COMPARATIVE ANALYSIS OF LONG AND SHORT-TERM RELATIONS BETWEEN TURKEY AND BRICS EXCHANGES DURING AND BEFORE THE PANDEMIC PERIOD

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 2, 121 - 143, 30.06.2022

Murat Kaya

https://doi.org/10.11611/yead.1032474

Öz

TÜRKİYE VE BRICS BORSALARI ARASINDAKİ UZUN ve KISA DÖNEMLİ İLİŞKİLERİN PANDEMİ DÖNEMİ VE ÖNCESİNDE KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Öz

Bu çalışma Covid-19 pandemisi öncesinde ve pandemi döneminde BİST-100, BİST-50 ve BİST-30 endeksleri arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişkilerin belirlenmesini amaçlamaktadır. Çalışmada endeksler arasındaki uzun döneme dair ilişkinin analizi için Johansen Eşbütünleşme Testi, kısa vadeli ilişkilerin belirlenmesi için ise Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılmıştır. Ayrıca Granger Nedensellik Testi ile değişkenler arası nedensellik ilişkileri analiz edilmiştir. Eşbütünleşme testi bulgularına göre; hem pandemi öncesinde hem de pandemi döneminde BİST-100, BİST-50 ve BİST-30 arasında eşbütünleşme ilişkisi belirlenmiştir. Vektör Hata Düzeltme Modeli bulgularına göre; pandemi öncesi dönemde analize dahil edilen endekslerden birinde ortaya çıkan ortalamadan sapmaların diğerleri tarafından düzeltilemediği sonucuna ulaşılırken, pandemi döneminde ise BİST-100 ve BİST-50 endekslerinde meydana gelen ortalamadan sapmaların analize dahil edilen diğer endeksler tarafından düzeltilerek uzun vadede tekrar dengeye geldiği tespit edilmiştir. Granger Nedensellik Testinden elde edilen bulgulara göre ise, pandemi öncesi dönemde BİST endeksleri arasında nedensellik ilişkisi bulunamazken, pandemi döneminde ise endeksler arasında nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, BİST, Johansen Eşbütünleşme, Vektör Hata Düzewltme Modeli

Kaynakça

• Açikalın, S. ve Başçı, S. (2016) “Cointegration And Causality Relationship Between BIST 100 And BIST Gold Indices (BİST 100 Ve BİST Altın Endeksleri Arasındaki Eşbütünleşme Ve Nedensellik İlişkisi)”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 565-574.
• Arı, E. ve Yıldız, A. (2017) “Eşbütünleşme Analizi İle Genç İşsizliği Etkileyen Değişkenlerin Araştırılması”, The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, 5(2), 309-316.
• Aykırı, M. ve Bulut, Ö. U. (2018) “İnsani Gelişme Endeksi, İnovasyon ve Büyümenin Nedensellik Analizi”, V. International Caucasus-Central Asia Foreıgn Trade And Logistics Congres.
• Barut, A. ve Kaya, E. (2020) “COVID-19 ve Seçilmiş BIST Sektör İndeksleri İlişkisinde Sıcaklığın Moderatör Etkisi”, Turkish Studies, 15(6), 155-167. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44474
• Barut, A. ve Kaygın, C. Y. (2020) “Covid-19 Pandemisinin Seçilmiş Borsa Endeksleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(COVID-19 Special Issue), 59-70.
• Baykut, E. ve Çonkar, K. (2020) “BİST-30 ve Katılm-30 Endeksleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(2), 163-174.
• BİST (2021), https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/2915/bist-endeksleri (Erişim: 19.11.2021)
• Brooks, C. (2014) “Introductory Econometrics for Finance (Third Edition)”, Cambridge: Cambridge University Press.
• Charemza, W.W. ve D.F. Deadman (1993) “New Directions in Econometric Practice: General to Specific Modelling Cointegration and Vector Autoregression” Aldershot, Hanst: Edward Elgar Publishing Limited.
• Çelik, İ. ve Kahyaoğlu, Bozkuş, S. (2021) “Finansal Zaman Serisi Analizi Finansçılar İçin Temel Yaklaşımlar”, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çil, N. (2018) “Finansal Ekonometri”, İstanbul: Der Yayınevi.
• Enders, W. (1995) “Applied Econometric Time Series” , John Wiley&Sons, New York.
• Göçer, İ. (2013) “Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi Ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 213-242.
• Güngör, S., Aydın, N. ve İnak, A. (2021) “Covıd-19 Salgınının Turizm, Ulaştırma Ve Yiyecek&İçecek Sektörlerine Etkisi: Rals Engle Ve Granger Eşbütünleşme Testi”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 16(1), 95-107.
• Kılıç, Y. (2020) “Borsa İstanbul’da COVID-19 (Koronavirüs) Etkisi. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy”, 5(1), 66-77.
• Kocaarslan, B. (2020) “Borsa İstanbul (BIST) Teknoloji Endeksi ve Diğer Ana Sektör Endeksleri Arasindaki Volatilite Etkileşimi”, Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 458-475.
• Kocabıyık, T. (2016) “Johansen Eşbütünleşme Testinde Karar Aşamalarının Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. CIEP Özel Sayısı.
• Korkut, Y., M, Eker, Zeren, F. ve Altunışık, R. (2020) “Covid-19 Pandemisinin Turizm Üzerindeki Etkileri: Borsa İstanbul Turizm Endeksi Üzerine Bir İnceleme”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(COVID-19 Special Issue), 71-86.
• Kutlar, A. (2005) “Uygulamalı Ekonometri”, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Ozili, P. K. ve Arun, T. (2020) “Spillover of COVID-19: Impact on the Global Economy”, Available at SSRN 3562570. Padhan, R. ve Prabheesh, K. P. (2021) “The Economics Of COVID-19 Pandemic: A survey”, Economic Analysis and Policy. 70. 220-237.
• Sakarya, Ş. ve Akkuş, H. T. (2018) “BIST-100 ve BIST Sektör Endeksleri İle VIX Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 351-374.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya, M., Yıldırım H.H. ve Kantar, L. (2019) “Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2010) “Ekonometrik Zaman Serileri Analizi: Eviews Uygulamalı”, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Şenol, Z. (2020) “COVID-19 Krizi ve Finansal Piyasalar”, Para ve Finans, 75-124.
• Şenol, Z. ve Otçeken, G. (2021) “Covıd-19’un BİST Sektörlerine Etkisi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 509-518.
• Tarı, R. (2018) “Ekonometri”, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Temir, C. (2020) “Covid-19'un Sermaye Piyasaları Üzerine Etkisi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 4(7), 50-66.