The Transition From The State Of Nature To Political Society: Thomas Hobbes's Nineteen Laws Of Nature

Yıl 2024, Sayı: 2, 1 - 35, 31.07.2024

Hasibe Baler

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1417006

Öz

Throughout history, various theories of the origin of the state have been developed. One of them is the social contract theory. One of the first names that comes to mind among social contract theorists is the famous English philosopher, Thomas Hobbes. In Hobbes’s political philosophy, the concept of the state of nature plays an important role. He describes state of nature as an unsafe environment in which people live in constant fear. In his famous work, Leviathan, he emphasises why the transition from the state of nature to political society is necessary and offers a prescription for the means by which this transition would be achieved. According to Hobbes, this transition is made possible by nineteen immutable and eternal laws of nature. In our study, firstly brief information will be given about Hobbes’s political philosophy and how he handles the concept of natural right will be emphasised. Then the nineteen laws of nature used in the transition from the state of nature to political society will be examined and the difference between natural right and laws of nature will be scrutinized. In the last section, the principle of the rule of law, which is accepted as one of the indispensable principles of today’s modern and civilised societies, and its minimum conditions will be briefly mentioned; the laws of nature, which Hobbes considers necessary for the construction of a peaceful and reliable society, will be discussed in the context of the principle of the rule of law. In this direction, it will be explained to what extent the principle of the rule of law, which aims to build a just, egalitarian, peaceful and reliable society among people, overlaps with Hobbes’ laws of nature, which serve similar purposes, although not completely.

Anahtar Kelimeler

State of Nature, Thomas Hobbes, Laws of Nature, Rule of Law, Natural Right

Thomas Hobbes'un On Dokuz Doğa Yasasının Hukuk Devleti İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz

Tarih boyunca devletin kökenine ilişkin muhtelif kuramlar geliştirilmiştir. Bu kuramlardan birisi de toplum sözleşmesi kuramıdır. Toplum sözleşmesi kuramcıları arasında akla ilk gelen isimlerden biri ünlü İngiliz düşünür Thomas Hobbes’tur. Hobbes’un siyaset felsefesinde doğa durumu kavramı önemli bir yer tutar. Doğa durumunu, insanların sürekli korku içinde yaşadıkları güvensiz bir ortam olarak tasvir eder. Leviathan adlı ünlü eserinde doğa durumundan siyasal topluma geçişin niçin gerekli olduğu üzerinde durur ve bu geçişin hangi araçlarla sağlanacağının bir reçetesini sunar. Hobbes, bu geçişin değişmez ve ebedi on dokuz doğa yasasıyla mümkün olacağını belirtir. Çalışmamızda öncelikle Hobbes’un siyaset felsefesi hakkında kısaca bilgi verilecek ve doğal hak ve doğal hukuk kavramını nasıl ele aldığı üzerinde durulacaktır. Ardından doğa durumundan siyasal topluma geçişte kullanılan on dokuz doğa yasasının neler olduğundan bahsedilecek ve doğal hak ile doğa yasalarının farkına değinilecektir. Son kısımda ise günümüz modern ve uygar toplumlarının vazgeçilmez ilkelerinden biri olarak kabul edilen hukuk devleti ilkesinden ve asgari koşullarından kısaca bahsedilecek; Hobbes’un barışçıl ve güvenilir bir toplumun inşası için gerekli gördüğü doğa yasaları, hukuk devleti ilkesi bağlamında ele alınacaktır. Bu doğrultuda insanlar arasında adil, eşitlikçi, barışçıl, güvenilir bir toplum inşa etme gayesi taşıyan hukuk devleti ilkesinin, tamamen olmasa da benzer amaçlara hizmet ettiği Hobbes’un doğa yasaları ile ne ölçüde örtüştüğü açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doğa Durumu, Thomas Hobbes, Doğa Yasaları, Hukuk Devleti, Doğal Hak

