CUMHURBAŞKANININ TBMM’YE MESAJ VERME YETKİSİ

Yıl 2020, Sayı: 41, 11 - 38, 30.06.2020

Bahadır Yeşilırmak

Öz

Türkiye’de 2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanı mesajı kavramı hukuk dünyamıza girmiştir. Mesajın hukuki niteliği ve yasama yürütme ilişkilerine ne tür bir katkısı olacağı konusunda ise bir netlik bulunmamaktadır. Devlet başkanının parlamentoya mesajı, dünyada ve özellikle ABD sisteminde yasama yürütme ilişkilerinin yürütülmesinde bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle ABD sisteminde 200 yıldan fazla bir süredir başkanların Kongreye çeşitli türlerde (birliğin durumu konuşması, özel mesaj vb.) mesaj göndermek suretiyle yasama çalışmalarına etki etmeye çalıştığı görülmektedir.
Bu bakımından Türkiye’de henüz uygulanmamış bir anayasal hüküm özelliğini taşıyan mesajın bu amaç doğrultusunda kullanılabileceği değerlendirilmektedir. Ancak, karşılaştırmalı hukukta salt kavramların taşınmasının aynı zamanda aynı etkiye yol açması anlamına gelmediği de bir gerçektir. Bu itibarla Anayasa’da düzenlenen mesajın yasama yürütme ilişkilerinde kaliteli yasama çalışmalarına hizmet edebileceği düşüncesini taşımakla birlikte siyasi, kurumsal ve sosyal kültürün de önemli bir etken olduğu unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanı mesajı, TBMM, Yasama ve Yürütme İlişkileri

