Başkası Merkezli Dışsallık Ölçeği (BMDÖ)’nin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2019, , 171 - 202, 31.12.2019

Ümit Horozcu , Ahmet Celalettin Güneş

https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2019.5.2.01

Öz

Bu çalışmada Başkası Merkezli Dışsallık Ölçeği (BMDÖ)’nin
geliştirilmesine ve geçerlik-güvenirlik analizine ilişkin bilgi ve bulgulara
yer verilmektedir. BMDÖ, insanların öz benlik ve kimlik algıları olarak da
ifade edilebilen öz değerlendirmelerini ne ölçüde başkaları üzerinden
yaptıklarını, dışsallık diye de ifade edilen, kendisini ideal üzerinden değil
de diğer insanlar üzerinden değerlendirme eğilimini ölçmek üzere
geliştirilmiştir. Çalışmada ön testlerin dışında iki ana uygulama
gerçekleştirilmiştir. 16 yaş üstü 362 katılımcı üzerinde yapılan ilk çalışmanın
verileriyle yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda 12 maddeli 4 faktörlü
bir ölçek elde edilmiştir. Yine 16 yaş üstü 195 katılımcı üzerinde
gerçekleştirilen ikinci çalışmanın verileri ile de açımlayıcı faktör analizi
sonucunda elde edilen 12 maddeli ve 4 faktörlü yapı, doğrulayıcı faktör
analizine tabi tutulmuştur. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, X2
/df = 2.55, RMSEA= 0.076, NFI = 0.93, NNFI = 0.94, RFI = .95, CFI = 0.95, RMR =
0.068, SRMR = 0.056, GFI = 0.93 ve AGFI = 0.89 şeklindeki uyum skorları elde
edilmiştir.12 madde ve 4 faktörlü yapıdaki ölçeğin bütününe ait güvenirlik
katsayısı (Cronbach’s Alpha) .80 olarak tespit edilmiştir. Elde edilen değerler
BMDÖ’nün güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dışsallık, Başkası Merkezlilik, Sosyal kaygı, Değerlendirilme, Geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Ballı, Özgür M. & Aşçı, F. Hülya. “Sosyal Fizik Kaygı Envanteri’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”.Spor Bilimleri Dergisi 17/1(2006), 11-19.
• Baltacı, Ö. & Hamarta, Erdal. “Analyzing the Relationship Between Social Anxiety, Social Support and Problem Solving Approach of University Students”.Eğitim ve Bilim38/167 (2013), 232-235.
• Basım, Nejat. “Birey Davranışındaki Kontrol Odağının Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Algısı ile İlişkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma”.Amme İdaresi Dergisi 43/1(2010), 145-165.
• Burger, Jerry M.Kişilik Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. Basım, 2006.
• Büyüköztürk, Şener. “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”.Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 32 (Güz 2002),470-483.
• Çetin, Bayram vd. “Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”.Eğitim ve Bilim 35/156 (2010), 205-216.
• Çırakoğlu, Okan Cem. “Çocuğumuzun Ruh Sağlığında Önemli Aktörler: Toplum”.Çocuğumuzun Ruh Dağlığunda Önemli Aktörler Gen, Anne, Baba, Arkadaş, Öğretmen, Toplum.ed. Nilay Pekel Uludağlı. 95-107. Ankara: Neyir Matbaacılık,1. Basım, 2017.
• Çokluk, Ömay vd. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
• Çolak, Esma & Cırık, İlker. “Analysis of Motivational Oriention of Secondary School Students”.Elementary Education Online14/4 (2015), 1307-1326.http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.08906
• Dağ, İhsan.“Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ)’nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği Ve Geçerliği”. Psikoloji Dergisi 7/26 (1991), 10-16.
• Damian, L.D. et all. “On The Development of Perfectionism in Adolescence: Perceived Parental Expectations Predict Longitudinal İncreases in Socially Prescribed Perfectionism”.Personality and Individual Differences 55/6 (2013), 688-693.
• Demir, Gözde Özdikmenli. “Sosyal Fobinin Etiyolojisinin İncelenmesi Amacıyla Gerçekleştirilen Araştırmalara Genel Bir Bakış”.Akademik İncelemeler 4/1(2009), 101-123.
• Doğan, Tayfun.“Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği”.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 39 (2010), 151-159.
• Erkorkmaz, Ünal.“Doğrulayıcı Faktör Analizi Uyum İndeksleri”.Türkiye Klinikleri Journal of Medical Science 33/1 (2013), 210-223.
• Gültekin, Bülent Kadri. “Ruhsal Bozuklukların Önlenmesi: Kavramsal Çerçeve ve Sınıflandırma”.Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2/4(2010), 583-594.
• Hogg, M.A. & Vaughan, G.M.Sosyal Psikoloji.Ankara: Ütopya Yayınları, 2. Basım, 2011.
• Hudson J.L.&RapeeR.M. “Origins of Social Phobia”.Behavior Modification24/1 (January 2000), 112-129. https://doi.org/10.1177/0145445500241006
• Kağan, Sertan. Bişlişsel Davranışçı Terapiye Dayalı Mükemmeliyetçilik Eğitiminin Sporcuların Mükemmeliyetçilik, Başarı Güdüsü ve Başarısızlık Korkusu Üzerindeki Etkisi.(Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi), 2006.
• Karancı, Nuray vd. “Eysenck Kişilik Anketi – Gözden Geçirilmiş Kısa Formu’nun (EKA-GGK) Türkiye’de Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”.Türk Psikiyatri Dergisi 18/3(2007), 254-261.
• Kavas, Ayşenur Büyükgöze vd. “Psikolojik Yardım Alma Nedeniyle Sosyal Damgalanma, Denetim Odağı, Kendini Damgalama ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkiler”.OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 33/2(2014), 367-377.
• Öz, Fatma & Yılmaz, Emel Bahadır. “Ruh Sağlığının Korunmasına Önemli bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık”.Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 16/3(2009), 82-89.
• Stoeber, Joachim et all. “Self-Oriented And Socially Prescribed Perfectionism: Differential Relationships With İntrinsic and Extrinsic Motivation and Test Anxiety”.Personality and Individual Differences 47/5 (2009), 423-428.
• TPD, Türk Psikologlar Derneği. “Türk Psikologlar Derneği Tanımlar Komisyonu Raporu”. Erişim 27 Mayıs 2019. https://www.psikolog.org.tr/assets/files/ozluk-haklari/Tanimlar-Komisyonu-Raporu-2011.pdf
• Zaman K. et all. “Key Factors Which Cause The Anxiety Among The University Students: A Case Study Based On An Event Happened In Peshawar Campus”.Europian Journal of Social Sciences 16/1 (September 2010), 87-96.