ULUSLARARASI CEZA YARGILAMALARINA BAŞLANABİLMESİNDE BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİNİN ROLÜ VE SUDAN ÖRNEĞİ

Yıl 2017, YBHD 2017/1, 79 - 104, 14.01.2017

Figen Tabanlı

Öz

Uluslararası hukukta sorumluluk esas olarak devletlerindir. Ancak devletlerin sorumluluğu yanında bireylerin cezai olarak sorumlu tutulabilmeleri ve işlemiş oldukları uluslararası nitelikteki suçlardan dolayı uluslararası mahkemelerce yargılanmaları uluslararası ceza hukukunun en temel amaçlarından biridir. Uluslararası Ceza Mahkemesi de bu temel amacı sağlayabilmek için kurulmuş, insancıl hukuk kapsamındaki uluslararası suçları kovuşturan sürekli bir mahkeme niteliğindedir.

Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargı yetkisini kullanmaya başlamasında Birleşmiş Milletler önemli bir rol oynamaktadır. Uluslararası barış ve güvenliğin tehdit veya ihlal edildiği durumlarda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi harekete geçmektedir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Roma Statüsü m. 13/b’de sahip olduğu yetkiye dayanarak durumu Birleşmiş Milletler Şartı VII. Bölüm’e uygun şekilde mahkemeye gönderdiğinde olay Mahkeme’nin yetki alanına girmiş bulunmaktadır.

Sudan’da yaşananlar uluslararası toplumun konuya müdahil olmasını gerektirmiştir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi harekete geçmiş ve Darfur’daki olayları araştırması için bir araştırma komisyonu kurmasını istemiştir. Araştırma ve yerinde gözlemlere dayanan Komisyon Raporu sonucu Güvenlik Konseyi, 31 Mart 2005 tarihli ve 1593 sayılı kararı ile Darfur’daki durumu 1 Temmuz 2002’den sonrasını kapsayacak şekilde Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne havale etmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Sudan, Darfur Krizi

