FAIR TRIAL PRINCIPLES AND ANONYMOUS WITNESS IN TURKISH CRIMINAL PROCEDURE

Yıl 2021, Sayı: 2, 1 - 38, 31.07.2021

Devrim Aydın

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.915991

Cited By: 2

Öz

Essentially, the witness must be heard in an open hearing and confronted with the defendant. However, in cases where it is very necessary to ensure the safety of the witness, it may be possible to listen to the witness outside the courtroom and to hide the identity of the witness. In addition to these measures, it is possible to change the physical characteristics and identity information in order to restrict the questioning of the witness and to protect the anonymous witness. In these cases, it is aimed to ensure the safety of the witness without violating the guarantees regarding a fair trial. In Turkish Criminal Law, the hearing process and protection of anonymous witness is regulated in the Criminal Procedure Code (art. 58) and the Witness Protection Code. In case of anonymous testimony, since the discussion of the statement of the witness at the hearing is limited, there may be practices contrary to a fair trial and adversarial principle. In this study, the regulations regarding the anonymous testimony will be discussed in terms of the principles of the openness of the hearings, directness and the commonality of the evidence and the judgments of the European Court of Human Rights.

Anahtar Kelimeler

EVIDENCE, WITNESS, ANONYMOUS WITNESS, CRIMINAL PROCEDURE, FAIR TRIAL

ADİL YARGILANMA İLKELERİ AÇISINDAN TÜRK CEZA YARGILAMASINDA GİZLİ TANIKLIK KURUMU

Öz

Ceza yargılamasında tanık beyanının güvenilirliğinin sınanabilmesi için tanığın açık bir duruşmada dinlenmesi, sanıkla yüzleştirilebilmesi, beyanının doğruluğunun sınanabilmesi için savunma makamına tanığa soru sorma imkânının verilmesi gerekir. Ancak can güvenliğinin sağlanabilmesi için zorunlu olan hallerde tanığın duruşma salonu dışında ya da kimliğinin gizlenerek dinlenmesi, tanığa soru sorulmasının kısıtlanması gibi ceza muhakemesi tedbirlerinin yanı sıra tanığın korunması amacıyla fiziksel özelliklerinin ve kimlik bilgilerinin değiştirilmesi şeklinde kolluk tedbirlerinin uygulanması söz konusu olabilir. Genel olarak gizli tanıklık olarak nitelenen bu kurum, Türk hukukunda 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m. 58’de ve 5726 sayılı Tanık Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu hükümlerin uygulanması halinde, tanığın beyanının duruşmada taraflarca tartışılması ve tanığa soru sorulması sınırlanmaktadır. Gizli tanıklığa ilişkin hükümlerin uygulanması halinde, adil yargılamanın gereklerinden biri olan tanığa soru sorma imkânı kısıtlanmaktadır. Gizli tanığın korunmasına dair kolluk tedbirlerinin düzenlendiği Tanık Koruma Kanunu’nda bu tanığın duruşmada dinlenme usulüne ve beyanının delil olma değerine ilişkin hüküm de yer almaktadır. Bu çalışmada Türk ceza yargılamasında gizli tanıklık kurumuna ilişkin söz konusu düzenlemeler duruşmaların açıklığı, delillerin doğrudan doğruyalığı ve delillerin müşterekliği ilkeleri açısından değerlendirilerek iki ayrı Kanun’daki düzenlemelerin birbirleriyle ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla uyumlu olup olmadığı tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

