AKRAN ZORBALIĞINDAKİ SEYİRCİ ROLÜNDE DRAMA ETKİNLİKLERİYLE YAPILANDIRILMIŞ FORUM TİYATRO ÇALIŞMASININ KULLANIMI

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 1, 1 - 25, 09.07.2025

Şeyma Koç , Zeki Özen

Öz

Akran zorbalığı, akran gruplarının bulunduğu tüm ortamlarda tarih boyunca varlığını sürdüren bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Eğitimde drama çalışmalarında uygulanan Forum Tiyatro yaklaşımı ise, ezen-ezilen ilişkilerinin olduğu her türlü konuyu sahneye taşıyarak, seyircilerin aktif katılımıyla bu problemlere çözüm bulmayı amaçlayan interaktif bir yaklaşımdır. Bu araştırmada, günümüzde okullarda artış gösteren akran zorbalığı olgusu incelenmiş ve özellikle zorbalığa seyirci kalan bireylerin bu davranışlara müdahalelerinin hem kendi hem de başkalarının çözüm önerilerinin sonuçlarını deneyimlemelerini sağlayan Forum Tiyatro yaklaşımının bu kişilerin davranışları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırmada karma yöntem tercih edilmiştir. Araştırmanın örneklemi, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Eskişehir ili Odunpazarı ilçesinde bulunan Salih Zeki Anadolu Lisesi'nde öğrenim gören 9. ve 10. sınıf öğrencilerinden oluşan 280 kişilik bir gruptur. Nicel veriler, Zorbalıkta Seyirci Müdahale Ölçeği (ZSMÖ) aracılığıyla toplanırken, nitel veriler yarı yapılandırılmış görüşme ve odak grup görüşmesi teknikleri ile elde edilmiştir. Seyirci grubundan rastgele seçilen 8 kız ve 8 erkek öğrenci ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış, ayrıca 24 kişilik bir seyirci-oyuncu grubuyla odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen nitel veriler, içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın hem nicel hem de nitel bulguları, Forum Tiyatro uygulamasının lise öğrencilerinin zorbalığa seyirci olarak müdahale düzeylerini artırmada önemli bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, eğitim kurumlarına rehberlik ve psikolojik danışmanlık programlarına Forum Tiyatro gibi interaktif ve katılımcı yaklaşımların entegre edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitimde drama , Forum tiyatro , Akran zorbalığı , Zorbalıkta seyirci

The Use of Forum Theatre Activities Structured with Drama in the Bystander Role in Peer Bullying

Öz

Peer bullying has been a persistent phenomenon throughout history in all environments where peer groups exist. The Forum Theatre approach, employed in drama activities in education, is an interactive method that aims to address and find solutions to issues involving oppressor-oppressed dynamics by bringing these topics to the stage and engaging audiences in active participation. This study examines the increasing prevalence of peer bullying in schools today and investigates the impact of the Forum Theatre approach on the behaviors of individuals who act as bystanders in bullying situations. This approach allows these individuals to experience the outcomes of their interventions and the solutions proposed by others. A mixed-methods research design was adopted for the study. The sample consists of 280 9th- and 10th-grade students from Salih Zeki Anatolian High School in Odunpazarı, Eskişehir, during the 2023-2024 academic year. Quantitative data were collected using the Bystander Intervention in Bullying Scale (BIBS), while qualitative data were obtained through semi-structured interviews and focus group discussions. Semi-structured interviews were conducted with 16 students (8 female and 8 male) randomly selected from the bystander group, and focus group discussions were held with a 24-person bystander-actor group. The qualitative data obtained from the interviews were analyzed using the content analysis method. The findings from both the quantitative and qualitative analyses demonstrate that the Forum Theatre approach significantly enhances high school students' levels of intervention as bystanders in bullying situations. Based on these findings, it is recommended that interactive and participatory approaches such as Forum Theatre be integrated into the guidance and psychological counseling programs of educational institutions.

Anahtar Kelimeler

Drama in Education , Forum Theatre , Peer Bullying , Bystanders in Bullying

Kaynakça

• Adıgüzel, Ö. (2018). Eğitimde yaratıcı drama. Yapı Kredi Yayınları.
• Boal, A. (2008). Oyuncular ve oyuncu olmayanlar için oyunlar (B. Ataman, Ö. Öztürk & K. Rızvanoğlu, Çev.). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. (Orijinal eser 1992 yılında yayımlanmıştır)
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows: A guide for social scientists. Routledge.
• Creswell, J. W. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş (M. Sözbilir, Çev. Ed., 3. baskı). Pegem Akademi. (Orijinal eser 2015 yılında yayımlanmıştır)
• Çarkıt, E., & Bacanlı, F. (2020). Okullarda akran zorbalığı: Öğretmen görüşlerine göre nitel bir çalışma. OPUS International Journal of Society Researches, 15(24), 2545–2583. https://doi. org/10.26466/opus.644848
• Çokluk, Ö., Yılmaz, K., & Oğuz, E. (2011). Nitel bir görüşme yöntemi: Odak grup görüşmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 95–107. https://keg.aku.edu.tr/arsiv/c4s1/c4s1m6.pdf
• Dewey, J. (1934). Art as experience. Perigee Books.