TÜRKİYE’DE ENFLASYON VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ: SAKLI EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

Yıl 2022, , 460 - 474, 08.10.2022

Sefa Özbek , Mustafa Naımoglu

https://doi.org/10.11611/yead.906811

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın diğer çalışmalardan farkı geleneksel eşbütünleşme testi ile ortaya çıkmayan bir ilişkiyi daha güncel bir teknik olan Saklı Eşbütünleşme testi ile ortaya koymaktır. Bunu yaparken döviz kuru (kur) ile tüketici fiyat endeksi (tüfe) kullanılarak, Türkiye ekonomisine ait 2006:M-2021:M1 dönemi aylık verilerinden yararlanılmaktadır. Serilerin durağanlık derecelerinin belirlenmesi amacıyla geleneksel ADF ile Phillips-Perron durağanlık testlerinin yanında güncel bir teknik olan Fourier ADF durağanlık testi yapılmıştır. Eşbütünleşme ilişkisinin tespiti için geleneksel Engle ve Granger (1987) eşbütünleşme testi ve daha güncel olan Granger ve Yoon (2002) saklı eşbütünleşme testleri uygulanmıştır ve kısa-uzun dönem eşbütünleşme katsayıları tahmin edilmiştir. Bulgular, Engle ve Granger (1987) eşbütünleşme testine göre herhangi bir eşbütünleşme ilişkisinin mevcut olmadığını gösterirken; Granger ve Yoon (2002)’ ye göre ise pozitif bileşenlerine ayrılmış döviz kuru ve TÜFE arasında karşılıklı olarak saklı eşbütünleşme ilişkisinin varlığını ortaya koymuştur. Türkiye için uzun dönemde TÜFE’de meydana gelen %1’lik bir artış döviz kurunu %2.24 artırırken; döviz kurunda meydana gelen %1’lik bir artış ise TÜFE’ de %0.44 artış meydana getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Fiyat Endeksi, Döviz Kuru, Saklı Eşbütünleşme, Türkiye

Kaynakça

• Ağır. H, Özbek, S. ve Türkmen, S. (2020) “Türkiye’de Cari İşlemler Dengesinin Dinamikleri: VAR Analizi”, Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(2), 57-66.
• Bozdağlıoğlu, E. Y. ve Yılmaz, M. (2017) “Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: 1994-2014 Yılları Arası Bir İnceleme”, BEÜ Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3): 1-20. Erişim adresi http://dergipark.gov.tr/download/issue-full-file/31277.
• Bulut, Ş. (2017) “Fiyatlar Genel Düzeyi ile Döviz Kuru Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-10.
• Cukrowski J., ve Kavelashvili G. (2002) “Inflation and Adjustment of Relative Prices in Georgia”, CASE-CEU Working Papers Series, (42), 1-54.
• Dereli, D. D. (2018) “Türkiye’de Döviz Kuru ile Enflasyon Arasındaki İlişkinin Analizi (2005-2017)”, Turkish Studies International Academic Journals, 13(30), 137-150.
• Enders, W. ve Lee, J. (2012) “The Flexible Fourier Form and Dickey–Fuller Type Unit Root Tests”, Economics Letters, 117(1), 196-199.
• Engle, R. F. ve Granger, C. W. (1987) “Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing”, Econometrica: journal of the Econometric Society, 251-276.
• Erdem, V.(2001) “Türkiye’de Ekonomik Krizler”, Yeni Türkiye Dergisi, 7(41).
• Ertuna, Ö. (2004) “Osmanlı ve Türkiye Ekonomilerinin Borç Bunalımı”, MUFAD, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim, sayı:24.
• Granger, C.W. ve Yoon, G. (2002) “Hidden Cointegration”, University of California, Department of Economics Working Paper. San Diego: University of California.
• Gül, E. ve Ekinci, A. (2006) “Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki Nedensellik İlişkisi: 1984-2003”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 91-105.
• Günçavdi, Ö. ve Küçükçiftçi, S. (2004) “Türkiye Ekonomisinin Üretim ve İstihdam Yaratma Kapasitesi Üzerine Gözlemler”, İktisat İşletme ve Finans, 19(216), 16-39.
• Güneş, Ş. (2013) “Türkiye’de Kur Rejimi Uygulaması ve Enflasyon İlişkisi Üzerine Bir Analiz”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 65-77.
• Güven, E. T. A. ve Uysal, D. (2013) “Türkiye’de Döviz Kurlarındaki Değişme ile Enflasyon Arasındaki İlişki (1983-2012)”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 5(9), 141-156.
• Hooper, P. ve Mann, C. (1989) “Exchange Rate Pass-Through in the 1980s. The Case of U.S.”, Imports of Manufactures Brookings Papers on Economic Activity, (1).
• Kirmanoğlu, H. ve Arıkboğa, A. (2003) “Türkiye’de Kamu Borç Servisinin Bütçe İçi Etkileri:1950-2001”, XVIII.Türkiye Maliye Sempozyumu:Türkiye’de Kamu Borçlanması, Kıbrıs.
• Koç, R. M. (2001) “Ekonomik Krizden Güçlü Ekonomiye Geçiş”, Yeni Türkiye Dergisi, 7(41).
• Kofoğlu, İ.H., Küçükkale, Y. ve Yamak, R. (2018) “Faiz Oranları, Döviz Kurları ve Çekirdek Fiyat Endeksleri Arasındaki Dinamik İlişkiler: Türkiye Örneği”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6): 1111-1118.
• Leiderman, L. (1993) “Inflation and Disinflation: The Israeli Experiment”, University of Chicago Press. ABD.
• Menon, J. (1996) “The Degree and Determınants of Exchange Rate Pass Through: Market Structure, Non Tariff Barriers and Multinational Corporationa‖”, The Economic Journal, 106(435), 434-444.
• Okur, A. (2017) “Türkiye Ekonomisinde Faiz Oranı ve Döviz Kurunun Enflasyon Hedefi Üzerine Etkisi”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13), 146-164.
• Polat, M. A. (2020) “ Döviz Kuru ile Enflasyon Arasındaki Geçişkenlik: Türkiye Örneği. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 100-127.
• Sever, E. ve Mızrak, Z. (2007) “Döviz Kuru, Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkiler: Türkiye Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13, 265-283.
• Siverekli D. E.(2004) “Türkiye Ekonomik Kriz Borç Üçgeni”, Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri.
• Tandoğan, D. (2020) “Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Granger ve Yoon (2002) Saklı Eşbütünleşme Yaklaşımı”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 21(2), 53-62.
• Terzi, H. ve Kurt, S. (2007) “Türkiye'de Dolarizasyon Sürecinde Döviz Kuru ve Enflasyon İlişkisi”, Ekonomik Yaklaşım, 18(64), 1-22.
• Toprak, D. (2010) “Türkiye’de Kriz Dönemlerinde Borçların Seyri: 1994 ve 2001 Krizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(2), 1-14.
• Türkmen, S. ve Ağır, H. (2020) “Enflasyon ile Finansal Gelişme İlişkisi: Yüksek ve Düşük Enflasyonlu Ülkeler Üzerine Ampirik Kanıtlar”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 577-592.
• Yapraklı, S. ve Kaplan, F. (2012) “Türkiye’de Uygulanan Açık Enflasyon Hedeflemesi Stratejisinin Başarısı Üzerine Ekonometrik Bir Değerlendirme”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 185-208.
• Yıldız, Ş. ve Başar, S. (2018) ”Türkiye’de Enflasyon, Faiz Oranı ve Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi”, Turkish Studies International Academic Journals, 13(7), 309-328.