Sanal Müzeler ve Yaratıcı Drama için Bir Atölye Önerisi: Müze Sınıfa Geliyor!

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 1, 131 - 156, 13.02.2021

Pınar Bulut Elif Büşra Uzun

Öz

Kültürel miras ögelerinin, eski ya da çağdaş toplumlara ait eserlerin toplandığı, korunduğu ve sergilendiği merkezler olan müzeler insanların değerli eşyaları biriktirmesiyle oluşmaya başlamış ve değişim göstererek günümüzdeki halini almıştır. Eserleri edinme ve muhafaza etmenin yanı sıra toplumu ve bireyi eğitme amacı da taşıyan müzelerin sayısı ve çeşitliliği hem sergilenecek eser gruplarının çoğalması hem de farklı amaçlar doğrultusunda eserlerin toplanması ile giderek artmıştır. Sayılarının ve kapsamının artmasıyla müzeler farklı başlıklar altında sınıflandırılmış ve türleri belirlenmiştir. Bu müze türlerinden biri olan sanal müzeler de fiziksel müze koleksiyonlarının sanal ortama aktarılması ve izleyiciye çevrim içi ortamda sunulması ile ortaya çıkmıştır. Sanal müzelerde fiziksel müzelerde yer alan koleksiyonlar izlenebilmekte ve fiziksel olarak müzeye gitme olanağı olmadığında bile eserler incelenebilmektedir. Müzeye uzaktan erişebilmek bir okul dışı öğrenme ortamı olan müzeyi sınıfa taşıyabilmiş ve müzenin öğrenme sürecinde kullanılmasının önünü açmıştır. Kültürel mirasa ve farklı kültürlere ilişkin farkındalık kazandırmak, soyut bilgileri somutlaştırmak, insan ve dünya hayatındaki değişimlerin farkına vardırabilmek amacıyla öğretim sürecinde kullanılan müzelerin bu faydalarından sanal müzeler aracılığıyla sınıf içinde yararlanılabilmektedir. Sanal müze uygulamaları sınıf içinde kullanılırken farklı yöntemlerle öğretim sürecine katılmaktadır. Bu yöntemlerden biri olan yaratıcı drama yöntemi ile öğrenciler aktif bir şekilde öğrenme süreçlerine katılmakta ve böylece bu sürecin etkililiği artırılabilmektedir. Bu sebeple bu çalışmada ilk olarak müze ve sanal müzeler; öğrenme ortamı olarak müzeler ve müzelerde yaratıcı drama uygulamaları hakkında kuramsal bilgi verilmiş sonrasında ise belirlenen kazanımlar doğrultusunda yaratıcı drama yöntemine göre hazırlanan ve sanal müze uygulaması kullanılarak hazırlanan örnek bir atölye sunulmuştur. Sanal müzeler ile yaratıcı drama yönteminin öğretim sürecinde birlikte kullanılmasının hem müzeye fiziksel olarak ulaşamamanın eksikliğini belli bir seviyede kapatabileceği hem de öğretim sürecini zenginleştireceği düşünülmektedir. Ayrıca hazırlanan örnek atölyede yer alan etkinlikler farklı derslere, kazanımlara ve sanal müzelere uyarlanabilir, hem öğretim süreci hem de araştırma süreçleri içinde kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Müzede eğitim, Sanal müze, Yaratıcı drama

