Düşünsel Paradigmanın Değişimi ve Tiyatronun Evrimi Ekseninde Peter Brook’un Kültürlerarası Tiyatrosu

Yıl 2018, Sayı: 19, 19 - 30, 22.01.2018

Emre Yalçın

https://doi.org/10.17484/yedi.382979

Öz

Batıda İkinci Dünya Savaşı sonrasında sosyal bilimlerin ve entelektüel yaşamın ağırlıklı olarak “kültür” başlığına kaymasını

sağlayan düşünsel paradigma değişikliği ile tiyatroda 20.yy’ın ilk çeyreğinden itibaren avangardlarla tetiklenen yeni

arayışların kesişimi, 1960’lı, 70’li yıllarda kültürlerarası çalışmaların yükselmesi ile gerçekleşir. Peter Brook’un kültürlerarası

tiyatro düşüncesi ve pratikleri, hem bu paradigma değişimini mikro bir çerçevede kavramak, hem de tiyatronun metinmerkezlilikten,

sahneleme merkezli bir tiyatralliğe doğru evriminde kültürlerarası çalışmaların rolü üzerine düşünmek için

ikili bir olanak sunmaktadır. Diğer taraftan, özellikle Mahabharata prodüksiyonun getirdiği tartışmalar, değişen düşünsel

paradigmanın bünyesinde barındırdığı paradokslara ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Peter Brook, Kültürlerarasılık, Kültürlerarası Tiyatro, Tiyatro Göstergebilimi

Change of paradigm that lead to a transition of topic mainly towards “culture” in social studies and intellectual life after World War II and intersection of new searches in theater triggered by avangards in the beginning of 20th century occur with the increase in intercultural studies during 60s and 70s. The cross-cultural theater theory and practices of Peter Brook offer a binary possibility to both comprehend the change of intellectual paradigm in the micro framework and to think about the role of cross-cultural theater in evolvement of theatre from text- based to stage-based theatricality. On the other hand, especially discussions following Mahabharata production enlightens paradoxes of changing intellectual paradigm.

Öz

Change of paradigm that lead to a transition of topic mainly towards “culture” in social studies and intellectual life after World

War II and intersection of new searches in theater triggered by avangards in the beginning of 20th century occur with the

increase in intercultural studies during 60s and 70s. The cross-cultural theater theory and practices of Peter Brook offer a

binary possibility to both comprehend the change of intellectual paradigm in the micro framework and to think about the role

of cross-cultural theater in evolvement of theatre from text- based to stage-based theatricality. On the other hand, especially

discussions following Mahabharata production enlightens paradoxes of changing intellectual paradigm.

Anahtar Kelimeler

Peter Brook, Interculturality, Cross-cultural Theater, The Semiotic of Theater

Kaynakça

• Auslander, P. (1997). From Acting To Performance: Essays in Modernism anda Postmodernism, London: Routhledge.
• Birkiye, S.K. (2007). Çağdaş Tiyatroda Kültürlerarası Eğilim, Ankara: De-ki Basım Yayım.
• Brook, P. (1968). The Empty Space, New York: Touchstone,.
• Candan, A. (2013). Öncü Tiyatro ve Dijital Çağda Gösterim. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Carrieré, J.C. (1987). The Mahabbarata, New York: Harper&Row Publishers.
• Dunn, S. (1996). “Peter Brook and The Mahabbarata”, Tony Day(ed) içinde, s. 26-39.
• Eagleton, T. (2010). Estetiğin İdeolojisi, çev. Bülent Gözkan vd, İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Heidegger, M. (1977). The Question Concerning Technology and Other Essays, New York: Garland Publishing.
• Kalkan Kocabay, H. (2008). Tiyatroda Göstergebilim, İstanbul: E Yayınları.
• Pavis, P. (1999). Sahneleme: Kültürler Kavşağında Tiyatro, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Turan, E.R. (2002). “Batı Metafiziği ve Savaş” Doğu Batı, içinde s.161-170.
• Sarup, M. (2004). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Schechner, R. (2003). Performance Theory. New York: Routledge.
• Schechner, R. (1997). “Peter Brook ile Söyleyişi”, Mimesis 6, M.Göksel(ed) içinde, s.3-30.
• Shevtsova, M. (1997). “Interculturalism, Aestheticisim, Orientalism: Starting from Peter Brook’s Mahabbarata”, Eli Rozik(ed.) içinde, Theatre Research İnternational 22, s. 98- 104.
• Ünlü, A. (2006). Türk Tiyatrosunun Antropolojisi, Ankara: Aşina Kitaplar.