Bilişsel Davranışçı Terapi Kuramı Bağlamında Yeraltı Filminin Analizi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 13, 1 - 17, 30.06.2023

Nasuh Taşkın Aydın

https://doi.org/10.31461/ybpd.1274448

Öz

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) birçok ruhsal problemin tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmış ve etkinliği üzerine en fazla araştırma yapılan psikoterapi yaklaşımlarından biridir. Bu araştırmanın amacı ise Osian’s Cinefan Film Festivali ve Dubai Uluslararası Film Festivali’nde en iyi film ödülünü almış Yeraltı filmini BDT çerçevesinde incelenmektir. Filmde öfke kontrol problemi olan, varoluşsal sorunlar yaşayan Muharrem ile diğer oyuncuların söylem ve davranışları BDT’nin kavram ve görüşleri açısından analiz edilmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Çalışmada, BDT bilişsel yapı, ABC modeli, bilişsel çarpıtmalar gibi temel kavram ve varsayımlarına ilişkin çok sayıda örnek tespit edilerek açıklanmıştır. BDT’nin kuramsal ve kavramsal boyutlarının farklı konularda gerçekleştirilecek film analizi aracılığıyla incelenmesinin ve somutlaştırılmasının ruh sağlığı alanında çalışan meslek profesyonellerine ve eğitim alan kişilere katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel davranışçı terapi, Öfke kontrol problemi, Film analizi, Dokuman incelemesi

Analysis of the Yeralti Movie in the Context of Cognitive Behavioral Therapy Theory

Öz

Cognitive Behavioral Therapy (CBT) is one of the psychotherapy approaches that has been proven effective in the treatment of many mental problems and the effectiveness of which has been studied the most. The aim of this research is to examine the Underground film, which received the best film award at Osian's Cinefan Film Festival and Dubai International Film Festival, within the framework of CIS. In the film, the discourse and behavior of Muharrem and the other actors, who have anger control problems and existential problems, have been analyzed in terms of the concepts and opinions of CIS. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in this study. In the study, a large number of examples related to the basic concepts and assumptions of CBT such as cognitive structure, ABC model, cognitive distortions were identified and explained. It is thought that the study and embodiment of the theoretical and conceptual dimensions of the CBT through film analysis, which will be performed on different topics, will contribute to professional professionals working in the field of mental health and people receiving education.

Anahtar Kelimeler

Cognitive Behavioral Therapy, Anger Control Problem, Movie Analysis, Document Review

