel

Öz

Türkiye’de siyasi sistem arayışları ile başkanlık veya yarı başkanlık sisteminegeçiş tartışmaları, yeni Anayasa yapım süreciyle birlikte yeniden gündemegelmiştir. Parlamenter rejim geleneğinden gelen Türkiye’de siyasi uzlaşmakültüründeki eksiklik, siyasi istikrarsızlık, yasama organı üyelerinin etkisizliği, yürütme organının sorumluluğunu harekete geçirme yollarının zayıflığıeleştirileri üzerinden mevcut siyasi sistemi değerlendirmek gerekmektedir.Her siyasi sistemin kendi açısından yararları ve sakıncaları olduğundan, Türkiye’de hükümet istikrarının yanı sıra siyasi istikrarı da sağlayacak, denge vefren mekanizmalarının olduğu gerçek kuvvetler ayrılığını hayata geçiren, temelhak ve özgürlüklerin, demokrasinin ve hukukun üstünlüğünün korunmasınahizmet eden bir siyasi sistem için gerekli düzenlemeleri yapmak ve yeni biryönetim anlayışı geliştirmek gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Hukuk, Karşılaştırmalı Hukuk, Siyasi Rejim, Hükümet Sistemi.

Kaynakça

• Akartürk, Ekrem Ali, Parlamenter Rejim Uygulamaları ve Parti Sistemleri: Par- lamenter Hükümet Yapıları ve Parti Sistemleri Üzerine Bir Deneme, İs- tanbul, Yeditepe Üniversitesi, 2010.
• Alkan, Haluk, Karşılaştırmalı Siyaset: Başkanlık ve Parlamenter Sistemler Işı- ğında Yarı Başkanlık Modelleri, İstanbul, Açılım Kitap, 2013.
• Arslan, Nagehan Talat, İzci, Ferit, Kuvvetli İcra: Başkanlık Sistemi Üzerine Bir Deneme, EKEV Akademi Dergisi, 2003.
• Ataöv, Türkkaya, Federasyon Başkanlık Yarı Başkanlık, İstanbul, Destek, 2011.
• Boban, Davor, Minimalist Concepts of Semi-Presidentialism: Are Ukraine and Slovenia Semi-Presidential States, Politicka Misao, Vol. XLIV, 2007.
• Calabresi, Steven G., The Virtues of Presidential Government: Why Professor Ackerman Is Wrong to Prefer the German to the U.S. Constitution, Constitutional Commentary, Vol. 18, 2001.
• Calabresi, Steven G., Bady, Kyle, Is the Separation of Powers Exportable, Har- vard Journal of Law&Public Policy, Vol. 33.
• Can, Osman, Kurucu İktidar-Demokratik Kuruculuk, İstanbul, 2013.
• Çoban, Ali Rıza, Anayasayı Değiştirme Yetkisi Sınırları ve Denetimi, Ankara, 2001.
• Demir, Fevzi, “Yarı Başkanlık Hükümet Sistemi ve Türkiye”, Yeni Türkiye Baş- kanlık Sistemi Özel Sayısı, Sayı: 51, Yıl: 9, Mart-Nisan 2013.
• Duverger, Maurice, Siyasal Rejimler, Sosyal Yayınlar, 1986, s. 41, 42.
• Elgie, Robert, Duverger, Semi-Presidentalism and the Supposed French Arc- hetype, West European Politics, Vol. 32, 2009.
• Elgie, Robert, McMenamin, Iain, Explaining the Onset of Cohabitation under Semi-Presidentialism, Political Studies, Vol. 59, 2011.
• Eren, Abdurrahman, “İtirazım Var Başkanlık Sistemine”, Yeni Türkiye Başkan- lık Sistemi Özel Sayısı, Sayı: 51, Yıl: 9, Mart-Nisan 2013.
• Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Bursa, Ekin, 2013.
• Gül, Cengiz, Karagöz, Kasım, Çağdaş Siyasal Rejimlerde Etkin Yürütme Olgu- su, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, 2007.
• Güneş, Turan, Parlamenter Rejimin Bugünkü Manası ve İşleyişi, İstanbul, Na- zir Akbasan Matbaası, 1956.
• Güzel, Hasan Celal, “Türkiye’de Yarı Başkanlık Sistemi Uygulanabilir”, Yeni Türkiye Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, Sayı: 51, Yıl: 9, Mart-Nisan 2013.
• Hakyemez, Yusuf Şevki, Yeni Anayasada Türkiye’nin Hükümet Sistemi, SDE Analiz, Eylül, 2011.
• Hicken, Allen, Stoll, Heather, Electoral Rules and the Size of the Prize: How Po- litical Institutions Shape Presidential Party Systems, The Journal of Po- litics, Vol. 70, No. 4, 2008.
• İyimaya, Ahmet, “Başkanlık Sistemini Tartışmak yahut AK Parti Modeli”, Yeni Türkiye Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, Sayı: 51, Yıl: 9, Mart-Nisan 2013.
• Jennings, Will, Bureacratic Performance and Control in British Politics: Asylum Policy 1994-2007, The British Journal of Politics and International Re- lations, Vol. 12, 2010.
• Kahraman, Mehmet, Fonksiyonları İtibariyle Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi Tartışmaları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 19, 2007.
• Kalaycıoğlu, Ersin, Başkanlık Rejimi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle Sına- vı, Başkanlık Sistemi, Türkiye Barolar Birliği, Yayına Hazırlayan: Te- oman Ergül, Ankara 2005.
• Kuzu, Burhan, Her Yönü İle Başkanlık Sistemi, İstanbul, Babıali, 2011.
