AŞIRI NİTELİKTEKİ REKABET YASAĞININ HÂKİM TARAFINDAN SINIRLANDIRILMASI

Yıl 2022, Cilt: Prof. Dr. M. Fatih UŞAN'a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı Sayı: 2022-2, 1199 - 1224, 12.09.2022

Gözdenur Güllü

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1103140

Öz

İşçinin, iş sözleşmesi sırasında vâkıf olduğu, işverene ait müşteri çevresi, üretim sırrı gibi bilgileri, iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra, belirli bir yer, zaman ve faaliyet alanında, işverenle rekabet oluşturacak şekilde kullanmasının yasaklanması şartını içeren sözleşmeler rekabet yasağı sözleşmeleridir. Rekabet yasağı sözleşmeleri bir yandan işvereni korurken diğer yandan işçinin, Anayasa nezdinde de korunan çalışma özgürlüğünü sınırlamaktadır. Bu nedenle rekabet yasağı sözleşmeleri, TBK m. 444’te belirtilen şekil şartlarına tâbi tutulmuştur. Bununla beraber TBK m. 445 hükmü rekabet yasağı sözleşmelerine yer, zaman ve işin türü bakımından birtakım sınırlamalar getirmiştir. Bu sınırlamalara uyulmaması halinde ise hâkime, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, tüm koşulları serbestçe değerlendirerek ve işverenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de dikkate alarak, kapsam veya süre bakımından sınırlama yetkisi tanınmıştır. Herhangi bir sınırlama içermeyen rekabet yasağı sözleşmeleri ise TMK m. 23 ve TBK m. 27 kapsamında değerlendirilmelidir. Bu çalışmada genel olarak rekabet yasağı sözleşmesi ve aşırı nitelikteki rekabet yasağının hâkim tarafından sınırlandırılmasının rekabet yasağına etkileri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hâkimin sözleşmeye müdahalesi, rekabet yasağı, kısmi hükümsüzlük, hizmet sözleşmesi, rekabet yasağının sınırı

JUDGE’S INTERVENTION TO EXCESSIVE COMPETITION PROHIBITION

Öz

The agreements that include the condition that the employee is prohibited from using information belonging to an employer, such as customer data or secrets regarding production which he has learnt during the employment contract, in a certain place, time and area of activity, in a way to create competition with the employer, are non-competition agreements. Noncompetition agreements protect the employer on the one hand and restrict the workers' freedom to work, which is protected by the Constitution, on the other. Therefore, non-competition agreements are subject to some formal requirements. However, some restrictions have been imposed on the noncompetition agreements in terms of place, time, and type of work. If these restrictions are not complied with, the judge has been given the authority to limit the excessive prohibition of competition. The non-competition agreements that do not contain any restrictions should be evaluated within the scope of the Turkish Civil Code article 23 and Turkish Code of Obligation article 27. In this study, non-competition agreements, the effects of restrictions in the non-competition agreements and excessive competition prohibition by the judge are examined.

Anahtar Kelimeler

Judge, non-competition agreements, partial invalidity, service contract, terms of non-competition

Kaynakça

• Akyiğit, Ercan (2018) İş Hukuku, 12. Baskı, İstanbul, Seçkin.
• Alpagut, Gülsevil (2011) “Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşmesinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve İbranameye İlişkin Hükümleri”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S: 31 s.913-959.
• Altay, Sabah (2008) “Türk Borçlar Kanunun Hükümlerine Göre İşçi ile İşveren Arasında Yapılan Rekabet Yasağı Sözleşmesi” MÜHF-HAD, C: 14, S: 3, s.171-207.
• Antalya, Gökhan (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt V/1, 1, 2. Baskı, İstanbul, Seçkin.
• Ayiter, Nuşin (1958) “Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Fer’i Rekabet Memnuiyeti Mukavelesi”, Arsebük’e Armağan, s.463-479.
• Baskan, Esra (2012) “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Rekabet Yasağı Sözleşmesi”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 2, S: 2, s.116-125.
• Başpınar, Veysel (1999) “Kişilik Hakkı Açısından Kelepçeleme Sözleşmeleri”, Ankara Barosu Dergisi, S: 1, s.17-34.
• Başpınar, Veysel (1998) Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlanı, 1. Baskı, Ankara, Bankacılık ve Ticaret Hukuku Enstitüsü.
• Doğan, Sevil (2019) İşçinin Rekabet Yasağı-İş Sırrının Korunması, 2. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Eren, Fikret (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Furrer, Andreas/ Muller-Chen, Markus/ Çetiner, Bilgehan (2021) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 1. Baskı, İstanbul, Onikilevha.
• Kaplan, İbrahim (2013) Hâkimin Sözleşmeye Müdahalesi, 3. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. (2018) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Ankara, Turhan.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip (2017) Borçlar Hukukuna Giriş Hukuki İşlem Sözleşme, 7. Baskı, İstanbul, Filiz.
• Kovancı, Nuray (2017) “Türk İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşmesi” TAAD, C: 8, S: 31, s.769-800.
• Kunt, Püren (2012) “Rekabet Yasağı Sözleşmeleri”, İstanbul Barosu Dergisi, C: 86, S: 3, s.235-253.
• Manav, Eda (2010) “İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları”, TBB Dergisi, S: 87, s.322-363.
• Nomer, Haluk N. (2020) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, İstanbul, Beta.
• Oğuzman, Kemal/ Öz, Turgut (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt- 1, 17. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Öktem, Seda (2006) “Rekabet Yasağı Sözleşmesi”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 5, S: 1, s.167-195.
• Serozan, Rona (2018) Medeni Hukuk, 8. Baskı, İstanbul, Vedat.
• Soyer, Polat (1994) Rekabet Yasağı Sözleşmesi, 1. Baskı, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları.
• Sulu, Muhammed (2016) “Rekabet Yasağı Sözleşmeleri”, MÜHF-HAD, C: 22, S: 2, s.575-600.
• Sümer, Haluk Hadi (2019) İş Hukuku, 24. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Süzek, Sarper (2014) “Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde İşçinin Rekabet Etmeme Borcu”, İÜHFM, C: 72, S: 2, s.457-468.
• Süzek, Sarper (2015) İş Hukuku, 11. Baskı, İstanbul, Beta.
• Taşkent, Savaş/ Kabakçı, Mahmut (2009) “Rekabet Yasağı Sözleşmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y: 4, S: 16, s.21-46.
• Uşan, M. Fatih (2003) İş Hukukunda İş Sırrının Korunması, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Uşan, M. Fatih (2011) “Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Taşıması Gereken Şartlar ve Bunun Geçerliliği Meselesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y: 6, S: 21, s.116-128.
• Uysal Tuna, Büşra (2019) İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşmeleri, 1.Baskı, Ankara, Seçkin.
• Ünal, Akın (2017) Kelepçeleme Sözleşmeleri, 2. Baskı, Ankara, Adalet.
• www.kazanci.com
• www.lexpera.com