Kaynakça

• Adıgüzel, Ö. (2012). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara: Naturel Yayınevi
• Adıgüzel, F. (2017). Edebiyat müzeleri ve müzede edebiyat eğitimi. Millî Eğitim,214, 85-104.
• Akengin, Ç. (2011). İlköğretim 6. sınıf görsel sanatlar dersinde müze kaynaklı işbirliğine dayalı öğretim yön-teminin öğrenci kazanımlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alexander, E. P., Alexander, M. (2008). Museums in motion: an introduction to the history and functions of museum. USA: Almira Press.
• Altın, B. N., Oruç, S. (2007). Tarih ve coğrafya eğitiminde müze eğitimi ve yaratıcı drama. I. Ulusal İlköğretim Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara: 15-17 Kasım 2007.
• Altunbaş, A., Özdemir, Ç. (2012). Çağdaş müzecilik anlayışı ve ülkemizde müzeler. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara. https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/4655,makale.pdf?0 adresinden erişilmiştir.
• Ambrose, T., Paine, C. (2018). Museum basics: the international handbook. New York: Routledge.
• Andrews, J. (1998). A new medium for old masters: the Kress study collection virtual museum project. Art Documentation: Journal of the Art Libraries Society of North America, 17(1), 19-27.
• Barlas Bozkuş, Ş. (2014). Kültür ve sanat iletişimi çerçevesinde Türkiye’de sanal müzelerin gelişimi. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 26, 329-344.
• Başbuğ, S. ve Adıgüzel, Ö. (2019). Müzede yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin sosyal bilgiler dersin-deki başarılarına etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 1-32.
• Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası Tarihçesi. (t.y.). https://www.kulturportali.gov.tr/portal/kurtulus-savasimuzesi adresinden erişilmiştir.
• Boyacı, A. U. (2019). Müzede yaratıcı drama etkinlikleri ile sosyal bilgiler dersi kazanımlarına ilişkin öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Buyurgan, S., Buyurgan, U. (2018). Sanat eğitimi ve öğretimi: eğitimin her kademesine yönelik yöntem ve teknikler. Ankara: Pegem Akademi.
• Buyurgan, S. (2009). Görme engelliler eğitimi anabilim dalı öğrencilerine yönelik programlı bir müze ziyareti. Milli Eğitim, 182, 214-231.
• Çakır İlhan, A., Okvuran, A. (2001). Bir eğitim ortamı olarak müze ve müze çalışmaları. Anadolu Sanat Der-gisi, 1270, 86-94.
• Çakır İlhan, A. (2009). Educational studies in Turkish museums. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(2009), 342–346.
• Çerkez, S. (2011). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimine dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin akade-mik başarısına ve tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Demirboğa, E. (2010). Sanal müze ziyaretlerinin öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal kazanımları üzerindeki etki-leri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğanlı, A. S. (2019). Sanal müze gezilerinin farklı lise türlerindeki 9. sınıf öğrencilerinin başarısına etkisi(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Drama ile Dersler Müzede (t. y.). https://www.bursamuze.com/egitim-calismalari-579/ adresinden erişilmiştir.
• Falk, J. H., Dierking, L. D. (1992). The museum experience. Washington: Whalesback Books.
• Filiz, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Güler, A. (2011). Planlı bir müze gezisinin ilköğretim öğrencilerinin tutumuna etkisi. İlköğretim Online, 10(1), 169-179.
• Güler, A. (2019). Müzecilik ve müzede eğitimin tarihsel gelişimi. S. Buyurgan (Ed.), Müzede eğitim: öğrenme ortamı olarak müzeler içinde (s. 59-81). Ankara: Pegem Akademi.
• Hamurculu, Ü.H. (2016). Ankara’daki müzelerde yaratıcı drama etkinlikleri ve Ankara resim ve heykel müze-sinde yaratıcı drama önerisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hooper-Greenhill, E. (1999). Müze ve galeri eğitimi (M. Örge Evren & E. G. Kapçı, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Karadeniz, C., Okvuran, A., Artar, M., & Çakır İlhan, A. (2015). Yeni müzebilim bağlamında müze eğitimine çağdaş yaklaşımlar ve müze eğitimcisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 48(2), 203-226.
• Karagianni, A.L., Papadopoulos, S. (2019). Museum experience through inquiry drama. Drama Research, 10(1), 2-22.
• Karaosmanoğlu, G. (2017). Yaratıcı drama ile müzede öğrenme deneyimi: İstanbul arkeoloji müzeleri örneği. Yaratıcı Drama Dergisi, 12(2), 43-62.
• Kondoyianni, A. (2005) Drama in museum pedagogy: Approprıate exercıses and techniques,59-68. (Neothemı Ict And Communicating Cultures içinde Editör: Claudia Saccone). ARACNE EDITRICE S.r.l.
• Kurtuluş Savaşı Müzesi Tanıtım Broşürü. (t.y.). https://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokuman-detay/2255 adresinden erişilmiştir.
• McCaslin, N. (2006). Creative drama in the classroom and beyond. (8. Edition). Pearson
• McKenzie, J. (1997). Building a virtual museum community. http://www.fno.org/museum/museweb.html ad-resinden erişilmiştir.
