Sabahattin Ali’nin “Beyaz Bir Gemi” ve “Bahtiyar Köpek” Hikâyelerine Yansıyan Sanat Anlayışı

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 271 - 281, 16.12.2021

Tuncay Bolat

https://doi.org/10.29228/yazitdergisi.54750

Öz

Bir yazarın sanat görüşünün doğru kavranması, eserlerinin anlaşılmasında büyük öneme sahiptir. Yazarlar, sanat görüşlerini doğrudan ve dolaylı biçimlerde ifade ederler. Kimi kurmaca eserler, yaratıcısının sanat görüşünü yansıtma noktasında diğer eserlerinden daha önde durabilir. Türk edebiyatının en çok okunan yazarlarından olan Sabahattin Ali’nin birçok hikâyesinde toplumsal duyarlılık başlangıçtan itibaren belirleyici bir unsur olmuştur. Yazar 1944’ten sonra kaleme aldığı eserlerinde belirgin biçimde politik meselelere yoğunlaşmıştır. Yazarın bu tavrı 1948’deki ölümüne dek devam etmiştir. Sırça Köşk (1947) kitabı, onun son ve en muhalif dönemine ait hikâyelerden oluşmaktadır. Bu kitaptaki hikâyeler, yazarın sanatının ulaştığı nihai noktayı göstermesi bakımından önemlidir. Daha önce romantizmin ve eleştirel gerçekçiliğin etkisi altındaki yazar, bu kitabında büyük oranda toplumcu gerçekçi bir sanatçı tavrı sergilemiştir. Her zaman sanatta toplumsal fayda fikrinden yana olan Sabahattin Ali, Sırça Köşk’te eleştirinin ötesine geçerek sınıfsız toplum yapısını idealize eder. Adı geçen kitaptaki “Beyaz Bir Gemi” ve “Bahtiyar Köpek” hikâyeleri, onun karşı olduğu ve savunduğu sanat anlayışlarını temsil eden metinler olarak öne çıkarlar. Bu yazıda, toplumcu gerçekçiliğin kavram ve yöntemlerinden faydalanılarak söz konusu iki hikâye analiz edilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışmada resim ve edebiyat odaklı kurmaca metinlerinden hareketle yazarın sanat görüşü hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, Sırça Köşk, toplumcu gerçekçilik, hikâye, sanat

Sabahattin Ali’s Sense of Art Reflected in the Stories “Beyaz Bir Gemi” and “Bahtiyar Köpek”

Öz

The accurate understanding of an author’s sense of art has a great importance in terms of understanding his works. Authors express their sense of art in direct or indirect ways. Some fictions may become prominent regarding the reflection of authors’ sense of art. Social sensitivity has been a determining factor in many of the stories of Sabahattin Ali, one of the most widely read authors in Turkish literature. The author focused on political issues in his works written after 1944. This attitude of the author continued until his death in 1948. The book Sırça Köşk (1947) consists of stories from his last and most opposing period. The stories in this book are significant as reflecting the ultimate point that the author’s art has reached. The author, who was previously under the influence of romanticism and critical realism, exhibited a socialist realist artist attitude to a large extent in this book. Sabahattin Ali goes beyond criticism and idealizes the classless social structure in Sırça Köşk, who has always been in favor of the idea of social benefit in art before. The stories “Beyaz Bir Gemi” and “Bahtiyar Köpek” in this book stand out as texts representing the sense of art he opposes or defends. In this article, these two stories are analyzed with concepts and methods of socialist realism. As a result, in this study, inferences were made about the author’s sense of art, based on the fictional texts focused on painting and literature.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, Sırça Köşk, socialist realism, story, art

Kaynakça

• Ahmet Midhat Efendi. Müşahedat, Haz. Bilgin Güngör. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Ali, Sabahattin (2013). Bütün Eserleri. Haz. Sevengül Sönmez. İstanbul: YKY.
• Ayverdi, İlhan (2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük 2. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Çetin, Nurullah (2009). Şiir Tahlilleri 1, Ankara: Öncü Kitap.
• Eagleton, Terry (2012). Eleştiri ve İdeoloji: Marksist Edebiyat Teorisi Üzerine Bir Çalışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2016). Sabahattin Ali İnsan ve Eser. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Moran, Berna (1988). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Plehanov, Georgi V. (1967). Sanat ve Sosyalizm. Çev. Selim Mimoğlu. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Sağlık, Şaban (2018). “Realist Bir Romantik Yahut Romantik bir Realist Olarak Sabahattin Ali”. Hece Susturulamayan Ses Sabahattin Ali Özel Sayısı, 253: 108-120.
• Uşaklıgil, Halit Ziya. Hikâye. Haz. Nur Gürani Arslan. İstanbul: YKY.