5-6 Yaş Grubu Çocukların Akran İlişkilerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 6, 205 - 221, 31.12.2019

Merve Solak Arabacı , Haktan Demircioğlu

https://doi.org/10.31461/ybpd.611507

Cited By: 2

Öz

Araştırmada 5-6 yaş grubu çocukların akran
ilişkilerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmanın örneklemi, basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olup
Manisa İl’inin merkez ilçeleri olan Yunusemre ve Şehzadeler ilçelerindeki resmi
ve özel bağımsız anaokullarına devam eden 5-6 yaş grubu 504 çocuk (237’si kız
ve 267’si erkek) ve öğretmenleri, araştırma örneklemini oluşturmuştur.
Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeline göre tasarlanmıştır.
Verilerin elde edilmesinde “Ladd Profilet Çocuk Davranış Ölçeği” ile
araştırmacılar tarafından geliştirilen “Genel Bilgi Formu” kullanılmıştır.
Araştırmada elde edilen verilerin analizinde verilerin dağılım durumu dikkate alınarak
Bağımsız Gruplar için t-testi, Mann Whitney-U Testi, Kruskal Wallis-H Testi,
Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırmada akranlara karşı
prososyal davranışların çocuğun yaşına ve cinsiyetine göre; asosyal
davranışların çocuğun yaşına ve devam ettiği okul türüne göre; kaygılı korkulu
olmanın çocuğun yaşına, cinsiyetine ve devam ettiği okul türüne göre; akranlar
tarafından dışlanmanın çocuğun yaşına, cinsiyetine ve devam ettiği okul türüne
göre; aşırı hareketliliğin çocuğun yaşına, cinsiyetine ve devam ettiği okul
türüne göre; saldırganlığın çocuğun cinsiyetine ve devam ettiği okul türüne
göre istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Diğer yandan araştırmada akranlara karşı prososyal davranışların, akranlara
karşı asosyal davranışların, kaygılı korkulu olmanın, akranlar tarafından
dışlanmanın, aşırı hareketliliğin ve akranlara yönelik saldırganlığın çocuğun
kardeş sayısına ve doğum sırasına göre istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde
farklılık göstermediği saptanmıştır. Araştırma bulguları ilgili literatür
çerçevesinde tartışılarak yorumlanmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Dönem, Akran İlişkileri, Arkadaşlık

Examination of Peer Relationships of 5-6 Years Old Children

Öz

Purpose of the research is to examine the
peer relationships of children aged 5-6 in terms of some demographic variables.
The sample of the study selected by simple random sampling method, consisted of
504 children (237 girls and 267 boys) between the ages of 5-6 who attend formal
and private independent kindergartens located in Yunusemre and Şehzadeler
counties of Manisa and their teachers. In this study “The General Information
Form” and “Ladd-Profilet Child Behaviour Scale” were used. In the study,
Independent Groups t-Test, Mann-Whitney U Test, One Way Anova, Kruskal Wallis-H
Test were used to analyze of data. According to the results of this study,
prosocial behaviors towards peers differ based on age and gender; asocial
behaviors towards peers differ based on age and type of kindergarten;
anxiousness-fearfulness of children differs based on age, gender and type of
kindergarten; exclusion by peers differs based on age, gender and type of
kindergarten; hyperactivity of children differs based on age, gender and type
of kindergarten; aggression towards peers differs based on gender and type of
kindergarten and all these relationships are found to be significant. On the
other hand, it was found that prosocial behaviors towards peers, asocial
behaviors towards peers, anxiousness-fearfulness of children, exclusion by
peers, hyperactivity of children and aggression towards peers did not show
statistically significant differences according to the number of siblings and
birth order of the child. The findings of the study were discussed, interpreted
and appropriate suggestions were given within the scope of the literature.  