Kaynakça

• Beck, A.T. (2021). Bilişsel Yapılar ve Anksiyojenik Kurallar. In Anksiyete Bozuklukları ve Fobiler (6. Baskı). Litera Yayıncılık.
• Beck, J.S. (2018). Bilişsel davranışçı terapi: Temelleri ve ötesi (M. Şahin & I. Tarı Cömert; İkinci basımdan çeviri). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bowen, G. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Boyacı, M., & İlhan, T. (2016). Bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının film analizi yöntemiyle incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 734-746.
• Bozdağ, Y. (2018). Film analizi yöntemi ile aile terapileri: Gilbert’in Hayalleri. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 87-95.
• Çağ, P., & Acar, N.V. (2015). A view of the symbolic-experiential family therapy of carl whitaker through movie analysis. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(3), 575-586.
• Çakı, C., Zorlu, Y., & Karaca, M. (2017). Türk sinemasında nazizm ideolojisi: Kırımlı filmi ve göstergebilimsel analizi. Sosyoloji Konferansları-Istanbul Journal of Sociological Studies, 56(2), 65-93.
• Deffenbacher, J.L. (2011). Cognitive-behavioral conceptualization and treatment of anger. Cognitive and Behavioral Practice, 18(2), 212-221.
• Del Vecchio, T., & O’Leary, K.D. (2004). Effectiveness of anger treatments for specific anger problems: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 24(1), 15-34.
• Demirkubuz, Z. (Yönetmen) (2012). Yeraltı (Film). Mavi Film.
• DiGiuseppe, R.A., DiGiuseppe, R., Doyle, K.A., Dryden, W., & Backx, W. (2013). A practitioner's guide to rational-emotive behavior therapy. Oxford University Press.
• Dinç, M. (2012). Aaron Temkin Beck: Eleştirel düşüncenin peşinden yaratıcı bir psikoterapi kuramına. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1(2), 70-76.
• Erözkan, A. (2006). Öfke ile Başaçıkma: Bilişsel davranışçı terapilere dayalı bir program. Milli Eğitim, 36(171), 55-66.
• Falsafi, P., khorashad, S. khosravi, & Abedin, A. (2011). Psychological analysis of the movie “Who’s Afraid of Virginia Wolf?” by using jungian archetypes. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 999-1002.
• Fatihayah, D., & Simanjuntak, M.B. (2022). Analysis of the importance gender equality ın the “Kartini” movie by Hanung Bramantyo. Literacy: International Scientific Journals of Social, Education, Humanities, 1(2), 83-93.
• Feindler, E.L., & Ecton, R.B. (1986). Adolescent anger control: Cognitive-behavioral techniques. Pergamon Press.
• Geiger, J., & Rutsky, R. L. (2013). Film analysis: A norton reader. Second Edition. W. W. Norton & Company.
• Ginsparg, S. (2000). Legends of the fall: A movie analysis. Psychoanalytic Psychology, 17, 400-404.
• Gökçakan, Z., & Gökçakan, N. (2005). Depresyonda bilişsel terapi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 91-101.
• Goodson, I., & Walker, R. (1988). Putting life into educational research. In R.R. Sherman & R.B. Webb (Eds.), Qualitative Research In Education (pp.110-122). Routledge.
• Greenberger, D., & Padesky, C.A. (2019). Evinizdeki terapist (27. Basım). Altın Kitapları.
• Kağnıcı, D.Y. (2015). Psikolojik danışman eğitiminde cinsel yönelim olgusunun irdelenmesi: Benim çocuğum filmi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 5(44), 83-95.
• Karabacak, A., Yıldırım, N., Adıgüzel, E., & Kurt, E. (2015). Üniversite öğrencilerinin bilişsel çarpıtma ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin aile ile ilgili değişkenler açısından incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 516-533.
• Kart, A., Özdel, K., & Türkçapar, M.H. (2021). Şizofreni tedavisinde bilişsel davranışçı terapi. Nöropsikiatri Arşivi, 58(Ek-1), 61-65.
• Koch, G., & Dollarhide, C.T. (2000). Using a popular film in counselor education: Good Will Hunting as a teaching tool. Counselor Education and Supervision, 39(3), 203-210.
• Komang, A., Winarta, I.G.N., & Santika, I.D.A.D.M. (2022). An analysis of psychological aspect of the main character in Cruella movie. Elysian Journal: English Literature, Linguistics and Translation Studies, 2(2), 85-95.
