Devrim Sonrası “İlk Sovyet Modası’nın” Oluşturulmasına Popova ve Stepanova’nın Konstrüktivist Yaklaşımlarının Etkisi

Yıl 2011, Sayı: 6, 31 - 40, 01.07.2011

Leyla Yıldırım Jovita Sakalauskaıte

Öz

Sanayi devriminin ardından, Avrupa’da yaşanan sosyo-ekonomik olaylar, değişen dünya görüşü ile birlikte birçok ülkede değişim
ve dönüşümlerin sinyallerini vermiştir. 20. yüzyıl başlarında bu değişimin algılama biçimlerine olan etkisi sanatta kendini
göstermiş ve birçok sanat hareketinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sanatçılar natüralist üslubu reddederken ilerici olmak
ve kendi çağının anlayışını ortaya koymak için makineleşmeden ilham almışlardır. Ekim Devrimi, üretim biçiminin değişmesini,
üreten sınıfın örgütlenmesini beraberinde getirirken; değişen ideolojiye bağlı olarak toplum her alanda yeniden inşa edilmeye
başlanmıştır. Kapitalist dünya görüşünün kalıntıları olarak eski düzene ait ne varsa reddedilerek, makineye dayalı üretimi öne
çıkaran yeni bir düzenin gücü vurgulanmaya çalışılmıştır. 1920'li yıllardaki bu yeniden inşa sürecinde “İlk Sovyet Modası” olarak
bilinen tasarımları üreten Popova ve Stepanova ise Konstrüktivist yaklaşımlarını tekstil tasarımlarına uygulayarak, Sovyet tekstil
tasarımlarında önemli bir dönüm noktası oluşturmakla kalmamış baskı desen tarihine ideolojik yaklaşımla üretilmiş tekstil baskı
tasarımları kazandırmışlardır. Tekstil baskıcılığındaki desen birikimi, 20. yüzyıl başlarına kadar gelenekten ilham alınan, çoğunlukla
da Doğu'ya özgü desenlerin tekrar üretilmeleri ile oluşturulmuştur. Bu desenlerin tekstil tarihine kazandırılmasında ressamların
katkıları oldukça fazla olmakla birlikte, tasarımcıdan çok fabrikaların isimlerinin öne çıktığı görülmektedir. 19.yüzyıl
sonu ve 20.yüzyıl başlarına gelindiğinde ise çağdaş sanat hareketlerinin, tekstil baskıcılığını etkilediğini ve dönemin avant-garde
sanatçılarının kendi anlayışlarını tekstil tasarımlarına da yansıttıkları izlenmektedir. Bu çalışmada sanat yaşamlarına birer ressam
olarak başlayıp, “İlk Sovyet Modasının” oluşturulmasında moda ve tekstil tasarımcıları olarak çalışan Popova ve
Stepanova’nın, Konstrüktivist sanat anlayışlarını yansıttıkları çalışmalarına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

-