Allah Merkezlilik Ölçeği (AMÖ): Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 297 - 327, 15.12.2020

Ümit Horozcu , Ahmet Celalettin Güneş

https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2020.6.2.02

Öz

Bu çalışmada Allah Merkezlilik Ölçeği (AMÖ)’nin geliştirilme sürecine ve geçerlik ve güvenirlik analizine ilişkin bulgulara yer verilmektedir. Bu ölçek, insanların sosyal yaşamın doğal akışı içerisinde bilhassa kendisini doğrudan ilgilendiren durumlar karşısındaki hislerinin, bu durumlara ilişkin yaptığı değerlendirmelerinin merkezine Allah’ı ne ölçüde aldığını, bir başka ifadeyle iyilik ve doğruluğun ölçütü olarak Allah’ın rızasını ne derecede kabul ettiğini ölçmek üzere geliştirilmiştir. Yaşadığı hadiseler karşısında kişinin Allah’ın rızasına uygunluğu, değerlendirmelerinde temel ölçü kabul etmesinin onunla ilgili pek çok psikolojik ve sosyal durumu etkileyeceği düşüncesi araştırmacıların bu ölçeği geliştirmesindeki hareket noktası olmuştur. Çalışma çerçevesinde ön testlerin dışında iki ana uygulama gerçekleştirilmiştir. 16 yaş üstü 326 yetişkinle yapılan ilk çalışmanın verileri üzerinde yapılan faktör analizi sonucunda 8 maddeli tek faktörlü bir ölçek yapısı elde edilmiştir. Yine 16 yaş üstü 185 yetişkin üzerinde gerçekleştirilen ikinci çalışmanın verileri ile ilk analiz sonucunda elde edilen 8 maddeli tek faktörlü yapı, doğrulayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Ölçeğin geçerliğini belirlemek üzere yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda X2 /df = 1.73, RMSEA= 0.074, NFI = 0.95, NNFI = 0.97, CFI = 0.98, RFI = .98, IFI = .93, RMR = 0.062, SRMR = 0.046, GFI = 0.94 ve AGFI = 0.89 şeklindeki uyum skorları elde edilmiştir. 8 madde ve tek faktörlü yapıdaki ölçeğin güvenirlik katsayısı (Cronbach’s Alpha) .89 olarak tespit edilmiştir. İki yarı güvenirliği (Spearman-Brown) testinde iki yarı arasındaki korelasyon katsayısı (r) ise .81 olarak bulunmuştur. Elde edilen değerler AMÖ’nün güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Allah merkezlilik, dindarlık, ölçek, geçerlik, güvenirlik

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Scale of Allah Centeredness (SAC): Reliability and Validity Study

Öz

In this study the reliability and validity analysis of “Scale of Allah Centeredness” (SAC) are presented. This scale has been developed to measure the extent to which people's feelings in the natural flow of social life, especially those that directly concern them, center God on their assessment of these situations, in other words, to what extent they accept God's consent as a measure of goodness and righteousness. Two main applications were carried out in the study except the two pretests. The data of the first study on 326 people over the age of 16 were subjected to factor analysis and as a result a 8-item one-dimensional scale structure was obtained. Again, with the data of the second study conducted on 185 adults over 16 years of age, the 8-item single-factor structure obtained as a result of the first analysis was subjected to confirmatory factor analysis. Based on the confirmatory factor analysis, the following scores were obtained: X2 /df = 1.73, RMSEA= 0.074, NFI = 0.95, NNFI = 0.97, CFI = 0.98, RFI = .98, IFI = .93, RMR = 0.062, SRMR = 0.046, GFI = 0.94 ve AGFI = 0.89. The reliability coefficient (Cronbach’s Alpha) of 8 items and the single-factor construct was .89. Also, the results of the split half reliability (Spearman Brown) test were as follows: Reliability coefficient of the first half was .76, the reliability coefficient of the second half is .77 and the correlation coefficient (r) between the two halves is .81. The values revealed show that the scale is a reliable and valid scale.

