THE RELATIONSHIP BETWEEN LEGISLATURE AND EXECUTIVE IN TURKISH PRESIDENTIAL SYSTEM AND ITS EFFECTS ON TURKISH DEMOCRACY

Yıl 2019, Sayı: 39, 199 - 218, 01.01.2019

Eda Bektaş

Öz

This study examines legislature-executive relations and their effect on Turkish democracy in Turkish presidential system that entered into force by the constitutional amendments approved on 16 April 2017 referendum. Current debates focusing on the extent of executive power are polarized among the ones arguing that the new regime would provide political stability and others who argue that it would lead to one person rule. Even though these discussions point out the negative and positive aspects of the new regime, they provide an insufficient account as they disregard the effects of other political institutions that shape democracy such as political party system and the electoral system. For this reason, this study examines not only the constitutional framework identifying the powers of the President, but also disciplined and centralized political party system and electoral system prioritizing political parties in order to make a comprehensive assessment of the effects of political institutions on Turkish democracy. Briefly, it finds that the chances of democratic transition of current political system is quite difficult due to constitutionally characterized weak legislature and strong executive and the high possibility of executive not being subjected to constitutional limitations such as parliamentary oversight as party and electoral systems strengthen party leadership

Anahtar Kelimeler

Turkish presidential system, Legislature-Executive Relations, Government, Parliament, Democracy

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yasama-Yürütme İlişkisi ve Bu Sistemin Türkiye Demokrasisine Etkileri

Öz

Bu çalışma, 16 Nisan 2017 referandumu ile kabul edilen Anayasa değişikliği ile yürürlük kazanan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde yasama-yürütme ilişkisini ve bu ilişkinin Türkiye demokrasisine etkisini incelemektedir. Yürütme gücünün kapsamına odaklanan tartışmalar, yeni hükümet sisteminin siyasi istikrarı sağlayacağını savunanlar ile tek adam rejimine yol açacağını savunanlar arasında kutuplaşmış bulunmaktadır. Her ne kadar bu tartışmalar mevcut sistemin demokrasiye olumlu ve olumsuz etkilerine işaret etse de demokrasiyi şekillendiren siyasi partiler sistemi ve seçim sistemi gibi siyasi kurumların etkilerini göz önüne almadığından eksiktir. Bu nedenle, bu çalışma sadece yürütmenin görev ve yetkilerini tanımlayan anayasal çerçeveyi değil, disiplinli ve merkezi siyasi partileri ve partileri önceleyen seçim sistemini de değerlendirerek mevcut hükümet sisteminde siyasi kurumların Türkiye demokrasisine etkilerini kapsamlı bir yaklaşım ile incelemektedir. Sonuç olarak, mevcut hükümet sisteminde yasama-yürütme ilişkilerinin anayasal olarak zayıf bir yasama ve güçlü bir yürütme şeklinde kurgulandığı, parti ve seçim sistemlerinin parti liderini güçlendirmesi nedeniyle de yürütmenin Meclis denetimi gibi anayasal sınırlamalardan kaçınabilmesinin kolaylaştığı ve bu nedenlerle mevcut sistemin demokratikleşmesinin zor olduğu görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Yasama-Yürütme İlişkileri, Hükümet, Meclis, Demokrasi

