ÖZEL VE KAMUSAL ALANLAR ARASINDA KADINLAR: YABANCILAŞMANIN TEZAHÜRLERI

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 4, 164 - 185

Didem Gür , Beyhan Aksoy

https://doi.org/10.11611/yead.1573034

Öz

Bu çalışmada, kamusal ve özel alanların kesişiminde, toplumsal cinsiyet normları etrafında şekillenen kadınlık algısı ile kadınların kendilerini bu alanlardan hangisine daha fazla ait hissettikleri araştırılmaktadır. Bu inceleme, kadınların özel alana yönelik kurdukları bağlar ya da yeni ilişki biçimlerinin yanı sıra, özel alanın devamlılığı için mevcut alternatifleri ve toplumsal ilişkilerde bunların taşıdığı anlamları da ele almaktadır. Bu bağlamda İstanbul’da fabrikalarda çalışan 17 kadın işçiyle derinlemesine görüşmeler yapılmış, veriler eleştirel söylem analizi ile yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre kadın, “yeri” olarak nitelendirilen özel alanın yabancısı haline gelmekte ve kamusal alanda da tam olarak yer bulamamaktadır. Kadınlar çoğunlukla aidiyet hissettikleri özel alana yetemez ve erkek egemen olan kamusal alanda kendilerine tam olarak yer bulamazken, içselleştirdikleri cinsiyet normlarına ve kadın olmaya dair kabullerine de yabancı hale gelmektedirler. Kadınlar özel alan ve kamusal alanın arasında sıkışarak aidiyetlerini, kimliklerini ve cinsiyetlerine dair inançlarını kaybederek yabancılaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Özel Alan, Kamusal Alan, Yabancılaşma, Cinsiyete Yabancılaşma, Cinsiyete Yabancılaşma

WOMEN TRAPPED BETWEEN PRIVATE AND PUBLIC SPHERES: MANIFESTATIONS OF ALIENATION

Öz

This study investigates the perception of femininity shaped by gender norms at the intersection of public and private spheres, and to which of these spheres women feel they belong more. This examination examines not only the ties or new forms of relations that women establish towards the private sphere, but also the alternatives available for the continuity of the private sphere and the meanings they carry in social relations. In-depth interviews were conducted with 17 female workers in factories in Istanbul, and the data were interpreted through critical discourse analysis. According to the results of the research, women become strangers to the private sphere, which is characterized as their “place,” and cannot fully find a place in the public sphere. While women are not enough for the private sphere to which they feel they belong and cannot fully find a place for themselves in the male-dominated public sphere, they also become strangers to the gender norms they have internalized and their assumptions about being a woman. Women are squeezed between the private and public spheres and become alienated by losing their belonging, identity, and beliefs about their gender.

