AN OVERVIEW OF CRIMINAL LIABILITIES OF AIRLINE PILOTS

Yıl 2024, Sayı: 49, 125 - 152, 20.09.2024

Cengiz Topel Çiftcioğlu

Öz

Since civil airline transportation, which has made rapid progress with the development of air transportation in recent years, has gained great importance in our country, the criminal responsibilities of airline pilots have gained even greater importance. Because, although it is not desired at all, aircraft accidents do occur despite all the precautions taken. Regarding civil aircraft accidents, each country makes determinations according to its own national legislation. This issue is regulated in terms of Turkish Law in the 10th and subsequent articles of the Turkish Civil Aviation Law No. 2920 dated 14.10.1983. When the accident statistics in our civil aviation are compared with the accident statistics in international civil aviation, it is seen that more plane accidents occur in our country than in other western countries. As a matter of fact, there have been 13 major accidents on planes belonging to our national airline companies since 1974. In this study, the issues of aircraft accidents, jurisdiction in terms of location in aircraft accidents and investigation procedure of aircraft accidents are outlined and the criminal responsibilities of pilots in aircraft accidents are explained.

Anahtar Kelimeler

Airplane accident, airline transportation, pilot, investigation procedure, criminal liability.

HAVAYOLU PİLOTLARININ CEZAİ SORUMLULUKLARINA GENEL BİR BAKIŞ

Öz

Son yıllarda hava taşımacılığının gelişmesiyle birlikte hızlı bir ilerleme kaydeden sivil havayolu taşımacılığının ülkemizde çok büyük bir önem kazanması sebebiyle, havayolu pilotlarının cezai sorumlulukları daha da büyük bir önem kazanmış bulunmaktadır. Zira, hiç arzu edilmemekle birlikte, alınan tüm önlemlere rağmen hava aracı kazaları meydana gelmektedir. Sivil hava araçları kazaları konusunda, her ülke kendi ulusal mevzuatına göre tespit yapmaktadır. 14.10.1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 10. maddesi ile devamında yer alan maddelerinde de bu konu Türk Hukuku bakımından düzenlenmiştir. Sivil havacılığımızdaki kaza istatistikleri ile uluslararası sivil havacılıktaki kaza istatistikleri karşılaştırıldığında, ülkemizde diğer batı ülkelerine göre daha fazla uçak kazası meydana geldiği görülmektedir. Nitekim, 1974 yılından bugüne kadar ulusal havayolu şirketlerimize ait uçaklarda 13 büyük kaza gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, hava aracı kazaları, hava aracı kazalarında yer bakımından yetki ve hava aracı kazalarının soruşturma usulü konuları ana hatlarıyla ortaya konulup esasen hava aracı kazalarında pilotların cezai sorumlulukları anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uçak kazası, havayolu taşımacılığı, pilot, soruşturma usulü, cezai sorumluluk.

