TERMİNAL DÖNEM VE İYİ ÖLÜM SÜRECİNDE HEMŞİRELİK BAKIMI

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 134 - 138, 19.09.2020

Deniz S. Yorulmaz , Havva Karadeniz

Öz

Ölüm kavramı insanlık kadar eski olmakla beraber her dönem merak uyandıran, gizemli bir konu olmuştur. Ölüm her canlının deneyimleyeceği evrensel bir olaydır. Geçmişten günümüze tıp ve teknoloji alanındaki değişim ve ilerlemeler ile birlikte doğuştan beklenen yaşam süresi artmış, ölüm algısı değişmiş, zaman içerisinde ‘iyi ölüm’ kavramı oluşmuştur. Uluslararası kabul edilmiş bir tanımı olmamakla beraber iyi ölüm; zamanında, doğal, kişinin mahremiyetine ve haysiyetine saygılı, ağrı ve diğer semptomların kontrol altında olduğu, duygusal, ruhsal, dini ihtiyaç ve isteklerin karşılandığı ve vedalaşmak için yeterli zamanın olduğu ölüm olarak kabul edilmektedir. Terminal dönemde ‘iyi ölüm’ sürecinin gerçekleşmesi için hasta ile en çok zaman geçiren sağlık profesyoneli olan hemşire, holistik yaklaşım ile fizyolojik, psikolojik ve manevi gereksinimlere yönelik bakım vermeli ve bu sürece ailenin aktif katılımını sağlamalıdır. Bu derlemede ‘iyi ölüm’ kavramı açıklanmaya çalışılmış ve ‘iyi ölüm’ sürecinin sağlanması ve sürdürülmesinde hemşirelik yaklaşımlarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ölüm

Destekleyen Kurum

Destekleyen herhangi bir kurum yoktur.

Proje Numarası

herhangi bir projeden destek almamış; proje yazısı/raporu değildir.

Kaynakça

• Kaynaklar 1. Kranidiotis G, Ropa J, Mprianas J, Kyprianou T, Nanas S. Attitudes towards euthanasia among Greek intensive care unit physicians and nurses. Heart & Lung 2015;44:260-3.
• 2. Yılmaz E, Vermişli S. Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2015;2(2):41-6.
• 3. Cagle JG, Pek J, Clifford M, Guralnik J, Zimmerman S. Correlates of a good death and the impact of hospice involvement: findings from the national survey of households affected by cancer. Support Care Cancer 2015;23:809–18.
• 4. Koçak Süren Ö. Organ ve doku naklinin yasal ve etik açıdan incelenmesi. TTB Dergisi 2007;73:174-95.
• 5. Sari MY, Gül E. Beyin Olumu Tanısı Konmuş Hastalarımızın Değerlendirilmesi. Journal of Pediatric Emergency and Intensive Care Medicine 2019;6(3):156-60.
• 6. Cain CL, McCleskey S. Expanded definitions of the ‘good death’? Race, ethnicity and medical aid in dying. Sociology of Health & İllness 2019;41(6):1175-91.
• 7. Baxter JE. How to die a good death: teaching young children about mortality in nineteenth century America. Childhood in The Past 2019;12(1):35-49.
• 8. MacLaren D. Carlo Leget, 'Art of Living, Art of Dying: Spiritual Care for a Good Death'. Health and Social Care Chaplaincy 2018;6(2):241-3.
• 9. Fadıoğlu Ç, Aksu T. İyi ölüm ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2013;29(1):1-15.
• 10. Raisio H, Vartiainen P, Jekunen A. Defining a good death: a deliberative democratic view. Journal of Palliative Care 2015;31(3):158-65.
• 11. Jeste DV, Graham S. Is Successful Dying or Good Death an Oxymoron?. The American Journal of Geriatric Psychiatry 2019; 27(5):472-5.
• 12. Yun YH, Kim KN, Sim JA, Kang E, Lee J, Choo J, ... & Shim HJ. Priorities of a “good death” according to cancer patients, their family caregivers, physicians, and the general population: a nationwide survey. Supportive Care in Cancer 2018;26(10): 3479-88.
• 13. Krikorian A, Maldonado C, Pastrana T. Patient’s Perspectives on the Notion of a Good Death: A Systematic Review of the Literature. Journal of Pain and Symptom Management 2020;59(1):152-64.
• 14. Vogel N, Schilling OK, Wahl HW, Beekman ATF, Penninx BWJH. Time-to-death-related change in positive and negative affect among older adults approaching the end of life. Psychology and Aging 2013;28(1):128–41.
• 15. López-Valcárcel BG, Pinilla J, Barber P. Dying at home for terminal cancer patients: differences by level of education and municipality of residence in Spain. Gaceta Sanitaria 2020; 33:568-74.
• 16. Avşar P. Hemşirelik teorileri ve modelleri. In: Karadağ A, Çalışkan N, Baykara ZG, editors, 1. Baskı. Akademi Basın ve Yayıncılık; 2017. p. 146-164.
• 17. Burles MC, Peternelj-Taylor CA, Holtslander L. A ‘good death’for all?: examining issues for palliative care in correctional settings. Mortality 2016; 21(2):93-111.
• 18. Kousoulou M, Suhonen R, Charalambous A. Associations of individualized nursing care and quality oncology nursing care in patients diagnosed with cancer. European Journal of Oncology Nursing 2019;41:33-40.
• 19. Ghaljeh M, Rezaee N, Imanigoghari Z, Rafati F. End of Life Holistic Care for Cancer Patients: A Qualitative Study. Journal of Clinical & Diagnostic Research 2019;13(8):6-9.
• 20. Çavdar İ. Kanserli hastanın terminal dönemdeki bakımı. Türk Onkoloji Dergisi 2011:26(3):142-47.
• 21. Koku F, Ateş M. Terminal dönem hasta bakımının niteliğini geliştirmede hemşirelerin ölüme ilişkin deneyim ve tutumları. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi 2016;3(2):99-104.
• 22. Meier EA, Gallegos JV, Thomas LPM, Depp CA, Irwin SA, Jeste DV. Defining a good death (successful dying): literature review and a call for research and public dialogue. The American Journal of Geriatric Psychiatry 2016;24(4):261-71.
• 23. Mori M, Kuwama Y, Ashikaga T, Parsons HA, Miyashita M. Acculturation and perceptions of a good death among Japanese Americans and Japanese living in the US. Journal of Pain and Symptom Management 2018; 55(1):31-8.
• 24. Koh-Krienke L. Dying the Good Death: Cultural Competence and Variance in Hospice Care. Tapestries Interwoven Voices of Local and Global İdentities 2019;8(1):1-26.
• 25. Akgün Kostak M, Akan M. Terminal dönemdeki çocuğun palyatif bakımı. Türk Onkoloji Dergisi 2011;26(4):182-92.
• 26. Bildik T. Ölüm, kayıp, yas ve patolojik yas. Ege Tıp Dergisi 2013;52(4):223-9.
• 27. Cottrell L, Duggleby W. The “good death”: An integrative literature review. Palliative & Supportive Care 2016;14(6):686-712.