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali (2010) Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği, 2. Baskı, Ankara, İmge Kitapevi.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali (Editör) (2015) “Batı’da Siyasal Düşünceler: Sokrates’ten Jakobenlere”, 6. Baskı, İstanbul, İletişim Yayınları.
• Ahrensdorf, Peter J. (2000) “The Fear of Death and the Longing for Immortality: Hobbes and Thucydides on Human Nature and the Problem of Anarchy”, The American Political Science Review, C:94, S:3, s.579-593.
• Ake, Claude (1970) “Social Contract Theory and the Problem of Politicization: The Case of Hobbes”, The Western Political Quarterly, C:23, S:3, s.463-470.
• Akgül, Mehmet Emin (2010) “Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Dönüşümü ve Günümüz Demokratik Rejimlerindeki Anlamı”, Ankara Barosu Dergisi, S:4, s.79-101.
• Akıl, Abdülkadir (2003) “Hukukun Genel İlkeleri ve Hukukun Gelişimine Etkisi”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:7, S:3, s.385-423.
• Aktaş, Sururi (2020) “Hukuk Devleti İdealine Felsefi Bir Bakış”, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S:1, s.1-32.
• Altundiş, Mehmet (2008) “Hukuki Güvenlik İlkesi”, Yasama Dergisi, S:10, s.60-94.
• Bingöl, Yusuf Enis (2021) “Hukuk Düşüncesinde Hakkaniyet Kavramının Tarihi ve Felsefi Temelleri”, (Yüksek Lisans), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.5-6.
• Biser, Jennis J. (2020) “Locke Versus Hobbes: Political Economy of Property Rights”, Journal for Economic Educators, C:20, S:1, s.1-27.
• Bix, Brian (2010) “Natural Law Theory”, A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, s.211.
• Bleiker, Christoph/Krupanski, Marc (2012) “The Rule of Law”, in the Rule of Law and Security Sector Reform: Conceptualising a Complex Relationship, Ubiquity Press, C:5, s.20-36.
• Carmichael, Don J. C. (1990) “Hobbes on Natural Right in Society: The ‘Leviathan’ Account”, Canadian Journal of Political Science / Revue Canadienne de Science Politique, C:23, S:1, s.3-21.
• Cevizci, Ahmet (2016) “Felsefe Tarihi 3 17. Yüzyıl Felsefesi”, 4. Baskı, İstanbul, Say Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (2005) Felsefe Sözlüğü, 6. Baskı, İstanbul, Paradigma Yayıncılık, s.1368.
• Collins, Jeffrey R. (2005) The Allegiance of Thomas Hobbes, Oxford University Press.
• Çaptuğ, Mehpare (2021) “Hukuki Güvenlik İlkesinin Kavramsal Gelişimi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S:17, s.133-160.
• Çavuşoğlu, Aslı (2019) “Doğal Haklar ve Jeremy Bentham”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:37, s.24-31.
• Çeçen, Anıl (1975) “Hukukta Norm ve Adalet”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:32, S:1, s.71-115.
• Çetin, Yalçın (2009) “Thomas Hobbes, John Locke ve Benedictus (Baruch) de Spinozada Doğal Hukuk”, (Yüksek Lisans), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, Halis (2010) “Kuvvetler Ayrılığı Etrafındaki Yaklaşımların Tahlili”, Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C:14, S:1, s.223-246.
• Demiraslan, Müslüm (2023) “Thomas Hobbes’ta Ahlak-Siyaset”, (Yüksek Lisans), Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdem, Jülide Gül (2017) “Yargı Kararlarında Kanun Önünde Eşitlik İlkesi ve Kadın Erkek Eşitliği”, Akademik Hassasiyetler, C:4, S:8, s.19-44.
• Geçit, Bekir (2021) “Thomas Hobbes’da Eşitlik, Özgürlük ve Güvenlik Sorunu: Doğa Yasası Temelinde Bir Değerlendirme”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:11, S:21, s.203-219.
• Glassey, Lionel K. (2011) “Shaftesbury and the exclusion crisis”: Cooper, Anthony Ashley (Editör), First Earl of Shaftesbury 1621-1683, MPG Books Group.
• Gökberk, Macit (2010) “Felsefe Tarihi” 20. Baskı, İstanbul, Remzi Kitapevi.
• Göze, Ayferi (1989) Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 5. Baskı, İstanbul, Beta.
• Gül, Mehmet Akif (2022) “Egemenliğin Sınırlandırılması ve Hukuk Devleti” (Yüksek Lisans), KTO Karatay Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Güller, Abdülsamet (2021) “Tabii Hukuk Anlayışının Klasik ve Modern Dönem Görünümleri Üzerine Bir Karşılaştırma”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, C:11, S:2, s.1284-1314.
• Güloğlu, Yavuz (2020) “Ahlak Kurallarının Türk Hukuk Sistemine Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:10, S:2, s.1-18.
• Güriz, Adnan (2001) “Adalet Kavramı”, Anayasa Yargısı Dergisi, S:28, s.13-20.
• Hampton, Jean (1988) Hobbes and the Social Contract Tradition, New York, Cambridge University Press.
• Hobbes, Thomas (2007) Leviathan veya Bir Din ve Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti, (Çeviren: Lim, Semih) Leviathan, or the Matter, Forme, and Power of a Commonwealth, Ecclesiasticall and Civil, 6. Baskı, İstanbul, YKY Yayınları.
• Ingram, David Bruce (2019) Hukuk Felsefesi, (Çeviren: Dağabak, Ezgi Su), Key Concepts in Philosophy, 1. Baskı, İstanbul, Fol Yayınları.
• İşten, İnanç (2014) “Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C:13, S:2, s.285-313.
• Kabadayı, Talip (2013) “Hakkaniyet” Adaletin Temelidir”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:15, s.49-57.