Kaynakça

• AKÇAKAYA, Murat ve Abdülkadir Özdemir, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sis- temi ve Siyasal İstikrar”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(3), 2018, ss. 922-944.
• AKYILMAZ, Cemre, “2017 Anayasa Değişikliklerine göre Cumhurbaşkanlığı kararnameleri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXIII, S.1, 2019, ss. 191-207.
• ARDIÇOĞLU, M. Artuk, “Cumhurbaşkanlığı kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2017/3, 2017, ss. 21-51.
• AYDIN, Ahmet Hamdi ve Sadegül DURGUN, “Kuvvetler Ayrılığı/Birliği Açısın- dan Türkiye’de Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi”, 2nd International Cong- ress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 19-22 May 2017, ss. 147-160.
• BAYRAKTAR DURGUN, Gonca, “Anayasa Referandumu ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, Yeni Türkiye, 94, 2017, ss. 1-6.
• BOZTEPE, Mehmet, “2017 Yılı Anayasa Değişikliği Sonrası Cumhurbaşkanlı- ğı kararnamelerinin Hukuki Rejimi”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 2018, ss. 5-30.
• DAHL, Robert, Democracy and Its Critics, Yale University Press, New Haven, 1989.
• DIAMOND, Larry, Developing Democracy: Toward Consolidation, John Hop- kins University Press, Baltimore, 1999.
• DIAMOND, Larry ve MORLINO, Leonardo, Assessing the Quality of Democ- racy, John Hopkins University Press, Baltimore, 2005.
• ESEN, Berk ve GÜMÜŞÇÜ, Şebnem, “A Small Yes for Presidentialism: The Tur- kish Constitutional Referendum of April 2017”, South European Society and Politics, 22(3), 2017, ss. 303-326.
• GRUGEL, Jean, “Democratization in Historical Perspective”, Democratization: A Critical Introduction, Palgrave, New York, 2002.
• GÜL, Hüseyin, KAMALAK, İhsan ve SALLAN GÜL, Songül, “Amerikan Baş- kanlık ve Fransız Yarı-Başkanlık Sistemleri Işığında Türkiye’nin Yeni Cum- hurbaşkanlığı Hükümeti Sistemi”, Strategic Public Management Journal, 3, 2017, ss. 101-120.
• LAUTH, Hans-Joachim, “The Matrix of Democracy: A Three-Dimensional Ap- proach to Measuring the Quality of Democracy and Regime Transformations”, Würzburger Arbeitspapiere zur Politikwissenschaft und Sozialforschung (WAPS) 6, 2015, ss. 1-30.
• HELD, David, Models of Democracy, Polity Press, Cambridge, 2006.
• KABASAKAL, Mehmet, “Factors Influencing Intra-Party Democracy and Mem- bership Rights: The Case of Turkey”, Party Politics 20(5), 2014, ss. 700-711.
• KÜÇÜK, Adnan, “Yeni Anayasa Değişikliği ile Getirilmek İstenen Türkiye’ye Özgü Başkanlık Sistemi: Korkular, Algılar, Beklentiler”, Liberal Düşünce Dergisi, 22(85), 2017, ss. 157-189.
• LİJPHART, Arend, Patterns of Democracy: Government Forms and Perfor- mance in Thirty-Six Countries, Yale University Press, New Haven, 1999.
• MUSİL, Pelin A, Authoritarian Party Structures and Democratic Political Setting in Turkey, Palgrave Macmillan, New York, 2011.
• O’DONELL, Guillermo A, “Delegative Democracy”, Journal of Democracy, 5(1), 1994, ss. 55-69.
• SAYARI, Sabri, AYAN MUSİL, Pelin ve DEMİRKOL, Özhan, Party Politics in Turkey: A Comparative Perspective, Routledge, New York, 2018.
• SAYIN, Ayşe, “YSK gerekçeli karar: İstanbul seçimi iptalinin gerekçeleri ve mu- haliflerin şerhi ne?”, BBC Türkçe, 23 Mayıs 2019, https://www.bbc.com/turk- ce/haberler-turkiye-48304527 (erişim 26 Mayıs 2019).
• SCHMITTER, Phillippe ve KARL, Terry, “What democracy is ... and is not?”. Journal of Democracy, 2(3), 1991, ss. 75-88.
• SHUGART, Matthew Soberg ve M. CAREY, John, Presidents and Assemb- lies: Constitutional Design and Electoral Dynamics, Cambridge University Press, Cambridge, 1992.
• ULUSOY, Ali, “Aralık 2016 Anayasa Teklifi Neler Getiriyor, Neler Götürüyor?”, Anayasa.gen.tr (online), 2017, ss. 1-9, www.anayasa.gen.tr/ulusoy-anaya- sa-degisikligi.pdf (erişim 18 Nisan 2019).
• YILDIRIM, Turan, “Cumhurbaşkanlığı kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 23(2), 2017, ss. 13-28.
• ZAKARIA, Fareed, “The Rise of Illiberal Democracy”, Foreign Affairs, 76(6), 1997, ss. 22-43.