Anahtar Kelimeler

Allah Centeredness, Religiousness, Scale, Validity, Reliability

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akın, Ahmet, Altundağ, Yunus ve Turan Mehmet Emin. “Dini Bağlılık Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması.” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi 4, no. 2 (2015): 367-375. https://doi.org/10.15869/itobiad.58403
• Akın, Ahmet ve Yalnız Abdullah. “Müslümanlıkta İnanç ve İbadet Ölçeği Kısa Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15 no. 1 (2015): 235-242.
• Arslan, Mustafa. “Popüler Dindarlık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Dinbilimleri Akademik Dergisi 3, no. 1 (2003): 97-116.
• Büyüköztürk, Şener. Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
• Cirhinlioğlu, Fatma Gül. “Üniversite Öğrencilerinde Utanç Eğilimi, Dini Yönelimler, Benlik Kurguları ve Psikolojik İyilik Hali Arasındaki İlişkiler.” Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2006.
• Coştu, Yakup. “Dine normatif ve popüler yaklaşım ‘bir dini yönelim ölçeği denemesi’. ” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8, no. 15 (2009): 119-139.
• Çayabatmaz, Emine. “Kur’an-ı Kerim bağlamında İslami dindarlık ölçeği denemesi.” Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi 2016.
• Çokluk, Ömay, Şekercioğlu, Güçlü ve Büyüköztürk Şener. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
• Demirci, İbrahim. “Huzurlu ve Mutlu Yaşamın Değerler ve Karakter Güçleri Bağlamında Karma Bir Araştırmayla İncelenmesi.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2017.
• Ekşi, Halil, Kardaş, Selami ve Akyol Koçoğlu Tuba. “İçsel Spiritüellik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” International Conference on Stem and Educational Sciences, Muş, 2018 (Özet).
• Ercan, Nilüfer. “The Predictors of Attitudes Toward Physical Wife Abuse: Ambivalent Sexism, System Justification and Religious Orientation.” Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Üniversitesi, 2009.
• Ergül, Şafak, Temel Ayla B. “Maneviyat ve Manevi Bakım Derecelendirme Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği.” Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 23, no. 1 (2007): 75-87.
• Erkorkmaz, Ünal, Etikan, İlker, Demir, Osman, Özdamar, Kazım ve Sanisoğlu, S. Yavuz. “Doğrulayıcı Faktör Analizi Uyum İndeksleri.” Türkiye Klinikleri J Med Sci. 33, no. 1 (2013): 210-223. https://doi.org/10.5336/medsci.2011-26747
• Güneş, Adem. “Manevi-İnsani Değerler Eğilimi Ölçeği (MİDÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8, no. 41 (2015): 1354-1359.
• Harrington, Donna. Confirmatory Factor Analiysis. United Kingdom: Oxford University Press, 2009.
• Horozcu, Ümit ve Demir Zühre. “Ergenler İçin Dini İnanç Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 4, no. 1 (2018): 81-92.
• Horozcu, Ümit ve Güneş, Ahmet Celalettin. “Başkası Merkezli Dışsallık Ölçeği (BMDÖ)’nin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması,” Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, no. 2 (2019): 171-202.
• Karaçay, Gülfer. “İşsiz Bireylerde Yaşam Doyumu: Eğitim, Dini Duygulanım ve Sistemi Meşrulaştırma Bakımından Bir İnceleme.” Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, 2011.
• Kasapoğlu, Figen. “Manevi Yönelim Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16, no. 3 (2015): 51-68. https://doi.org/10.17679/iuefd.16360640
• Kayıklık, Hasan ve Kalgı Mehmet Emin. “Dinsel Yaşayış Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17, no. 1 (2017): 1-19. https://doi.org/10.30627/cuilah.325986
• Kuşat, Ali ve Bulut, Meryem B. “Dini Dünya Görüşleri Ölçeği’nin Türkçe'ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9, no. 43 (2016): 2502-2509.
• Ok, Üzeyir. “Dini Tutum Ölçeği: Ölçek Geliştirme ve Geçerlik Çalışması.” Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 8, no. 2 (2011): 528-549.
• Onay, Ahmet. Dindarlık Etkileşim ve Değişim. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Sevinç, Kenan, Güven Metin ve Metinyurt Tuğba. “Dindar ve Spiritüel Olmama (DİSOL) Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması.” Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (2015): 59-86.
• Seyhan, Beyazıt Yaşar. “Dini Şuur Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Ekev Akademi Dergisi 19, no. 61 (2015): 377-392.
• Sezen, Abdülvahit. “Dinsel Fundamentalizm Ölçeğinin Türkçe Çevirisinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2010): 135-148.
• Şahin, Rukiye, Sarıkaya, Yusuf ve Baloğlu Mustafa. “Manevi Anlam ile Maneviyat İlişkisinin İncelenmesi.” Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 12, no. 28 (2017): 681-702.
• Uysal, Veysel, Turan, Şeyma ve Işık Zehra. “Motivasyonel Dindarlık Ölçeği.” İslami Araştırmalar 25, no. 1 (2014): 15-27.
• Uysal, Veysel. “İslamî Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Plot Çalışma.” İslamî Araştırmalar Dergisi 8, no. 3-4 (1995): 263-271.
• Şirin, Turgay. “Maneviyat Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları.” Turkish Studies Social Sciences 13, no. 18 (2018): 1283-1309.
• Yapıcı, Asım. “Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, no. 1 (2006): 65-115.