Yoğun Bakım Ünitelerinde Hekim ve Hemşirelerin Etik Duyarlılığı

Yıl 2009, Cilt: 13 Sayı: 2, 77 - 84, 01.12.2009

Havva Öztürk Sevilay Hintistan Süheyla Kasım Bahar Candaş

Öz

Amaç: Çalışma, yoğun bakım ünitelerindeki (YBÜ) sağlık bakım uygulamalarında yaşanan etik ikilemlere karşı hekim ve hemşirelerin duyarlılıklarının belirlenmesi amacıyla yapıldı.Gereç ve Yöntem: Araştırma Trabzon’daki bir üniversite hastanesi, üç devlet hastanesi ve bir özel hastanenin YBÜ’lerinde çalışan toplam 41 hekim ve 130 hemşire ile gerçekleştirildi. Veriler, kişisel bilgi formu ve Ahlaki Duyarlılık Ölçeği ile toplandı.Bulgular: Ölçek puan ortalamaları, hekimler ve hemşirelerin genel toplamda (3.0), otonomi (2.7), yarar sağlama (3.3), bütüncü yaklaşım (2.5), uygulama (3.1) ve oryantasyon (2.4) altboyutlarında etik duyarlılık gösterdiğini; ancak, çatışma (4.4) altboyutunda etik duyarlılığın düştüğünü gösterdi. Diğer hastanelerle karşılaştırıldığında, üniversite hastanesi YBÜ’lerinde çalışan hekimlerde, hemşirelerde ve tüm grupta yarar sağlama boyutunda etik duyarlılık daha düşük bulundu (sırasıyla, p=0.017, p=0.016 ve p=0.001). Ayrıca, üniversite hastanesi YBÜ’lerinde çalışan hekimlerde bütüncü yaklaşım (p=0.025) ve oryantasyon (p=0.029) altboyutlarında, hemşirelerde ise çatışma boyutu (p=0.045) ve genel toplamda (p=0.028) etik duyarlılık daha düşük düzeydeydi. Sonuç: Tüm hastanelerin yoğun bakımlarında çalışan hekim ve hemşirelerde etik duyarlılık vardır; ancak, hastaya yaklaşımlarda ya da karar alırken çatışma yaşadıkları görülmektedir. Ayrıca, üniversite hastanesi YBÜ’lerinde hastanın yararına ilişkin yaklaşımlarda etik duyarlılık daha düşük bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Etik, profesyonel, etik, hemşirelik, yoğun bakım ünitesi, anket

Ethical Sensitivity of Physicians and Nurses in Intensive Care Units

Öz

Objectives: The study was designed to determine the sensitivity of physicians and nurses regarding ethical dilemmas experienced during patient care delivery in intensive care units (ICU). Materials and Methods: The study included a total of 41 physicians and 130 nurses working in the ICUs of a university hospital, three state hospi- tals, and a private hospital in Trabzon. Data were collected using an information form and the Moral Sensitivity Questionnaire. Results: The mean scores of the questionnaire showed that ICU physicians and nurses had ethical sensitivity with an overall score of 3.0, and in the dimensions of autonomy (2.7), benevolence (3.3), respect for integrity (2.5), practice (3.1), and orienta- tion (2.4), but their ethical sensitivity decreased in experiencing conflict (4.4). Compared to other hos- pitals, ethical sensitivity for benevolence was lower in physicians, nurses, and in the overall group work- ing in the ICU of the university hospital (p=0.017, p=0.016, p=0.001, respectively). In addition, uni- versity ICU physicians exhibited lower ethical sen- sitivity regarding integrity (p=0.025) and orientation (p=0.029) dimensions, and university ICU nurses showed lower ethical sensitivity in the conflict dimen- sion (p=0.045) and total moral sensitivity (p=0.028). Conclusion: Physicians and nurses working in the ICU of all the hospitals show ethical sensitivity, but experience conflicts during decision making or approach to the patients. Moreover, ethical sensi- tivity for benevolence was found lower in the ICU of the university hospital