DELİL, TANIK, GİZLİ TANIK, CEZA YARGILAMASI, ADİL YARGILANMA

Kaynakça

• Ambos, Kai (2004) “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılama Hakları-Silahların Eşitliği, Çelişmeli Önsoruşturma ve AİHS m. 6”, (Çev. Y. Ünver), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Arslan, Mehmet (2019) “Sanığın İddia Tanığını Sınama Hakkı- Özellikle Tehlike Altındaki Gizli Tanık Meselesi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C: 21, Özel Sayı, s.813-860.
• Centel Nur/Zafer, Hamide (2020) Ceza Muhakemesi Hukuku, 19. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık. Dönmez, Burcu (2016) “AİHM ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Gizli Tanıklara Soru Sorma Hakkının Kullanılması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:127, s.121-156.
• Dratel, L. Joshua (2007) “Sword or Shield? The Government's Selective Use of its Declassification Authorıty for Tactical Advantage in Criminal Prosecutions”, Cardozo Public Law Policy & Ethics Journal, Vol: 5, p.171-189.
• Eker Kazancı, Behiye (2006) “Ceza Muhakemesinde Tanıkların Korunması Çerçevesinde Görüntülü ve Sesli İfade Alma”, Hukuki Perspektifler Dergisi, S: 7, s.157-162.
• Gülşen, Recep (2006) “Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu ve Teknoloji”, Hukuki Perspektifler Dergisi, S: 7, s.150-157.
• Güngör, Devrim (2015) “Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Delil Değeri Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 6, S: 2, s.307-318.
• İnceoğlu, Sibel (2018) Adil Yargılanma Hakkı Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi, N: 4, Ankara.
• Karakehya, Hakan (2013) “Sanığın İddia Tanıklarının Beyanlarının Doğruluğunu Test Etme Hakkı”, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C: 19, S: 2, s.715-733.
• Koca, Mahmut/ Üzülmez, İlhan (2006) “Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Korunması ve Mağdura Tanınan Haklar”, Hukuki Perspektifler Dergisi, S: 7, s.140-149.
• Kongar, Emre “Sahtekâr Bir ‘Savcı, Gizli Tanık ve Sanık’ Portresi”, 9 Mayıs 2021 tarihli Cumhuriyet Gazetesi.
• Lonati, Simone (2018) “Anonymous Witness Evidence Before the European Court of Human Rights: Is It Still Possible to Speak of ‘Fair Trial’?”, European Criminal Law Review, Vol: 8, N:1, p.116-142.
• Maffei, Stefano (2003) Il Diritto al Confronto con L’accusatore, Piecenza, Casa Editrice la Tribuna.
• Mahoney, Paul (2004) “Right To a Fair Trial in Criminal Matters Under Article 6 ECHR”, Judicial Studies Institute Journal, Vol: 4, N: 2, p.107-129.
• Özbek, Veli Özer/ Doğan, Koray/ Bacaksız, Pınar (2020) Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Öztürk, Bahri (2010) “Anonim (Gizli) Tanıklık Tek Başına Mahkûmiyete Yeter mi?” Fasikül Hukuk Dergisi, Y: 2, S: 5, s.6-7.
• Öztürk Bahri/Tezcan, Durmuş/Erdem, M. Ruhan/Sırma, Özge/Saygılar Kırıt, Yasemin F./Özaydın, Özdem/Alan Akcan, Esra/Erden Tütüncü, Esra, (2019) Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Renzikowski, Joachim (2004) “Adil Yargılanma ve Anonim Tanık, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadı Işığında Tanığın Korunmasında Üç Basamak Teorisi”, (Çev. A.K. Yıldız), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Sarıbeyoğlu Meltem/Karakaya, Naim (2007) “İletişimin Denetlenmesine İlişkin “İngiltere’ye Karşı P.G. ve J.H. Kararı” ve Türk Hukuku Yönünden Değerlendirme”, Hukuk ve Adalet Dergisi, S: 10, s.215-231.
• Şahin, Cumhur / Göktürk, Neslihan (2021) Ceza Muhakemesi Hukuku, C. 2, 11. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Taner, Fahri Gökçen (2019) Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Turhan, Faruk (2009) “Tanık Koruma Tedbirleri ve Sanığın Adil Yargılanma Hakkı/Tanık Koruma Kanununa Göre Ceza Muhakemesinde Tanıkların Korunması ve Sanığın İddia Tanıklarına Soru Sorma ve Sorgulama Hakkının AİHM Kararları Işığında Değerlendirilmesi”, 3. Yılında Ceza Adaleti Sistemi, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Turhan, Faruk (2009) Ceza Muhakemesinde Tehlike İçindeki Tanıkların Korunması, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Turhan, Faruk (2020) “Tanıklara Yemin Verilmesine İlişkin Ceza Muhakemesi Kanunu Hükümlerinin Eleştirel Bir Değerlendirmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 24, S: 4, s. 359-409.
• Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi İnsan Hakları Raporu, (2013) Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yayıncılık.
• Weigend, Thomas Weigend, (2004) “Avrupa İki Ağızlı mı Konuşuyor?” (Çev. V. Ö. Özbek), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe (2020) Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• İnternet Adresleri: 22.04.2015 tarihli Habertürk Gazetesi’nin ilgili sayfası için bkz. https://www.haberturk.com/gundem/haber/1068766-109-gizli-tanigin-kimligi -12sinin-de-yuzu-degisti., s.e.t. 25. 05. 2021.
• 21. 11. 2019 tarihli Hürriyet Gazetesi için bkz. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/erzincandaki-ergenekon-davasinin-gizli-tanigi-olan-savci-bayram-bozkurta-fetoden-15-yil-hapis-41385874., s.e.t. 25.05.2021.