TÜRKİYE’DE GIDA BANKACILIĞI MEVZUATI VE UYGULAMALARI

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 3, 190 - 211, 30.09.2020

Eyüp Sabri Kala

https://doi.org/10.11611/yead.736336

Cited By: 3

Öz

Gıda bankacılığı, 1967’de ABD’de emekli bir kişinin çöpe atılan ve bağışlanan diğer gıda maddelerini toplayıp ihtiyaç sahiplerine dağıtmak üzere bir depo kurmasıyla başlamış, zamanla gelişmiş ve yaygınlaşmıştır.
Türkiye’de “Gelir Vergisi” ve “Katma Değer Vergisi” kanunlarında 2003’te yapılan değişikliklerle gıda bankacılığı uygulamaya girmiştir. Gıda bankacılığı yapan vakıf ve derneklere bağışlanan gıda maddelerine KDV istisnası tanınmış, bu bağışların tamamının gelir vergisine esas olacak kazancın hesaplanmasında gelirden indirilmesi imkânı sağlanmıştır. 2004 yılından itibaren giyecek, temizlik ve yakacak maddeleri de gıda bankacılığı kapsamına alınmıştır.
Türkiye’de gıda bankacılığıyla ilgili en detaylı çalışma TBMM Dilekçe Komisyonu’nca 2016’da kurulan Alt Komisyon tarafından yapılmıştır. Kamu kurumlarından yazılı bilgi alınarak, vakıf dernek ve kamu kurumlarıyla toplantılar düzenlenerek ve yerinde incelemeler yapılarak konu hakkında rapor hazırlamış, kurumlarca neler yapılması gerektiği hususunda öneriler oluşturmuştur. Rapor TMBB Dilekçe Komisyonu Genel Kurulu’nun 08.05.2018 tarihli toplantısında görüşülmüş ve 20 sayılı Genel Kurul kararı alınmıştır.
Bu çalışmada, bir sosyal politika aracı olan gıda bankacılığıyla ilgili mevzuatımızda yer alan düzenlemeler ele alınmış, bilahare Türkiye uygulamaları incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal politika, Sosyal yardım, Gıda bankacılığı, Vakıf, Dernek

FOOD BANKING LEGISLATION AND IMPLEMENTATIONS IN TÜRKİYE

Öz

Food banking started in 1967 when a retired person in the USA set up a warehouse in order to collect and distribute foodstuff that were thrown away and donated.
"Income Tax" and "Value Added Tax (VAT)" laws were changed in Turkey and food banking has been put into practice in 2003. Food donations to foundations and associations engaged in food banking items have been granted VAT exemption, and the opportunity to deduct all of these donations from income when calculating the income that will be the basis of income tax. Starting in 2004, cleaning and fuel items are also included in the scope of food banking. The most detailed study of the food banking in Turkey realized by The Grand National Assembly Petition Commission’s sub-commission in 2016. The Commission prepared a report on the issue by obtaining written information from public institutions, organizing meetings with foundation, associations and public institutions and making on-site inspections, and made suggestions about what should be done by institutions. The report was discussed at the meeting of The Grand National Assembly Petition on May 8th 2018.
In this study, all food banking related regulations within the legislation examined as a social policy instrument than the practices about food banking of Turkey is examined.