Anahtar Kelimeler

Ethics, professional, ethics, nursing, intensive care units, questionnaires

Kaynakça

• Tosun H. Sağlık bakımı uygulamalarında dene- yimlenen etik ikilemlere karşı hekim ve hemşi- relerin duyarlılıklarının belirlenmesi. [Doktora tezi] İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı; 2005.
• Babadağ K. Yoğun bakım birimlerinde etik sorunlar ve yaklaşımlar. Yoğun Bakım 1997;1:13-5.
• Catlin A, Leuthner S. New videos discuss ethical dilemmas in neonatal intensive care. Pediatr Nurs 2000;26:193-4.
• Dikmen Y. Yoğun bakımda hastadan desteği çekme ve etik: Ötenazi. In: Hatemi H, Doğan H, editörler. Medikal Etik. İstanbul: Yüce Yayım; 2001. s. 35-41.
• Erkekol FÖ, Numanoğlu N, Gürkan ÖU, Kaya A. Yoğun bakım ünitelerine ilişkin etik konular. Toraks Dergisi 2002;3:307-16.
• Civaner M. Önemli bir etik sorun alanı olarak yaşa- mın son dönemi. Toplum ve Hekim Dergisi 2003; 18:148-51.
• Melia KM. Health care ethics: lessons from intensive care. London: Sage Publications; 2004.
• Cobanoğlu N, Algier L. A qualitative analysis of ethical problems experienced by physicians and nurses in intensive care units in Turkey. Nurs Ethics 2004;11:444-58.
• Kinoshita S. Respecting the wishes of patients in intensive care units. Nurs Ethics 2007;14:651-64.
• Antonelli M, Azoulay E, Bonten M, Chastre J, Citerio G, Conti G, et al. Year in review in Intensive Care Medicine, 2007. III. Ethics and legislation, health ser- vices research, pharmacology and toxicology, nutrition and paediatrics. Intensive Care Med 2008;34:598-609.
• Azoulay E, Timsit JF, Sprung CL, Soares M, Rusinová K, Lafabrie A, et al. Prevalence and factors of inten- sive care unit conflicts: the Conflicus study. Am J Respir Crit Care Med 2009;180:853-60.
• Austin W, Kelecevic J, Goble E, Mekechuk J. An overview of moral distress and the paediatric inten- sive care team. Nurs Ethics 2009;16:57-68.
• Dinç L. Hemşirelik hizmetlerinde etik yükümlülük- ler. Hacettepe Tıp Dergisi 2009;40:113-9.
• Halvorsen K, Fİrde R, Nortvedt P. The principle of justice in patient priorities in the intensive care unit: the role of significant others. J Med Ethics 2009; 35:483-7.
• Ersoy N, Akpınar A. Turkish nurses' decision mak- ing in the distribution of intensive care beds. Nurs Ethics 2010;17:87-98.
• Öztürk H. Yoğun bakım hemşirelik hizmetlerinde etik. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2010;18:183-91.
• Değer M. Yoğun bakımda etik. In: Hatemi H, Doğan H, editörler. Medikal Etik. İstanbul: Yüce Yayım; 2001. s. 9-15.
• Başak T, Uzun Ş, Arslan F. Yoğun bakım hemşirele- rinin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Gülhane Tıp Derg 2010;52:76-81.
• Oran NT. Yoğun bakım ünitesinde yaşlı hasta. Hemşirelik Forumu Dergisi 2004;6:24-30.
• Algıer L, Yağmurlu A, Gökçora İH. Yenidoğan cer- rahisinde yaşanan etik sorunlar. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 1998;6:89-93.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Hasta hakları yönetmeliği. Resmi Gazete 1998;23420:1-11.
• Kabukçu N, Özgök Y, Babacan B. Yoğun bakım hem- şirelerinin etik duyarlılığı. In: 4. Ulusal Yoğun Bakım Hemşireliği Kongresi Özet Kitabı; Adana: Nobel Kitabevi; 2010. s. 73.
• Pekcan HS. Yalova ili ve çevresinde görev yapan hekimlerin ve hemşirelerin etik duyarlılıkları. [Yüksek lisans tezi] İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı; 2007.
• Enç N. Koroner yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin kritik durumlarda hemen karar verme işlevinin analizi. Hemşirelik Bülteni 1991;21:83-8.