Kaynakça

• AÇIL, Murat, Latin Amerika Ülkelerinde Başkanlık Sistemi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• ANAYURT, Ömer, Anayasa Hukuku: Genel Kısım, Seçkin Yayıncılık, Ankara Eylül 2018.
• BAKIRCI, Fahri, TBMM Genel Kurulundaki Yerleşik Uygulamalar, TBMM Basımevi, Ankara 2015.
• BEKTAŞ, Eda, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yasama-Yürütme İlişkisi ve Bu Sistemin Türkiye Demokrasisine Etkileri”, Yasama Dergisi, sayı 39, 2019.
• BEZCİ, Bünyamin, “Demokrasi ve Başkanlık Sistemi”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2005. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/46407 E.: 1/12/2019.
• CASPER, Gerhard, “Executive-Congressional Separation of Power during the Presidency of Thomas Jefferson” Stanford Law Review, Vol. 47, No. 3, 1995. https://www.jstor.org/stable/1229087 E.: 8/12/2019.
• CONLEY, Richard Steven, The Presidency Congress and Divided Government: A Postwar Assessment, Texas A&M University Press, 2002, s. 114.
• COŞKUN, Vahap, “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı 36, 2017. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/322749 E.: 1.1.2020.
• DOĞAN, İlyas, “2017 Anayasa Değişikliği Paketi, Başkanlık Sistemi ve Parlamenter Sistem”, Dört Kıtada Başkanlık Sistemi, İlyas DOĞAN ve Serdar ÜNVER (Ed.), Astana Yayınları, Ankara 2017.
• EROĞUL, Cem, Çağdaş Devlet Düzenleri, İmaj Yayınevi, Ankara 2016.
• GLEİBER, Dennis W., SHULL, Steven A., “Justifying Presidential Decisions: The Scope of Veto Messages”, Congress & the Presidency., Vol. 26 Issue 1, 1999. http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=6&sid=65855c36-8f00-46db-ba06-c478bd777df3%40sdc-v-sessmgr01 E. 29/12/2019.
• GÖNENÇ, Levent, Prospects for Constitutionalism in Post-Communist Countries, Kluwer Law International, Martinus Nijhoff Publishers, Netherlands, 2002.
• GÖNENÇ, Levent, KONTACI, Ali Ersoy, “2017 Tarihli Anayasa Değişikliği Sonrasında Yasama - Yürütme İlişkileri”, TBBD, Sayı 145, 2019. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2019-145-1880 E. 25.12.2019.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım yayın Dağıtım, Bursa 2018.
• GÖZTEPE, Ece, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Paneli, TBB Yayınları, Şen Matbaa, Ankara 2011, s. 42-43 http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/ambb-2011-382.pdf E.: 8/1/2020.
• KONTACI, Ali Ersoy, “Parlamenter Sistemden Kopuş ve Sonrası: Karşılaştırmalı Gözlemler ve Bazı Değerlendirmeler” TBBD, Sayı 133, 2017. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2017-133-1693 E.: 25.12.2019.
• KREİSER, Maria, GREENE, Michael, “History, Evolution, and Practices of the President’s State of the Union Address: Frequently Asked Questions”, Congressional Research Service, 2019. https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R44770 E.: 1/12/2019.
• OCAKLI, Fatih Çağrı, PALABIYIK, Hakan, “Genel Kurul”, ABD Kongresinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, Semra GÖKÇİMEN (Ed.), TBMM Basımevi, Ankara 2019.
• OLESZEK, Mark J.,OLESZEK, Walter J., “Congress and the President: “Yes We Can!” or “Can We?””, Rivals for Power: Presidential-Congressional Relations, James A.,
• THURBER, (Ed.), Rowman&Littlefield Publishers, 4’th Edition., ABD 2009.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2018.
• ÖZSOY BOYUNSUZ, Şule, Dünyada Başkanlık Sistemleri, İmge Kitabevi, Ankara 2017.
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara 2007.
• PLUTA, Anne C, “Reassessing the Assumptions behind the Evolution of Popular Presidential Communication”, Presidential Studies Quarterly, Vol. 45, No. 1, 2015. http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=2&sid=044f0257-f31a-4070-b352-909c74a0642e%40sessionmgr101 E.: 7/12/2019.
• SHOGAN, Colleen J., , “The President’s State of the Union Address: Tradition, Function, and Policy Implications”, Congressional Research Service, 2016. https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R40132 E.: 1/12/2019.
• SHUGART, Matthew Soberg, “Of Presidents and Parliaments”, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993.
• SOYSAL, Mümtaz, Anayasanın Anlamı (100 Soruda), Gerçek Yayınları, İstanbul 1997. Tarihe Düşülen Notlar-1 (Yasama Yılı Açılışlarında Cumhurbaşkanlarının Konuşmaları-1), Hasan YILMAZ (Ed.).
• TETEN, Ryan L., “We the People: The Modern Rhetorical Popular Address of the Presidents during the Founding Period”, American Political Science Association Annual Submit, Philadelphia 31 Ağustos-3 Eylül 2006. http://web.a.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=2&sid=3dad0b64-c9fb-44db-b659-a908984b9357%40sessionmgr4007 E.: 5/12/2019.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, Beta Basım, İstanbul 2001.
• TÖGEL, Akif, Başkanlık Sisteminde Parlamentolar, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
• TUNÇKAŞIK, Halit, “Kanun Teklifleri”, ABD Kongresinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, Semra GÖKÇİMEN (Ed.), TBMM Basımevi, Ankara 2019.
• TUSHNET, Mark, “Some Reflections on Method in Comparative Constitutional Law”, The Migration of Constitutional Ideas, Sujit, CHOUDHRY (Ed.), Cambridge University Press, 2006.
• TÜRER, Akın, ÇELİKER, Ercan, “Federal Bütçenin Kongrede Görüşülmesi”, ABD Kongresinde Yasama, Denetim ve Bütçe Süreçleri, Semra GÖKÇİMEN (Ed.), TBMM Basımevi, Ankara 2019.
• WAYNE, Stephen J., “From Washington to Obama: The Evolution of the Legislative Presidency”, Rivals for Power: Presidential-Congressional Relations, James A.,
• THURBER, (Ed.), Rowman&Littlefield Publishers, 4’th Edition, ABD 2009.
• YOO, John, “Jefferson and Executıve Power”, Boston University Law Review, Vol. 88, No. 2, 2008. https://www.bu.edu/law/journals-archive/bulr/documents/yoo.pdf E.: 7/12/2019.
• ABD Kongresi Resmî İnternet Sitesi, Yasama Sözlüğü (Legislative-Glossary). https://www.congress.gov/help/legislative-glossary E.: 3/12/2019.