Anahtar Kelimeler

Social policy, Social aid, Food banking, Foundation, Association

Kaynakça

• 25.12.2003 tarih 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun.
• 27.05.2004 Tarih 5179 sayılı mülga Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun.
• 30.12.2004 tarih 5281 sayılı Vergi Kanunlarının Yeni Türk Lirası’na Uyumu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına Dair Kanun.
• 03.07.2005 tarih 5393 sayılı Belediye Kanunu.
• 11.06.2010 tarih 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu.
• Gelir Vergisi Kanunu.
• Katma Değer Vergisi Kanunu.
• Kurumlar Vergisi Kanunu.
• GİB (2004) “251 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliği”, (Resmi Gazete: 21.03.2004/25409).
• GİB (2011, 4 Mayıs) “Gıda bankacılığı kapsamında bağışta bulunacak gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin vergisel indirimlerinin ve bağış yapan bağış olan kuruluşların hazırlayacağı belgelerin neler olduğu hakkında Özelge” (Sayı: B.07.1.GİB.4.34.16.01-GVK 40-442), https://www.gib.gov.tr/node/95584, (25.11.2019).
• GİB (2013, 12 Temmuz). “Gıda Bankacılığı kapsamında Derneğe havale edilen tutarların vergisel boyutu hakkında Özelge” (Sayı: 39044742-130-1033), https://www.gib.gov.tr/node/100847, (25.11.2019).
• GİB (2015, 8 Mart). “Gıda bankacılığı hakkında Özelge” (Sayı: 30094508-120[2016/1.14]-15), https://www.gib.gov.tr/gida-bankaciligi-hk, (25.11.2019).
• GİB (2018, 15 Kasım). “Derneğe yapılacak ayni bağış ve yardımların kurum kazancı tespitinde indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hakkında” (Sayı: 15.11.2018 / 64597866-120[40]-E.24205), https://www.lexpera.com.tr/resmigazetedisindakikaynak/metin/GIB801D20181115S6459786612040E24205, (25.11.2019).
• TBMM Dilekçe Komisyonu (TBMMDK) Genel Kurul Kararı (2018). “Gıda Bankacılığı Uygulamasının Araştırılması ve Yaygınlaştırılması Hakkında Karar”, Genel Kurul karar tarih/no 8 Mayıs 2018/20, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/dilekce/belge/kararlar/ d26/gkcetvel20.pdf, (12.10.2019).
• Akarçay Öğüz A., Akarçay Ç. (2015) “Türkiye’de Uygulanan Gıda Bankacılığı sisteminin İşleyişi ve Vergisel Avantajlarının Diğer Ülkelerle Karşılaştırılması”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 15(44): 1-16. DO1: 10.14783/od.v11i44.5000080001.
• Akartepe, B.B. (2016) “Türkiye’de Gıda Bankacılığı ve Zekat İle İlişkisi”, http://blog.ilem.org.tr/wp-content/uploads/2018/11/gida-bankaciligi-batuhan-bugra-akartepe.pdf, (15.10.2019).
• Arpacı, A. Ö. (2005) “Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılacak Bağışlar”, http://www.alomaliye.com/2005/10/15/gida-bankaciligi-faaliyetinde-bulunan-dernek-ve-vakiflara-yapilacak-bagislar/, (15.10.2019).
• Ayanoğlu, A. (2017) “Gıda Bankacılığına İlişkin Uygulama Esasları”, http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/7104, (15.10.2019).
• Döndü, M. (2008) “Gıda Bankacılığı”, T.C. İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı Yeterlilik Tezi, http://www.icisleri.gov.tr/ortak_icerik/www.icisleri/tez10.pdf, (15.10.2019).
• Eren, M. (2012) “Fakirlere Yardım Etmek Maksadıyla Kurulan Gıda Bankacılığının Vergisel Boyutu ve Muhasebeleştirilmesi”, Mali Çözüm, 112: 229-252.
• Gençyürek, L. (2004) “Gıda Bankacılığının Vergisel Yönü”, http://www.alomaliye.com/2004/06/30/gida-bankaciliginin-vergisel-yonu/, (15.10.2019).
• Gençyürek, L. (2009) “Gıda Bankacılığının Vergisel Yönü”, www.alomaliye.com/levent_gencyurek_gıda _bank.htm, (15.11.2019).
• Güler, İ. (2008) “Gelir Kurumlar Vergisi ve Diğer kanunlardaki Bağış ve Yardımlar (1)”, https://www.muhasebenet.net/makale_ibrahim_guler_gvk,kvk%20da%20bagis%20ve %20yardimlar.doc., (15.10.2019).
• Kızılot, Ş. (2006) “Bankaya Bağış Yapmanın Avantajı”, Hürriyet Gazetesi, 12 Ekim 2006.
• Okur, M.E., Sayın, Z. (2014) “Sosyal Sorumluluk Modeli Olarak Gıda Bankacılığı”, İstanbul: Cinius Yayınları.
• SAYIN, Z. (2013) “Sosyal Sorumluluk Kapsamında Gıda Bankacılığı Sistemi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sürmen Y., Aygün D. (2009) “Türkiye’de Gıda Bankacılığı ve Muhasebe İşlemleri”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, XXVI (1): 191-209.
• Topcu N., Kaya A. (2010) “Gıda Bankacılığı ve Muhasebesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24 (3): 257-266.
• Yetkiner, E. (2004) “Gıda Bankacılığı (Food Banking) ve Vergisel Teşvikler”, http://www.vergidunyasi.com.tr/Makaleler/3287, (13.11.2019).