• Köse, B. (2007). Sinemada psikoterapistler ve psikoterapi etiği. Türk Psikoloji Bülteni, 13(41), 1-15.
• Makal, A. (2008). Türkiye emek tarihinin bir izdüşüm alanı olarak ‘Edebiyat’. Çalışma ve Toplum, 3(18), 15-43.
• Özcan, Ö., & Çelik, G.G. (2017). Bilişsel davranışçı terapi. Türkiye Klinikleri Çocuk Psikiyatrisi - Özel Konular, 3(2), 115-120.
• Özdel, K. (2015). Dünden bugüne bilişsel davranışçı terapiler: Teori ve uygulama. Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics, 8(2), 10-20.
• Öztürkler, M., & Karaaziz, M. (2021). Beyaz şeytan filminin bilişsel davranışçı psikoterapi perspektifinden değerlendirilmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 3(4), 298-303.
• Pimentel, C. (2010). Critical race talk in teacher education through movie analysis: Fro. Multicultural Education, 17(3), 51-56.
• Polat, S. (2017). Eğitim temalı filmlerin çokkültürlü eğitim açısından analizi. Journal of Turkish Studies, 12(18), 475–504.
• Rahmatulin, Z. (2018). Bilişsel davranışçı tekniklerle hazırlanan öfke grup terapisinin yetişkin kadınların öfkesi üzerinde etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Runtu, M.C., Mogea, T., & Lolowang, I. (2022). Selfishness in James Cameron’s Avatar (Character Analysis). Journal of English Culture, Language, Literature and Education, 10(2), 266-281.
• Şahin, H. (2005). Öfke ve öfke denetiminin kuramsal temelleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 1-22.
• Şekerci, Y.G., Terzi, H., Kitiş, Y., & Okuyan, C.B. (2017). Sekizinci sınıf öğrencilerine bilişsel davranışçı yaklaşıma göre uygulanan öfke kontrol programının etkinliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(4), 201-207.
• Sharf, R.S. (2012). Theories of psychotherapy and counseling: Concepts and cases (5th ed). Brooks/Cole.
• Shepard, D. S., & Brew, L. (2005). Teaching theories of couples counseling: The use of popular movies. The Family Journal, 13(4), 406-415.
• Soykan, Ç. (2003). Öfke ve öfke yönetimi. Kriz Dergisi, 11(2), 19-27.
• Spielberger, C.D., Reheiser, E.C., & Sydeman, S.J. (1995). Measuring the experience, expression, and control of anger. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 18(3), 207-232.
• Stallard, P. (2018). Genel bakış. In C. Gökçen (Çev.), İyi düşün iyi hisset. Say Yayınları.
• Sütcü, S.T., Aydın, A., & Sorias, O. (2010). Ergenlerde öfke ve saldırganlığı azaltmak için bilişsel davranışçı bir grup terapisi programının etkililiği. Türk Psikoloji Dergisi, 25(66), 57-67.
• Teixeira, M.B.M., Galvão, L.L. da C., Mota-Santos, C.M., & Carmo, L.J.O. (2020). Women and work: Film analysis of Most Beautiful Thing. Revista de Gestão, 28(1), 66-83.
• Tümlü, G.Ü., & Acar, N.V. (2014). “Issız Adam” filminin gerçeklik terapisine dayalı incelenmesi. İnsan ve İnsan, 1(2), 62-73.
• Türk, F., Buğa, A., Çekiç, A., & Hamamcı, Z. (2018). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grup müdahalelerinin çocuk ve ergenlerin işlevsel olmayan düşünceleri üzerindeki etkisi: Meta-analiz çalışması. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 8(49), 45-61.
• Türkçapar, M.H. (2018). Bilişsel davranışçı terapi-Temel ilkeler ve uygulama. Epsilon Yayınevi.
• Türkçapar, M. H., & Sargın, A. E. (2012). Bilişsel davranışçı psikoterapiler: Tarihçe ve gelişim. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1(1), 7-14.
• Türküler-Aka, B., Gençöz, F. (2010). Sinematerapinin mükemmeliyetçilik ve mükemmeliyetçilikle ilgili şemalar üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 25(65), 69-77.
• Yalçın, F., Ceyhun, A.T., & Bal, F. (2020). Bilişsel davranışçı terapi yönteminin zihinsel engelli çocukların zihin kuramı becerisine etkisinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 16(28), 1200-1222.
• Yıldız, Y. (2020). ‘Amerikan Güzeli’ filminin akılcı duygusal davranışçı terapi ve bilişsel terapi’nin bazı kavram ve görüşleri açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 219-232.
• Yurica, C.L., & DiTomasso, R.A. (2005). Cognitive distortions. In A. Freeman, S.H. Felgoise, C.M. Nezu, A.M. Nezu, & M.A. Reinecke (Eds.), Encyclopedia of Cognitive Behavior Therapy (pp.117-122). Springer US.