Kaynakça

• Arslan, Çetin - Kayançiçek, Murat, Suçta Tekerrür, Seçkin Yayınevi, 1. Baskı, Ankara 2009.
• Çiftcioğlu, Cengiz Topel, Açıklamalı Uygulama Örnekleriyle Savcılık Kurumunun Hukuki Statüsü Bağlamında Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı ve Kararın Denetimi, Seçkin Yayınevi, 3. Baskı, Ankara 2017.
• Demirbaş, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınevi, 18. Baskı, Ankara 2023.
• Gölcüklü, İlyas, Montreal Sözleşmesi Uyarınca Taşıyıcının Uluslararası Yolcu Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2015.
• Hakeri, Hakan - Ünver, Yener, Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, 21. Baskı, Ankara 2024.
• Özbek, Veli Özer - Doğan, Koray - Bacaksız, Pınar, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 18. Baskı, Ankara 2023.
• Özbek, Veli Özer - Doğan, Koray - Meraklı, Serkan - Bacaksız, Pınar - Başbüyük, İsa, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 14. Baskı, Ankara 2023.
• Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, 19. Baskı, Ankara 2023.
• Öztürk, Bahri - Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayınevi, 23. Baskı, Ankara 2023.
• Öztürk, Bahri - Tezcan, Durmuş - Erdem, Mustafa Ruhan - Sırma Gezer, Özge - Saygılar, Yasemin Filiz - Alan, Esra - Özaydın, Özdem - Erden Tütüncü, Efser - Tok, Mehmet Can, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 17. Baskı, Ankara 2023.
• Öztürk, Yaşar, Hava Hukuku, 1. Baskı, Samsun 2010.
• Sur, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, Beta Yayınevi, 16. Baskı, İstanbul 2022.
• Şahin, Cumhur - Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 5. Baskı, Ankara 2022.
• Tezcan, Durmuş - Erdem, Mustafa Ruhan - Önok, Rıfat Murat, Uluslararası Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 7. Baskı, Ankara 2023.
• Tezcan, Durmuş, Hava Hukuku Ders Notları, DEÜHF, İzmir Tarihsiz.
• Tezcan, Durmuş - Erdem, Mustafa Ruhan - Önok, Rıfat Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 21. Baskı, Ankara 2023.
• Apaydın, Cengiz, “Taksirle Öldürme Suçu”, Ceza Hukuku Dergisi, S.1, Temmuz 2011.
• Arslan Hızal, Sevinç, “Tıbbi Müdahalelerde Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Ayırımı”, Ceza Hukuku Dergisi, Y.7, S.18, 2012.
• Bilgin, Hüseyin - Çelik, Barış, “5728 Sayılı Kanun ile Birlikte İdari Yargının Görev Alanındaki Değişiklikler Üzerine Bir İnceleme”, TBB Dergisi, Sayı:2, Yıl:2009.
• Birinci Uzun, Tuba, “Hava Yoluyla Yapılan Uluslararası Taşımalarda Sağlıklı Bir Yolcuya Koronavirüs (Covid-19) Bulaşması Halinde Taşıyıcının Sorumluluğu”, Yaşar Hukuk Dergisi, C.2, S.2, 2020.
• Çiftcioğlu, Cengiz Topel, “Vatandaş Tarafından Yurt Dışında İşlenen Suçların Yurt İçinde Soruşturulması ve Kovuşturulması”, TBB Dergisi, Sayı:106, Yıl:2013.
• Çiftcioğlu, Cengiz Topel, “Türk Ceza Kanunu’nda Taksir”, Ankara Barosu Dergisi, S.3, 2013.
• Güleryüz, M. Tarık - Binici, H. Sılanur, “Havayolu Pilotlarının Cezai Sorumluluğuna Dair Değerlendirmeler”, Kokpit’ten Bakış Dergisi, Y.9, S.42, 2017.
• Güntürkün Onur, “Uçak Kazalarında Taşıyıcının Sorumluluğu”, www.airkule. com, Erişim Tarihi: 10.03.2024.
• Herdem, Şafak - Yüce, Esin, “Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun Eksiklikleri”, www.tayyareci.com, Erişim Tarihi: 10.03.2024.
• İnan, Sefa, “Uçak Kazalarının İnceleme Usulleri ve Kaza İnceleme Organizasyonları”, www.airlinehaber.com, Erişim Tarihi: 11.03.2024.
• Tezcan, Durmuş, “Havayolu Pilotlarının Cezai Sorumluluklarına İlişkin Bazı Gözlemler”, İKÜ CEHAMER Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, C.4, S.26, Ocak 2012.
• Topatan, Ekin, “Havayolu Pilotlarının Cezai Sorumluluğu”, www.ekintopatan. av.tr, Erişim Tarihi: 10.03.2024.
• Çiçek, Gazali, Türkiye’de Sivil Havacılığın Yeniden Yapılanması: DHMİ Örnek Olayı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2004.
• Günel, Reşat Volkan, Uluslararası Hukuk Açısından Açık Semalar Antlaşmaları Sürecinde Sivil Havacılık Düzeninin Dönüşümü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010.