Anahtar Kelimeler

Preschool Period, Peer Relations, Friendship

Kaynakça

• Acun Kapıkıran, N., Bora İvrendi, A., Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: Durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 19-27.
• Alisinanoğlu, F., Kesicioğlu, O.S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Giresun İli örneği). Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 93-110.
• Alisinanoğlu, F., Ulutaş, İ. (2003). Çocukların kaygı düzeyleri ile annelerinin kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 128, 65-71.
• Altay, F.B., Güre, A. (2012). Okulöncesi kuruma (devlet-özel) devam eden çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin ebeveynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2699-2718.
• Anthony, L.G., Anthony, B.J., Glanville, D.N., Naiman, D.Q., Waanders, C., Shaffer, S. (2005). The relationships between parenting stress, parenting behaviour and preschoolers' social competence and behaviour problems in the classroom. Infant and Child Development, 14(2), 133-154.
• Anthonysamy, A., Zimmer Gembeck, M.J. (2007). Peer status and behaviors of maltreated children and their classmates in the early years of school. Child Abuse & Neglect, 31(9), 971-991.
• Aras, Ş., Ünlü, G., Taş, F.V. (2007). Çocuk ve ergen psikiyatrisi polikliniğine başvuran hastalarda belirtiler, tanılar ve tanıya yönelik incelemeler. Klinik Psikiyatri Dergisi, 10(1), 28-37.
• Arı, M., Yaban, H. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal davranışları: mizaç ve duygu düzenlemenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-141.
• Asher, R.S., Coie, D.J. (1990). Peer rejection in childhood. New York: Cambridge University.
• Atılgan, G. (2001). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden ve etmeyen ilköğretim 1. kademe 1. devre öğrencilerinin sosyal beceri özelliklerinin karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Blatchford, P., Baines, E., Pellegrini, A. (2003). The social context of school playground games: Sex and ethnic differences, and changes over time after entry to junior school. British Journal of Developmental Psychology, 21(4), 481-505.
• Boivin, M. (2005). The origin of peer relationship difficulties in early childhood and their impact on children’s psychosocial adjustment and development. Encyclopedia on early childhood development, 1-7.
• Boyle, D.E., Marshall, N.L., Robeson, W.W. (2003). Gender at play: Fourth-grade girls and boys on the playground. American Behavioral Scientist, 46(10), 1326-1345.
• Corsaro William, A. (1981). Friendship in the nursery school: Social organization in a peer environment. The development of children's friendships, 207-241.
• Crick, N.R., Casas, J.F., Mosher, M. (1997).Relational and overt aggression in preschool. Developmental Psychology, 33(4), 579-588.
• Crombie, G., Gold, D. (1989). Compliance and problem-solving competence in girls and boys. The Journal of genetic psychology, 150(3), 281-91.
• Derman, M.T., Başal, H.A. (2013). Okul öncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
• Dodge, K.A., Lansford, J.E., Burks, V.S., Bates, J.E., Pettit, G.S., Fontaine, R., Price, J.M. (2003). Peer rejection and social information-processing factors in the development of aggressive behavior problems in children. Child Development, 74(2), 374-393.
• Dursun, A. (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların davranış problemleriyle anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ensor, R., Hart, M., Jacobs, L., Hughes, C. (2011). Gender differences in children’s problem behaviours in competitive play with friends. British Journal of Developmental Psychology, 29, 176-187.
• Ertürk Kara, H.G., Gürgen, F. (2016). 48-72 aylık çocukların davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1494- 1505.
• Erwin, P. (2000). Çocuklukta ve Ergenlikte Arkadaşlık. Akınhay O, çev. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Fabes, R.A., Martin, C.L., Hanish, L.D. (2003). Young children’s play qualities in same, other and mixed-sex peer groups. Society for Research in Child Development, 74(3), 921-932.
• Fazlıoğlu, Y. (2012). Çocuktan çocuğa yaklaşımı. Temel F, editör. Erken Çocukluk Eğitiminde Yaklaşımlar ve Programlar İçinde. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. New Delhi: Sage publications.
• Gainsley, S. Director HD. (2013). Building Friendships in Preschool. Highscope Extensions, 27(1), 1-8.
• Gifford Smith, M.E., Brownell, C.A. (2003). Childhood peer relationships: Social acceptance, friendships, and peer networks. Journal of school psychology, 41(4), 235-284.
• Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Gültekin Akduman, G., Günindi, Y., Türkoğlu, D. (2015). Okul öncesi dönem çocukların sosyal beceri düzeyleri ile davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 8(37), 673-683.
• Gündoğdu, R. (2009). 9 sınıf öğrencilerinin çatışma çözme öfke ve saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3).
• Gür, A. (2016). Çocuk evlerinde yaşayan çocuklar ile ailesiyle birlikte yaşayan çocukların akran ilişkileriyle sosyal davranışlarının incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Güven, E., Erden, G. (2014). Çocuğun algıladığı evlilik çatışması ve davranış sorunları. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 32, 33-54.
• Hay, D.F., Payne, A., Chadwick, A. (2004). Peer relations in childhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 45(1), 84-108.
• Hay, D.F. (2005). Early peer relations and their impact on children’s development. encyclopedia on early childhood development. Center on Exellence for Early Chils Development, 1(1), 1-6.
• Howes, C., Phillipsen, L. (1998). Continuity in children’s relations with peers. Social Development, 7(3), 340-349.
• Jamyang Tshering, K. (2004). Social competence in preschoolers: An evaluation of the psychometric properties of the preschool social skills rating system (SSRS), PhD thesis, USA: Pace University.
• Ladd, G.W. (1990). Having friends, keeping friends, making friends, and being liked by pers in the classroom: Predictors of children’s early school adjustment? Child Development, 61, 1081-1100.