• MEB. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%-C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf adresinden erişil-miştir.MEBa. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosya-lar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%-B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEBb. (2018). Tarih dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201822142524139-Ta-rih%20d%C3%B6p.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEBc. (2018). Görsel sanatlar dersi öğretim programı (9, 10, 11 ve 12. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120204014821-gorsel%20sanatlar%20dop%20(2).pdf adresinden erişilmiştir.
• MEBd. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosya-lar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%-C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEBe. (2018). Görsel sanatlar dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018121111026326-GORSEL%20SANATLAR.pdf adresinden eri-şilmiştir.
• Mercin, L. (2006). Müzeler ve toplum. https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/Yrd.-Do%-c3%a7.-Dr.-Levent-MERC%c4%b0N-M%c3%9cZELER-VE-TOPLUM.pdf adresinden erişilmiştir.
• Miller, S. (2017). The anatomy of a museum: an insider’s text. Hoboken, NJ: Wiley.
• Milletlerarası Anıtlar ve Sitler Konseyi Türkiye Milli Komitesi Yönetmeliği. (1974, 22 04). Resmi Gazete(Sayı: 14890). https://teftis.ktb.gov.tr/TR-14278/milletlerarasi-anitlar-ve-sitler-konseyi-turkiye-milli-.html adresinden erişilmiştir.
• Milletlerarası Müzeler Konseyi Tüzüğü. (2017, 09 06). Milletlerarası Müzeler Konseyi.https://icom.museum/wp-content/uploads/2018/07/2017_ICOM_Statutes_EN.pdf adresinden erişilmiştir.
• Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği. (1990, 30 04). Kültür ve Turizm Bakanlığı (Sayı: 1578) https://teftis.ktb.gov.tr/TR-14442/muzeler-ic-hizmetler-yonetmeligi.html adresinden erişilmiştir.
• Okvuran, A. (2012). Müzede dramanın bir öğretim yöntemi olarak Türkiye’de gelişimi. Eğitim ve Bilim, 37 (166), 170-180.
• Önder, A. (2012). Yaşayarak öğrenme için eğitici drama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Salmi, H. (1993). Science centre education: motivation and learning in informal education. Research report 119 (Doktora Tezi). Helsinki Üniversitesi, Finlandiya.
• San, İ. (1996). Yaratıcılığı geliştiren bir yöntem ve yaratıcı bireyi yetiştiren bir disiplin: Eğitsel yaratıcı drama. Yeni Türkiye (Eğitim Özel Sayısı),7, 148-160.
• Schweibenz, W. (1998). The “Virtual Museum”: new perspectives for museums to present objects and infor-mation using the ınternet as a knowledge base and communication system. Proceedings des 6. Internatio-nalen Symposiums für Informationswissenschaft (ISI 1998), 185-200.
• Schweibenz, W. (2004). Virtual museums: the development of virtual museums. ICOM News Magazine, 3, 3.
• Seidel, S., Hudson, K. (1999). Müze eğitimi ve kültürel kimlik: uluslararası iki çalışma raporu (B. Ata, Çev.). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Eğitimi Anabilim Dalı Yayınları.
• Soysal, E. (2019). Okul dışı öğrenme ortamlarının ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik ilgi, tutum ve motivasyonlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bi-limleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, H., Yıldız, E. M., Danacı Polat, B. (2019). Müze ve müzecilik. S. Buyurgan (Ed.), Müzede eğitim: öğrenme ortamı olarak müzeler içinde (s. 29-54). Ankara: Pegem Akademi.
• Talboys, G. K. (2016). Using museums as a educaional resource: an introductory handbook for students and teachers. New York: Routledge.
• Turanlı, S. (2012). Oyuna dayalı müze etkinliklerinin öğrenci erişi ve görsel sanatlar dersine karşı tutumları üzerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turgut, G. (2015). Sosyal bilgiler dersinde bir eğitim aracı olarak sanal müze kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Ustaoğlu, A. (2012). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersi Türk tarihinde yolculuk ünitesinde sanal müzelerin kullanımının öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Üztemur, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretimi bağlamında tarihi mekânlar ve müze ile eğitim etkinliklerinin geliştirilmesi ve uygulanması: Manisa ili örneğinde bir eylem araştırması (Yayımlanmamış doktora tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Yıldırım, T., Tahiroğlu, M. (2012). Sanal ortamda gerçekleştirilen müze gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 104-114.
• Yıldız, S. (2016).Tarih öğretiminde sanal müzelerin kullanılmasının 10.sınıf öğrencilerinin tarih dersine yönelik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yorulmaz, E. (2014). Sosyal bilgiler dersi kapsamında okul dışı çevrelerin kullanımı: Çorum yatılı arkeoloji müzesinde bir gün (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti-tüsü, Sivas.