İslam Felsefesinde "Vücud'u Zihnî" (zihinsel varlık) Anlayışına Bir geç dönem Osmanlı Örneği: İsmail Gelenbevi

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 33 - 58, 15.01.2016

Recep Duran

Öz

Bilginin  mahiyeti  ve  menşei  ve  doğruluk  problemleri  felsefenin ebedi problemleridir. İslam epistemolojisi algılayan özne, algıla- nan nesne ve alelıtlak algı arasındaki üçlü ilişkiyle ilgilenmiştir. Ancak bu konuları açıklarken bilgiyi gerçekliğin bilenin ruhunda kalan sureti olarak sunmaları töz ve araz kategorilerinde bir takım karışıklıklara sebep olmuş, bu yüzden farklı teoriler ortaya çıkmıştır. Buna göre bilgi izafettir; veya suretin irtisamıdır; veya bilinen nesnenin mahiyetinin ruhta yerleşmesidir. İslam dünyasında bu konuyla ilgilenilmiş ve bu konuyla ilgilenen düşünürler birbirini takip etmiştir. Fârâbî, İbn Sînâ, Sühreverdi, F. Razi, Nasır Tusi, Recep Ali Tebrizi gibi.

Anahtar Kelimeler

"Zihni varlık, nefsu’l-emr, Gelenbevî, değiş-" "me, zaman, mahal

Kaynakça

• "A. Arslan, İbn Kemal Sempozyumu, Tokat, 1986."
• "Aydın Sayılı, “Bilim Tarihi Perspektivi içinde Bilim”, Bilim Kavramı Sempozyumu Bildirileri, AÜ Rektörlüğü, Ankara 1985."
• "A. Tusi, K. Zuhr, Çev. R. Duran, TC Kültür Bak. Ankara 1990."
• "A Companion to Ancient Philosophy. Blackwell, 2006."
• "“Bilim Tarihi Perspektivi içinde Bilgi ve Bilim”, Bilim Kavramı Sempozyumu Bildirileri 15 Mayıs 1984."
• "Doğan Özlem, Bilim Felsefesi, İnkılap Kitabevi, Istanbul 2003."
• "F. Rosenthal, Bilginin Zaferi, çev. L. Öngören, Ufuk., Ist. 2004."
• "G. H. Hardy, Bir Matematikçinin Savunması, çev. Nermin Arık, Tübitak yay. Ankara 1999, 22. Bölüm ve 24. Böl. s. 94-95, 99-100."
• "Gazali, Tehafütü’l-Felasife, İngilizce çevirisi, by S. A. Kamali, Pakistan Philosophical Congress, Lahore 1963."
• "Gill, Plato:Parmenides, Hackett, 1996."
• "Ibn Sina, Kitab al-Hudud, traduit et annote par A-M. Goichon, Cairo, 1963. İlhan Kutluer, “Miftâhu’s-Saâde”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 30, s.19."
• "J. Walbridge, The Science of Mystic Lights,.. Harvard Univ. Press, 1992."
• "Journal of Trascendental Philosophy, London 2001."
• "Kemal Paşazade, Tehafüt Haşiyesi, çev. A. Arslan, Kültür Bak. Ankara 1987. Kiki Kennedy-Day, Books of Definition in Islamic Philosophy, Routledge-Curzon. McDonald, “Kelam” mad. İslam Ans. Türkçe edisyonu."
• "Mary Louise Gill, Plato: Parmenides. Introduction and Translation (co-translator: Paul Ryan). Hackett Publishing Company, 1996."
• "McDonald, “Kelam” maddesi, İslam Ansiklopedisi, Türkçe edisyonu, cilt 4, s. 538."
• "M. Y. Kandemir, “Fevaid”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 12, s. 500."
• "M. Türker-Küyel, Aristoteles ve Farabi’de Varlık ve Düşünce Öğretileri, AÜ DTCF yay., Ankara 1969."
• "Muhammad Asad, The Message of the Qur’an, s. 681 not 48."
• "Murtada Mutahhari, Sharh-e Mabsut-e Manzumeh, cilt 1, s. 273, 288."
• "N. Öner, Klasik Mantık, 5. Bs., Ankara, 1986."
• "Nusret Hızır, “İkiden Fazla Hakikat-Değerli Mantığın Temel Kavramları Hakkın- da”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, cilt 3, sayı 2, 1945."
• "Seyyid Cafer Seccâdî, Ferheng-i Lugat ve Istılâhât-ı Felsefî, Tahran 1330."
• "Ş. Gölcük-M. Yurdagür, “Gelenbevî”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 13, Istanbul 1996, s. 552-555."
• "Ş. Öçal, Kemal Paşazade’nin Kelâmî ve Felsefi Görüşleri, TC Kültür Bakanlığı, Ankara 2000."
• "Recep Duran, “Nasır Tusi’nin Nefsu ’l-Emr Risalesi İsbâtu ’l-Akli’ l-Kullî”, Bilim ve Felsefe Metinleri, Bahar 2005, Sayı 4, s. 9-21."
• "T. Izutsu, “İslam Metafiziğinde..”, Etudes Philosophiques, O. Amina."
• "Tabatabai, The Elements of Islamic Philosophy, (Bidaya al-Hikma), çev. A. Quli Qarai, London 2003."
• "Tabâtabâî, The Elements of Islamic Metaphysics, s. 21-31."
• "Türkiye Yazmaları Toplu Katalogu, ed. İ. Parmaksızoğlu."
• "Tabatabai, The Elements of Islamic Philosophy (Bidayah al-Hıkmeh) tr. By S. Ali Qûlî Qarâî, ICAS Press, London 2003."