Anahtar Kelimeler

Women, Private Sphere, Public Sphere, Alienation

Kaynakça

• Acar Savran, G. (2002). “Özel/Kamusal, Yerel/Evrensel İkilikleri Aşan Bir Feminizme Doğru”. Praksis, (8). 255-306.
• Alp, K. (2014). “Feminist Sanatta Beden ve Yabancılaşma”. Art-e Sanat Dergisi, 7(14), 338-365.
• Altan Arslan, Ş. (2000). “Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik”. T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
• Aşkaroğlu, V. (2017). “Toplum ve Birey: Yabancılaşma Üzerine Kuramsal Bir Tartışma”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (35), 78-83.
• Badinter, E. (2011). “Kadınlık mı? Annelik mi?”. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bartky, S. L. (2020). “Narcissism, Femininity and Alienation”. In Fashion Theory (pp. 677-691). Routledge.
• Beauvoir, S. (2019). “İkinci Cinsiyet”. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). “Eril Tahakküm”. İstanbul Bağlam: Yayıncılık.
• Chabaud-Rychter, D., and Gardey, D. (2009). “Teknikler ve Toplumsal Cinsiyet”. Eleştirel Feminizm Sözlüğü. İstanbul: Kanat Basım, 285-290.
• Dağdelen, A. (2021). “Platon’dan Hegel’e Akıl ve ‘Kadınlık’:’Kadınlık’tan Kurtuluş Olarak Feminist Teori”. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 5(2), 829-841.
• Dalla Costa, M., and James, S. (1972). The Power of Women and the Subversion of the Community. Demez, G., and Tunca, T. (2018). “Üniversite Öğrencilerinin ‘Kadınlık’ ve ‘Erkeklik’ Tanımlamaları”. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(1), 3-22.
• Deryahanoğlu, G. (2019). “Sporda Yabancılaşma ve Kişilik Özellikleri İlişkisi Üzerine Bir Alan Araştırması”, Doktora Tezi, Hitit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çorum.
• Donovan, J. (2014). “Feminist Teori”. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Duman, M., and Güngil, T. (2024). “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Ninnilerde Kadınlık Rolleri/Beklentileri”. Folklor Akademi Dergisi, 7(1), 172-194.
• Durakbaşa, A. (2008). “Kadınların Tarihinden Dersler: Feminist Bir Sosyoloji İçin Notlar”. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(4), 15-26.
• Ehrenreich, B. (1976). What is Socialist Feminism?. Erbaş, H. (2008). “Identity Dilemma: Gender and a Sense of Belonging or of Alienization”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 48, (1), 1-26.
• Ersöz, A. G. (2015). “Özel Alan/Kamusal Alan Dikotomisi: Kadınlığın ‘Doğası’ ve Kamusal Alandan Dışlanmışlığı”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18(1), 80-102.
• Fairclough, N. (1992). “Discourse and Social Change”. Polity Press.
• Harding, S. (1986). “The Science Question in Feminism”. London: Cornell University Press.
• Hartmann, H. (2016). “Marksizm ve Feminizmin Mutsuz Evliliği”.
• Hattatoğlu, D., Işık, S. N., and Erendil Türkün, A. (2002). “Bir Ev Eksenli Çalışma Metodolojisi: Atölye Çalışmaları Örneğinde Bilgi, Örgütlenme ve Güçlenme”. İktisat Dergisi, 430, 48-53.
• Hersch, J. (2015). “Sexual Harassment in The Workplace”. IZA World of Labor. 1-10.
• Hirschman, E. C. (1993). “Ideology in Consumer Research, 1980 and 1990: A Marxist and Feminist Critique”. Journal of Consumer Research, 19(4), 537-555.
• Hooks, B. (1984). “Feminist Theory: From Margin to Center”. Boston: South and Press.
• Kandiyoti, D. (2013). “Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar”. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kara, N. (2006). “Feminizm(ler)in Toplumsal Hareket Olarak Medyada Yansıma(ma)sı”. Küresel İletişim Dergisi, 1. 1-33.
• Kelly, L., Regan, L., and Burton, S. (1992). “Defending the Indefensible? Quantitative Feminist Research”. Working Outside Women’s Studies, 149-159.
• Kiraz, S. (2015). “Kitle, Kültür, Bunalım ve Yabancılaşma”. Mavi Atlas, (5), 126-147.
• Koçak, B. D. (2024). “Bir Statü Olarak Annelik: Çalışan ve Eğitimli Kadınların Gözünden Anneliğin Değerlendirilmesi”. KAİDE Dergisi (ASBÜ Uluslararası Aile Araştırmaları Dergisi), 2(1), 46-60.
• Koparan, E. (2020). “Bir Kamusal Alan Olan İş Dünyasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Kadının Varlık Sorunsalı”. Global Journal of Economics and Business Studies, 9(17), 55-62.
• Kümbetoğlu, B. (2008). “Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma”. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lazar, M. M. (2005). “Feminist Critical Discourse Analysis: Gender, Power and Ideology In Discourse”. Palgrave Macmillan.
• Marshall, G. (1999). “Sosyoloji Sözlüğü”. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marx, K. (2003). Kapital. Eriş Yayınları.
• Marx, K. (1976). 1844 El Yazmaları. Eriş Yayınları.
• Marx, K. and Engels, F. (2013). Alman İdeolojisi. Doğa Basın Yayın, İstanbul.
• Mies, M. (1981). “Dynamics of Sexual Division Of Labour And Capital Accumulation: Women Lace Workers Of Narsapur”. Economic and Political Weekly, 487-500.
• Mitchell, J. (2006). “Kadınlar: En Uzun Devrim”. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Ofluoğlu, G., and Büyükyılmaz, O. (2008). “Yabancılaşmanın Teorik Gelişimi ve Tarihsel Süreç İçinde Farklı Alanlarda Görünümleri”. Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 10(1), 113-144.
• Özdemir, H. (2019). “Toplumsal Cinsiyet Perspektifinde Erkeklik ve Kadınlık Algısı: Bir Alan Araştırması”. Asya Studies, 4(10), 90-107.
• Özkaplan, N. (2009). “Duygusal Emek ve Kadın İşi/Erkek İşi”. Çalışma ve Toplum, 2(21), 15-23. Pateman, C. (1988) “The Sexual Contract”. Cambridge: Stanford University Press.
• Petrovic, G. (1991) “Yabancılaşma", Marksist Düşünce Sözlüğü, (Edt.: T. Bottomore), İstanbul: İletişim Yayınları. Sancar, S. (2009). “Erkeklik, İmkansız İktidar”. İstanbul: Metis Yayınları.
• Seeman, M. (1959). “On the Meaning of Alienation”. American Sociological Review, 783-791.
• Stevenson, L., Haberman, D., Wright, P. M., and Witt, C. (2020). “İnsan Doğası Üzerine On Üç Teori”. İstanbul: The Kitap Yayınları.
• Sümer, S. Z. (2009). “Tarih Içinde Görünürlükten Kadınların Tarihine: Amerikan Kadın Romanında Feminist Bir Bilinç ve Politika”. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Şimşek, A. (2012). “Sosyal Medyada Kamusal Alandaki Kadına Dair Söylemler: İtiraf. Com”. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(2), 51-61.
• Van Dijk, T. A. (1993). “Principles of Critical Discourse Analysis.” Discourse & Society, 4(2), 249-283.
• Yıldırım, Ö. Ü. S. (2020). “Kadınlık ve Annelik Algısı Üzerine Uygulamalı Bir Değerlendirme”. Aile ve Sosyoloji, 228. Yıldız, G. (2019). “Geleneksel Bağlamda Erkeklerin Dönüşen Kadınlık Algısı-Şanlıurfa İli Örneği”. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (3), 1-29.
• Yılmaz, S. (2018). “Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Günlük Hayattaki Yansımaları: Çorum/Alaca Örneği”. İmgelem, 2(2), 59-79.
• Yörük, A. (2009). “Feminizm/ler”. Sosyoloji Notları, 7(1), 63-85.
• Yükselbaba, Ü. (2016). “Feminist Perspektiften Hukuk”. Journal of Istanbul University Law Faculty, 74(1), 123-138. Walby, S. (2011). “Is the Knowledge Society Gendered?”. Gender, Work & Organization, 18(1), 1-29.
• Wodak, R. (1997). “Gender and Discourse”. SAGE Publications.