• Kanlıkılıçer, P. (2005). Okul Öncesi Davranış Sorunları Tarama Ölçeği: Geçerlilik Güvenirlik Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Karakuş, A. (2008). Okul Öncesi Sosyal Davranış Ölçeği Öğretmen Formu’nun Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. 26. basım. Ankara: Nobel.
• Kargı, E., Erkan, S. (2004). Okul öncesi dönem çocuklarının sorun davranışlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (27), 135-144.
• Kızılışık Kartal, G. (2014). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların davranış sorunları ile annelerinin evlilik uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi.
• Livingston, R. (1996). Anxiety disorders Child and Adolecent Psychiatry. Baltimore- Maryland.
• Lindsey, E.W., Colwell, M.J. (2003). Preschoolers’ emotional competence links to pretend and physical play. Child Study Journal, 33(1), 39-52.
• Maccoby, E.E., Jacklin, C.N. (1980).Sex differences in aggression: A rejoinder abd reprise. Child Development, 51, 964-980.
• Martin, C.L., Fabes, R.A. (2001). The stability and consequences of young children’s same-sex peer interactions. Developmental Psychology, 37(3), 431-446.
• Mcdevitt, M.T, Ormrod, J.E. (2002). Child Development And Education. New Jersey: Pearson Education.
• Miller, L.S.(1997). Koplewicz HS, Klein RG. Teacher rating of hyperactivity, inattention and conduct problems in preschoolers. Journal of Abnormal Child Psychology, 25(2), 113-119.
• Morgan, T.C. (2009). Psikolojiye Giriş. Karabaş S, Eski R, çeviri editörleri. Ankara: H.Ü. Psikoloji Bölümü Yayınları.
• Moss, E., Smolla, N., Cyr, C., Dubois-Comtois, K., Mazzarello, T., Berthiaume, C. (2006). Attachment and behavior problems in middle childhood as reported by adult and child informants. Development and Psychopathology, 18, 425-444.
• Ormalıoğlu, M. (1999). Niçin Oyun? Çocuğun Gelişiminde ve Çocuğu Tanımada Oyunun Önemi. İstanbul: Özne Yayınları.
• Ostrov, J.M., Keating, C.F. (2004). Gender differences in preschool aggression during free play and structed interactions. An Observational Study Social Development, 13(2), 255-277.
• Özbey, S. (2010). Okul öncesi çocuklarda uyum ve davranış problemleriyle başa çıkmada ailenin rolü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 9-18.
• Parker, J.G., Asher, S.R. (1987). Peer relations and later personal adjustment: Are low-accepted children at risk?. Psychological bulletin, 102(3), 357-389.
• Peren, S., Stadelmann, S., Wyl, A.V., Klitzing, K.V. (2007). Patways Of Behavioral And Emotional Symptoms In Kindergarden Children: What Is The Role Of Prosocial Behaviour?. European Child Adolescent Psychiatry, 16(4), 209-214.
• Persson, G.E.B. (2005). Developmental perspectives on prosocial and aggressive motives in preschoolers’ peer interactions. International Journal of Behavioral Development, 29(1), 80-91.
• Rönnlund, M., Karlsson, E. (2006). The relation between dimensions of attachment and internalizing or externalizing problems during adolescence. The Journal of Genetic Psychology, 167(1), 47-63.
• Rogers, D.L., Ross, D.D. (1986). Encouraging positive social interaction among young children. Young Children, 41(3), 12–17.
• Rubin, K.H., Bukowski, W.M., Parker, J.G. (1998). Peer interactions, relationships, and groups. Handbook of child psychology.
• Rubin, K.H, Menzer, M. (2010). Culture and social development. Encyclopedia on early childhood development, 1-9.
• Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 195-216.
• Santrock, J.N. (2012). Yaşam Boyu Gelişim. Yüksel G, çev. editörü. 13. basımdan çeviri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Sarı, E. (2007). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların, annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarının, çocuğun sosyal uyum ve becerilerine etkisinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Seven, S. (2007). Ailesel faktörlerin altı yaş çocuklarının sosyal davranış problemlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51(51), 477-499.
• Sümer, N., Şendağ, M.A. (2009). Orta çocukluk döneminde ebeveynlere bağlanma, benlik algısı ve kaygı. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 86-103.
• Scharf, C.S. (2000). Gender differences in adolescent aggression: An analysis of instrumentally us, PhD thesis, USA: Central Michigan University.
• Schmidt, M.E., Demulder, E.K., Denham, S.A. (2002). Kindergarten social-emotional competence: develomental predictors and psychosocial implications. Early Child Development and Care, 172, 451-462.
• Şen, M. (2009). 3-6 yaş grubu çocukların sosyal davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Tabachnick, B.G., Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics. sixth ed. Boston: Pearson.
• Tatlı, S. Alakoç Pirpir, D. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların öğretmenleriyle olan ilişkilerinin sosyal beceri düzeylerine etkisinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 31, 429-441.
• Ummanel, A. (2007). Okul öncesi çocuklarda akran kabulünün çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Uluyurt, F. (2012). Bazı değişkenlere göre okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının akran ilişkileri, Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yaşar Ekici, F. (2015). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların sosyal becerileri ile aile özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 14.
• Yener, P. (2015). Okul öncesi eğitimi alan 60 ay ve üzeri çocukların sosyal beceri düzeyleri ile annelerinin çocuk yetiştirme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Yörükoğlu, A. (2000). Çocuk Ruh Sağlığı. 24. basım. İstanbul: Özgür Yayıncılık.
• Walker, S., Irving, K., Berthelsen, D. (2002). Gender influences on preschool children’s social problem-solving strategies. The Journal of Genetic Psychology, 163, 197-209.
• Walker, S. (2004). Teacher reports of social behavior and peer acceptance in early childhood: sex and social status differences. Child Study Journal, 34(1), 13-28.