KREDİ TEMERRÜT TAKASLARI, PETROL FİYATLARI VE DÖVİZ KURLARININ TÜRKİYE’NİN ENERJİ SEKTÖRÜNE ETKİSİ: BİST ELEKTRİK ENDEKSİ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 3, 405 - 419, 08.10.2022

Javid Ismayılov Özlem Kiren Gürler

https://doi.org/10.11611/yead.1168027

Cited By: 1

Öz

Ekonominin gelişmesi ve sürdürülebilir olması açısından enerji sektörü en temel yapı taşlarından biridir. Özellikle de Türkiye gibi enerji açısından dışa bağımlı ülkelerde enerji sektörü dış etkenlerden daha çok etkilenmektedir. Bu çalışmada ülke risk göstergesi olarak kredi temerrüt takasları ile petrol fiyatı ve döviz kurlarının Türkiye’nin enerji sektörünün bir göstergesi olan BİST Elektrik endeksine olan etkisi kısa ve uzun dönemler için incelenmiştir. Çalışmada 2008 Ekim- 2022 Nisan dönemi aylık verileri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz etmek için Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (ARDL) modeli kullanılmış ve F sınır testi ile eşbütünleşik olduğu analiz edilmiştir. BİST Elektrik (XELKT) değişkeni bağımlı değişken kredi temerrüt takasları (CDS), Brent petrol fiyatları (brend) ve döviz kurları( DOVİZ) ise bağımsız değişkenlerdir. Tahminlenen uzun dönem parametrelerine göre kredi temerrüt takasları ve petrol fiyatları BİST Elektrik endeksine ters yönde etki etmekte, döviz kuru ise pozitif yönde etki etmektedir. Hata düzeltme modeli ile tahmin edilen kısa dönem katsayılarına göre ise kredi temerrüt takasları ve BİST Elektrik endeksi arasında negatif, petrol fiyatları ve BİST Elektrik endeksi arasında ise pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Döviz kuru ve BİST Elektrik Endeksi arasında kısa dönemde anlamlı ilişkiler saptanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

BİST Elektrik Endeksi, Kredi Temerrüt Takasları, Petrol Fiyatları, ARDL

Kaynakça

• Abdioğlu, Z. ve Değirmenci, N. (2014). “Petrol Fiyatları-Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi: BIST Sektörel Analiz.” Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8): 1-24.
• Akyol, H. ve Baltaci, N. (2018). “Ülke Kredi Risk Düzeyi, Petrol Fiyatları ve Temel Makroekonomik Göstergelerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: BİST 100 Örneği.” Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(22): 459-476.
• Avcı, Ö. (2015). “Petrol Fiyatlarının Hisse Senedi Piyasasına Etkisi.” Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2.3: 27-34.
• Başarır, Ç. ve Murat, K. (2016). “Gelişmekte Olan Ülkelerin Cds Primleri ile Hisse Senetleri ve Döviz Kurları Arasındaki Kointegrasyon İlişkisi.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8.15: 369-380.
• Bjornland, H. C. (2009). “Oil Price Shocks and Stock Market Booms in An Oil Exporting Country.” Scottish Journal of Political Economy 56.2, 232-254.
• Carment, D. (2001). “Assessing Country Risk: Creating an Index of Severity.” Background Paper for the CIFP Risk Assessment Template, 1-18.
• Doruk, Ö. T. (2021). “Döviz Kurunun Enerji Hisse Senetlerine Olan Etkisi: Borsa İstanbul İçin Ampirik Bir Sınama.” MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 1735-1744.
• Granger, C., ve Paul, N. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics 2.2 : 111-120.
• Gujarati, D. (2004). “Basic Econometrics” Fourth edition. New York: Magraw Hill Inc.
• Güler, S., Tunç , R., ve Orçun, Ç. (2010). “Petrol Fiyat Riski ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Türkiye’de Enerji Sektörü Üzerinde Bir Uygulama.” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 24.4: 297-315.
• Gürlevik, F., ve Gazel, S. (2020). “Enerji Fiyatlarındaki Değişimin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi: BİST Elektrik Endeksi Üzerine Bir Uygulama.” Ekev Akademi Dergisi 82, 119-138.
• Hammoudeh, S., Liu, T., Chang, C.-L., ve McAleer, M. (2013). “Risk Spillovers in Oil-Related CDS, Stock and Credit Markets.” Energy Economics 36: 526-535.
• Hoti, S., ve Michael, M. (2004). “An Empirical Assessment of Country Risk Ratings and Associated Models.” Journal of Economic Surveys, 539-588.
• İlknur, Ç. (2016). "Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının Öngöremedikleri Kriz ve İflaslar." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 19(41): 181-205.
• İşcan, E. (2010). “Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi.” Maliye Dergisi 158: 607-617.
• Koy, A. (2014). “Kredi Temerrüt Swapları ve Tahvil Primleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma.” International Review of Economics and Management 2.2: 63-79.
• Kuzu, S. (2017). “Petrol Fiyatları ve Bazı Makro Ekonomik Değişkenlerin Borsa İstanbul'da Yer Alan Bir Takım Endeksler Üzerindeki Etkisinin Araştırılması”. Yönetim ve Ekonomi 24.2: 579-599.
• McDonald, R. (2006). “Derivatives Market”. Second Edition. New York: Pearson Education, lnc.
• Mert, M., ve Çağlar, A. (2019). “Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi” Ankara: Detay Yayıncılık.
• Nkoro, E. ve Aham, K. U. (2016). “Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Cointegration Technique: Application and Interpretation”. Journal of Statistical and Econometric Methods 5(4): 63-91.
• Pesaran, M., Shın, Y. ve Smıth, R. (2001). “Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships”. Journal of Applied Econometrics, 16(3): 289-326.
• Phillips, P. (1998). “New Tools For Understanding Spurious Regressions”. Econometrica, 66(6): 1299-1325.
• Sarıgül, H. ve Şengelen, H. (2020). “Ülke Kredi Temerrüt Takas Primleri ile Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da Banka Hisse Senetleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma.” Muhasebe ve Finansman Dergisi 86, 205-222.
• Vinod , K. (2009). “Credit Derivatives and Structured Credit Trading” (Revised Edition). Singapore: John Wiley & Sons (Asia) Pte. Ltd.
• Yıldırım, M., Bayar, Y. ve Kaya, A. (2014). “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri.” Muhasebe ve Finansman Dergisi 62, 93-108.