Kaynakça

• 1. Ön Yargılama Dairesi Kararı (12 Temmuz 2010) Uluslararası Ceza Mahkemesi,<http://www.icccpi.int/iccdocs/doc/doc907140.pdf>, s.e.t. 12.10.2016.
• 1. Ön Yargılama Dairesi Kararı (4 Mart 2009) Uluslararası Ceza Mahkemesi, <https://www.icc-cpi.int/iccdocs/ doc/doc639078.pdf>, s.e.t. 12.10.2016.
• A. Schabas, William (2004) An Introduction to the International Criminal Court, Second Edition, Cambridge University Press.
• Amnesty International, <http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/report/darfur-campsflooded-weapons-0080122>, s.e.t. 16.09.2016.
• An Overview of the Darfur Crisis in Sudan, <http://glpinc.org/Web_pages/News_Articles/An%20Overview%20of%20the%20Darfur%20Crisis.pdf>, s.e.t. 15.09.2016.
• Arsava, Füsun (2013) ‘Libya Örneğinde İnsan Haklarının Korunması İçin Yapılan Askeri Müdahale’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Sayı:12, Cilt: 4, s. 81-97.
• Bağımsızlık Güney Sudan’a İstikrar Getirmedi, <http://www.dunyabulteni.net/haberler/335247/bagimsizlik-guney-sudana-istikrar-getirmedi>, s.e.t. 15.09.2016.
• Başak, Cengiz (2003) Uluslararası Ceza Mahkemeleri ve Uluslararası Suçlar, 1. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• BBC Haber, Sudan Liderine Tutuklama Kararı (4 Mart 2009) <http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2009/03/090304_sudan_bashir.shtml>, s.e.t. 24.09. 2016.
• Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR), <http://www.ohchr.org/EN/Countries/AfricaRegion/Pages/SSIndex.aspx>, s.e.t. 15.09.2016.
• Birleşmiş Milletler, 1564 Sayılı Karar, <http://www.un.org/Docs/journal/asp/ws.asp?m =s/res/1564(2004)>, s.e.t. 16.09.2016.
• Birleşmiş Milletler, 1593 Sayılı Karar, <http://www.un.org/press/en/2005/sc8351. doc.htm>, s.e.t. 16.09.2016.
• Birleşmiş Milletler, 1769 Sayılı Karar, <http://www.un.org/Docs/journal/asp/ws.asp?m= S/Res/1769(2007)>, s.e.t. 14.09.2016.
• BM Darfur Barış Misyonu göreve başlıyor, <http://www.dw.com/tr/bm-darfur-bar%C4%B1%C5%9F-misyonu-%C3%B6reve-ba%C5%9Fl%-C4%B1yor/a-3029724>, s.e.t. 14.09.2016.
• Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 1422 Sayılı Kararı, <http://www.amicc.org/docs/ SCres1422.pdf>, s.e.t. 15.09.2016.
• Cassese, Antonio (2003) International Criminal Law, International Law, Malcolm D. Evans (Editör), USA, Oxford University Press.
• Çınar, M. Fatih (2004) Uluslararası Ceza Mahkemelerinin Gelişimi Işığında Uluslararası Ceza Divanı, 1. Baskı, Çanakkale, Kazancı Matbaacılık.
• Demirel, Naim (Ocak 2013) Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde Reform Arayışları, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Sayı: 12, Cilt: 4, , s. 131-150.
• Erdal, Selcen (2010) Uluslararası Ceza Mahkemesinin Devlet Egemenliğine Etkisi, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Erkin, Ekrem, Çin’in Sudan Politikası: Yükselen Gücün Yeni Diplomasisi, Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE), <http://www.sde.org.tr/tr/authordetail/cinin-sudan-politikasi-yukselen-gucun-yeni-diplomasisi/918>, s.e.t. 26.09.2016.
• Güney Sudan’da ‘Korkunç’ Bilanço, 11 Mart 2016, <http://www.milliyet.com.tr/guney-sudan-da-korkunc-bilanco/dunya/detay/2207992/default.htm>, s.e.t. 15.04. 2016.
• Gürkan, Hasan (2014) ‘Modernleşme Sürecinde Afrika’nın İki Büyük Krizi: Ruanda ve Darfur Meseleleri Üzerine Bir İnceleme’ International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Sayı: 4, Cilt: 9, s. 469-491.
• Halatçı Ulusoy, Ülkü (2013) ‘Uluslararası Hukuk Açısından Libya ve Suriye Örneğinde Koruma Sorumluluğu’ Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Sayı: 14, Cilt: 4, s. 269-297.
• International Criminal Court, https://www.icccpi.int/en_menus/icc/situations%20and%20cases/situations/situation%20icc%200205/related%20cases/icc%200205%200107/Pages/darfur_%20sudan.aspx, s.e.t. 12.10. 2016.
• Kırılma Noktası Haber, İşte Darfur Gerçeği, <http://www.kirilmanoktasi.com.tr/ Detay.aspx?c=10&i=958>, s.e.t. 22.09.2016.
• Kingbury, Benedict, ‘International Courts: Uneven Judicialisation in Global Order’ :Crawford, James and Koskenniemi, Martti (Editör) (2012) International Law, Cambridge, Cambridge University Press, Kurşun, Günal (2011) 101 Soruda Uluslararası Ceza Mahkemesi, 1. Baskı, Ankara.
• Önok, R. Murat (2003) Tarihi Perspektifiyle Uluslararası Ceza Divanı, 1. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Öztürk, Hasan, Darfur veya Bir Krizi İsimlendirme Sorunu, Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi, <http://www.bilgesam.org/incele/736/-darfur-veya-bir-kriziisimlendirmesorunu/#.Vvu7r-KLTIU>, s.e.t. 16.09.2016.
• Report of the International Commission of Inquiry on Darfur to the United Nations Secretary-General (25 Ocak 2005) <http://www.un.org/news/dh/sudan/com_inq_darfur.pdf>, s.e.t. 16.09.2016.
• Shah, Anup, The Arms Trade is Big Business, Global Issues, <http://www.globalissues .org/article/74/the-arms-trade-is-big-business>, s.e.t. 28.09.2016.
• Sudan Vision (12 Temmuz 2013) Republican Decree to Appoint Governors; Haroun for North, Adam for South, and Khamis for West Kordofan, <http://news.sudanvisiondaily. com/details.html?rsnpid=224673>, s.e.t. 28.09.2016.
• The New York Times (13 Ekim 2008) Sudan Arrests Militia Chief Facing Trial, <http://www.nytimes.com/2008/10/14/world/africa/14darfur.html>, s.e.t. 28.09.2016.
• Tirab, Abbkar Tirab (2016) Tarihi ve Toplumsal Bakış Açısıyla Darfur Sorunu, Eurasian House / Dosya No: 2. Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Kadınlar için Adalet, <http://docplayer.biz.tr/4763235-Uluslararasi-ceza-mahkemesi-ve-kadinlar-icin-adalet.html>, s.e.t. 16.09.2016.
• Uluslararası Orta Doğu Barış Araştırmaları Merkezi - IMPR Rapor (Nisan – 2013) Tarihsel ve Siyasal Boyutuyla Darfur: Çatışma, İnsani Kriz, Uluslararası Müdahale ve Barış Şansı, <https://www.researchgate.net/publication/291350844_TARIHSEL_VE_SIYASAL_BO YUTUYLA_DARFUR_CATISMA_INSANI_KRIZ_ULUSLARARASI_MUDAHALE_VE_BARIS_SANSI>, s.e.t. 12.10.2016.
• Uzun, Elif (2003) ‘Milletlerarası Ceza Mahkemesi Düşüncesinin Tarihsel Gelişimi ve Roma Statüsü’ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, s. 25-48.