• Kahraman, Recep (2021) “Koruma Tedbirlerinde Orantılılık İlkesi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C:79, S:1, s.273-299.
• Karaaslan, Varol (2016) “Hâkimin Tarafsızlığı İlkesi ile Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi Arasındaki İlişki”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:4, S:2, s.97-132.
• Karagözoğlu, Hümeyra (2006) “Homo Homini Lupus: Thomas Hobbes’un Ahlâk Felsefesi Üzerine” Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C:31, s.215-242.
• Kuzu, Burhan (2001) “Hukuk Devleti ve Hukuk Zihniyeti”, Akademik Araştırmalar Dergisi, S:11, s.1-25.
• Laskar, Manzoor (2013) “Summary of Social Contract Theory by Hobbes, Locke and Rousseau”, Locke and Rousseau (April 4, 2013), s.1-7.
• Lowth, Cormac F. (2004) “Finds of the Spanish Armada.” Dublin Historical Record, C:57, S:1, s.24-37.
• Merriam, Charles Edward (1906) “Hobbes’s Doctrine of the State of Nature”, Proceedings of the American Political Science Association, C:3, s.151-157.
• Newey, Glen (2014) The Routledge Guidebook to Hobbes’ Leviathan, New York, Routledge.
• Özkul, Fatih (2011) “Ulusal İrade ve Hukuk Devleti” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C:24, S:94, s.33-68.
• Özkul, Fatih (2016) “Anayasalarımızda Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”, Ankara Barosu Dergisi, S:3, s.201-263.
• Pennock, J. Roland (1981) “Rights, Natural Rights, And Human Rights-A General View”, Nomos, C:23, s.1-28.
• Pollock, Lansing (2001) “Moral Equality”, Public Affairs Quarterly, C:15, S:3, s.241-260.
• Read, James H. (1991) “Thomas Hobbes: Power in the State of Nature, Power in Civil Society”, Polity, C:23, S:4, s.505-525.
• Ross, Ralph Gilbert/Schneider, Herbert Wallace/Waldmann, Theodore (1974) Thomas Hobbes in His Time, U of Minnesota Press.
• Sasan, John Michael V. (2021) The Social Contract Theories of Thomas Hobbes and John Locke: Comparative Analysis.
• Schochet, Gordon J. (1967) “Thomas Hobbes on the Family and the State of Nature”, Political Science Quarterly, C:82, S:3, s.427-445.
• Somuncu, Kübra (2019) “Türkiye’de Hukuk Devleti ve Yargı Bağımsızlığı” (Doktora), Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Springborg, Patricia (Editör) (2007) The Cambridge Companion to Hobbes’s Leviathan, Cambridge University Press.
• Starkstein, Sergio (2018) A Conceptual and Therapeutic Analysis of Fear, Fremantle, Palgrave Macmillan.
• Steinberger, Peter J. (2008) “Hobbes, Rousseau and the Modern Conception of theState”, The Journal of Politics, C:70, S:3, s.595-611.
• Strauss, Leo (1950) “Natural Right and the Historical Approach”, The Review of Politics, C:12, S:4, s.422-442.
• Strauss, Leo (2011) Doğal Hak ve Tarih (Çeviren: Erşen, Murat/Onur, Petek) Natural Right and History, 1. Baskı, Say Yayınları, İstanbul.
• Şenel, Alaeddin (1995) “Siyasal Düşünceler Tarihi, Tarih Öncesinde İlkçağda Ortaçağda ve Yeniçağda Toplum ve Siyasal Düşünüş”, 4. Baskı, Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları.
• Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi (2012) 1982 Anayasası’na Göre Türk Anayasa Hukuku, 5. Baskı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Tierney, Brian (2001) The Idea of Natural Rights: Studies on Natural Rights, Natural Law and Church Law, Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company.
• Tierney, Brian (2002) “Natural Law and Natural Rights Old Problems and Recent Approaches”, The Review of Politics, C:64, S:3, s.389-406.
• Torun, Yıldırım (2010) “İnsan Hakları”, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, S:16, s.415-424.
• Tunç, Hasan (2008) “Demokrasi Türleri ve Müzakereci Demokrasi Kavramı”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:12, S:1, s.1113-1132.
• Undersrud, David (2014) “On Natural Law and Civil Law in the Political Philosophy of Hobbes”, History of Political Thought, C:35, S:4, s.683-716.
• Uslu, Cennet (2007) “İnsan Haklarının Felsefi Temelleri: Doğal Hukuk ve Doğal Haklar”, (Doktora), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uygur, Gülriz (2004) “Adalet ve Hukuk Devleti”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:53, S:3, s.29-38.
• Uzun, Ertuğrul (2004) “Doğal Hukuk: Modern Gelenek”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:6, S: 2, s.291-343.
• Waligorski, Conrad P. (1990) Equality, In the Political Theory of Conservative Economists, University Press of Kansas.
• Ward, Lee (2020) “Equity and Political Economy in Thomas Hobbes”, American Journal of Political Science, C:64, S:4, s.1-13.
• Yılmaz, Yunus (2010) “İdare Hukukunda Hukukun Genel İlkeleri ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Uygulamaları” (Doktora), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüksel, Anıl Güven (2022) Toplumsal Yaşama Katılma Hakkı, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Zagorin, Perez (2009) Hobbes and the Law of Nature, Princeton University Press.
• Zelyüt, Solmaz (2010) Dört Adalı: Hobbes-Locke Berkeley-Hume, 2. Baskı, Ankara, Doğu Batı Yayınları.
• <https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/interregnum> s.e.t. 18.09.2023.
• <https://www.britannica.com/topic/Armada-Spanish-naval-fleet> s.e.t. 05.03.2024.