• Lageot, Celine, The Lack of Political Responsibility of the French President un- der the Constitution of 1958 and the Old Article 68,University of Bo- gota, Vol. 118, 2009.
• Levinson, Stanford, “So Much to Rewrite, So Little Time…”, Constitutional Commentary, Vol. 27,2011
• Marrani, David, Semi-Presidentialism a la Française: the Recent Constitutional Evolution of the Two-Headed Executive, Constitutional Forum Consti- tutionnel, Vol. 18, 2009.
• Oder, Bertil Emrah, Türkiye’de Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Rejimi Tartışmala- rı: 1991-2005 Yılları Arasında Basına Yansıyan Öneri ve Tepkilerden Kesitler, Başkanlık Sistemi, Türkiye Barolar Birliği, Yayına Hazırlayan: Teoman Ergül, Ankara 2005.
• Onar, Erdal, İsrail’in Kendine Özgü Bir Hükümet Sisteminden Eskisine Geri Dönüşü, Ankara, 2003.
• Onar, Erdal, Türkiye’nin Başkanlık veya Yarı-Başkanlık Sistemine Geçmesi Dü- şünülmeli midir?, Başkanlık Sistemi, Türkiye Barolar Birliği, Yayına Hazırlayan: Teoman Ergül, Ankara 2005.
• Özbudun, Ergun, Demokrasiye Geçiş Sürecinde Anayasa Yapımı, İstanbul, Bil- gi, 1993.
• Özbudun, Ergun, Parlamenter Rejimde Parlamentonun Hükümeti Murakabe Va- sıtaları, Ankara, AÜHFY, 1962.
• Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Yetkin, 2011.
• Özbudun, Ergun, “Hükümet Sistemi Tartışmaları”, Yeni Türkiye Başkanlık Sis- temi Özel Sayısı, Sayı: 51, Yıl: 9, Mart-Nisan 2013.
• Özsoy, Şule, Başkanlı Parlamenter Sistem: Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçildiği Parlamenter Hükümet Modeli ve Türkiye İçin Tavsiye Edile- bilirliği, İstanbul, XII Levha, 2009.
• Rushton, Michael, Political Oversight of Arts Councils: A Comparison of Cana- da and the United States, The International Journal of Cultural Policy, Vol. 8, 2002.
• Sağlam, Fazıl, Anayasa Hukuku Ders Notları, Yakın Doğu Üniversitesi Yayınla- rı, Lefkoşa, 2013.
• Schleiter, Petra, Morgan-Jones, Edward, Party Government in Europe? Parli- amentary and Semi-Presidential Democraies Compared, European Jo- urnal of Political Research, Vol. 48, 2009.
• Tanör, Bülent, İki Anayasa 1961-1982, İstanbul, 1986.
• Tanör, Bülent, Yüzbaşıoğlu, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hu- kuku, İstanbul, Beta, 2012.
• Tataroğlu, Muhittin, Parlamenter ve Başkanlık Sistemlerinde Siyasi İktidar ve Bürokrasi İlişkileri ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Celal Ba- yar Üniversitesi İ.İ.B.F., C. 13, 2006.
• Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku (Genel Esaslar), İstanbul, Beta, 2012.
• Tsarouhas, Dimitris, EU Enlargement and “the Perils of Presidentialism”: A Comparative Analysis, Ankara Review European Studies, Vol. 4, No. 2, 2005.
• Tsina, M. Stres, Institutional Conditions for Creating Government Agencies in Russia and the United States, Russian Politics and Law, Vol. 43, No. 4, 2005.
• Turgut, Mehmet, Başkanlık Sistemi ve Ordu, İstanbul, Boğaziçi, 1998.
• Uluşahin, Nur, Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi, Ankara, 1999.
• Uluşahin, Nur, Saf Hükümet Sistemleri Karşısında İki Başlı Yürütme Yapılan- ması, Ankara, Yetkin, 2006.
• Vergin, Nur, “Siyasal Sitem Arayışları ve Yarı-Başkanlık Sistemi”, Yeni Türkiye Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, Sayı: 51, Yıl: 9, Mart-Nisan 2013.
• Yavuz, Bülent, Parlamenter Hükümet Sisteminde ve 1982 Anayasası’nda Başba- kan, Ankara, Asil, 2008.
• Yavuz, Bülent, 2007 Anayasa Değişikliğinin Doğurduğu Tereddütler ve Çözüm Yolları, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XII, 2008.
• Yazıcı, Serap, Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri: Türkiye İçin Bir Değer- lendirme, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi, Parlamenter Rejimlerde Türkiye’de Yürütme Kuvveti, ya- yınlanmamış doktora tezi, İstanbul, 1986.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi, Panel Notları, Anayasa’nın Değiştirilmez Maddeleri ve Başkanlık Sistemi, İstanbul Barosu Yayınları, 2011.
• Burhan Kuzu, “Başkanlık Sisteminin Özel Detayları”, http://www.sa- bah.com.tr/Gundem/2012/05/08/parlamenter-sistemde-padisahlik, 17 Haziran 2012.
• Serap Yazıcı, “Başkanlık Sistemi Türkiye’yi Olumsuz Etkiler”, http://www.ntvmsnbc.com/id/25086300/, 17 Haziran 2012.
• Soru: Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun Akıbeti ve Yeni Anayasa, http://se- tav.org/tr/5-soru-anayasa-uzlasma-komisyonunun-akibeti-ve-yeni-ana- yasa/yorum/14186, 18 Haziran 2014.