Adapting a Play from a Literary Text to a Cinematic Melodrama: Vatan yahut Silistre

Yıl 2022, , 78 - 87, 18.06.2022

Türkan Gür

https://doi.org/10.29228/yazitdergisi.6

Öz

Literary texts have been the source of the genre since the birth of cinema. The transfer of a text to the cinema bring to mind the concept of intertextuality. Every transfer from the texts to the screen is also a rewriting/re-production process. This study is about the adaptation of the play Vatan or Silistre by Namık Kemal, one of the most important names in the modernization process of Turkish literature, and the movie Vatan ve Namık Kemal (1969), written and directed by Duygu Sağıroğlu, to the screen. In the study, how Namık Kemal's play is transformed in the film is emphasized and the differences are examined in terms of the dynamics of the culture industry. It has been seen that the differences in the film are realized in accordance with the melodramatic nature of Yeşilçam cinematic universe and the main theme is transformed from "love of homeland" to the love of men and women. However, it has been determined that the theme of "homeland" consciousness, in which the message of the text is not ignored, is given by Namık Kemal, the author of the text, by adding it to the text through metafiction. In addition, it has been observed that, unlike the subtext, the enemy side is made visible and the dramatic effect is increased through the presentation of absolute good and evil. Thus, it has been revealed how a literary text is transformed in relation to cinema.

Anahtar Kelimeler

Namık Kemal, theatre, cinema, intertextuality, culture industry

Edebi Metinden Sinema Melodramına Bir Oyunun Uyarlanması: Vatan yahut Silistre

Öz

Edebî metinler, sinemanın doğuşundan beri türe kaynaklık eder. Bir metnin sinemaya aktarılması metinlerarasılık kavramını çağrıştırır. Metinlerden beyazperdeye her aktarım, aynı zamanda bir yeniden yazım-üretim işlemidir. Bu çalışma Türk edebiyatının modernleşme sürecindeki en önemli isimlerinden Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre oyunu ile Duygu Sağıroğlu’nun senaristliğini ve yönetmenliğini yaptığı Vatan ve Namık Kemal (1969) filminin beyazperdeye uyarlanması hakkındadır. Bu doğrultuda iki eser arasındaki metinlerarası ilişkilerden yola çıkılarak karşılaştırmalı bir inceleme yoluna gidilmiştir. Çalışmada Namık Kemal’in oyununun filmde nasıl dönüştüğü üzerinde durulmuş ve farklılıklar kültür endüstrisinin dinamikleri açısından incelenmiştir. Filmdeki farklılıkların Yeşilçam’ın melodramatik doğasına uygun biçimde gerçekleştirildiği ve temel izleğin “vatan aşkından” kadın-erkek aşkına dönüştürüldüğü görülmüştür. Bununla birlikte metnin mesajının da göz ardı edilmediği “vatan” bilinci temasının metnin yazarı olan Namık Kemal’in üst kurmaca yoluyla metne eklenmesiyle verildiği tespit edilmiştir. Ayrıca filmde, alt metinden farklı olarak düşman tarafının görünür kılındığı, mutlak iyi ve kötünün sunumu yoluyla da dramatik etkinin artırıldığı gözlemlenmiştir. Böylece edebî bir metnin, sinema ile nasıl bir ilişki içinde dönüştürüldüğü gözler önüne serilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Namık Kemal, tiyatro, sinema, metinlerarasılık, kültür endüstrisi

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. (2003). “Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken”. Çev. Bülent O. Doğan. Cogito, 36 (Adorno: Kitle, Melankoli Felsefe): 76-83.
• Akbulut, Hasan (2012). Yeşilçam’dan Yeni Türk Sinemasına Melodramatik İmgelem. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık / Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Aktulum, Kubilay (2018). Sinema ve Metinlerarasılık: Filmlerarası Etkileşimler ve Aktarımlar. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Güvenç, Ahmet Özgür (2020). Folklor ve Sinema. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Mizancı Murad (1994). “Üdebamızın Numune-i İmtisalleri”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi III. Haz. Mehmet Kaplan vd. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Namık Kemal. Vatan Yahut Silistre. Haz. Kenan Akyüz. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1969.
• Özön, Nijat (1977). “Beyazperdede Türk Yazını”. Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı 1977. İstanbul: Tekin Yayınevi, 301-334.
• Özön, Nijat (1984). 100 Soruda Sinema Sanatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Sağıroğlu, Duygu (yönetmen) (1969) Vatan ve Namık Kemal. [Sinema filmi]. Türkiye: Uğur Film.