Geleneksel Türk Seramiğinin Seramik Eğitimindeki Yeri

Yıl 2018, Sayı: 19, 47 - 54, 22.01.2018

Vedat Kacar

https://doi.org/10.17484/yedi.382998

Öz

‘Geleneksel Türk seramiği’ adlandırması günümüzde güzel sanatlar eğitiminde yaygın olarak kullanılmayan ancak ‘çini’

olarak literatürde yer almış geleneksel üretim biçiminin bir karşılığıdır. ‘Geleneksel Türk seramiği’ yerine ‘çini’ teriminin

kullanılıyor olmasının sektör ve eğitim alanlarında kavram kargaşasına neden olduğu konusunda görüşler bulunmaktadır.

Üretim yöntemleri ve kullanılan malzemelerin benzer olması öğrencilerin algısında bir yanılgı oluşturmaktadır. Bu yanılgı

seramik ve çini üretimlerinin farklı uygulama ve tasarım alanları olarak algılanmasıdır. Çamur, sır, boya çeşitleri ve pişme

dereceleri farklılık gösterse de ortaya çıkarılan ürünler/eserler aynı aileye aittir. Çini ürünlerin ‘geleneksel seramik’ olarak

tanımlanması, bu kavramın daha doğru anlaşılmasını sağlar. Üretim serüveni ve şekillendirme aşamaları birbirinden

farklı olmayan seramik ve çini eğitiminde her iki alanın birbirinden nasıl faydalanabileceği üzerine öneriler getirmek bu

çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada, genel olarak ‘çini’ sanatı olarak kabul gören geleneksel Türk seramik

üretim biçiminin ve bu üretim kapsamında kullanılan geleneksel form ve malzemelerin Seramik Bölümlerinde ne şekilde

yer alması gerektiği üzerinde durulmuş, çağdaş Türk seramiği ile geleneksel Türk seramiğinin kimlik sorunu tartışılmıştır.

Bu yolla günümüz seramik eğitiminde çağdaş ve geleneksel Türk seramiğinin hangi noktalarda birleşebileceği hakkında

önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Seramik Eğitimi, Çini, Geleneksel Türk Seramiği

The Situation of Traditional Turkish Ceramic in Ceramic Education

Öz

The term ‘traditional Turkish ceramic’, which is rarely used in fine arts education, includes the meaning of ‘çini’ referring to

a traditional production style. There are debates about using the term ‘çini’ instead of the term ‘traditional Turkish ceramic’

causes conflict in the ceramic sector and education. Because the production methods and materials are similar, this creates a

misimpression in students’ understanding, which is presuming the ceramic and ‘çini’ education have different modes of application

and design. Even the types of clay, glaze, painting and firing degrees show differences, the products/artworks that are

formed are a part of the same family. Defining ‘çini’ artworks as ‘traditional ceramic’ will provide a better understanding of the

term. The aim of this paper is to present suggestions about how both fields of study and application may benefit mutually, which

have similar producing and forming styles. In this paper, it is intended to discuss in which ways the style of traditional Turkish

ceramic production, which is generally known as art of ‘çini’, and the traditional forms and materials used in scope of this

production can take place in Ceramic departments; in addition, the identity problem of contemporary and traditional Turkish

ceramic is discussed. Thus, suggestions are made in terms of identifying points that can combine contemporary and traditional

Turkish ceramic in today’s ceramic education.

Anahtar Kelimeler

Ceramic Education, Çini, Traditional Turkish Ceramic

Kaynakça

• Ağatekin, M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Çağdaş Seramik Sanatının Oluşum Süreci, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Arcasoy, A. (1983). Seramik Teknolojisi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayın No:2, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayın No: 2.
• Arlı, M. (1994). “El Sanatlarında Yozlaşma Örnekleri”, Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu, Kültür Bakanlığı Yayınları: 201, Maddi Kültür Dizisi: 11, Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara, 19-20.
• Barışta, H. Ö. (1996). “Yaygın Eğitim Kurumları Programlarındaki Geleneksel Türk EI Sanatları Üzerine”, Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu, Kültür Bakanlığı Yayınları: 18, 198-202.
• Birol, İ. (1996). “Geleneksel Sanatların Eğitimdeki Yeri ve Önemi”, Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu, Kültür Bakanlığı Yayınları, 195-197.
• Çakı, M. & Kacar, V. (1999). “Geleneksel Türk Çini Sanatı ve Tasarım Sorunları”,2000’li Yıllarda Türkiye’de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal Tasarımsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 96-98.
• Çalışıcı Pala, İ. (2014). “Bazı Belge ve Tanımlarla ‘Çini’ Kelimesinin Değerlendirilmesi”, Yedi: Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi (13), 11-24.
• Genç, M. (2013). “Gelenek ve Modernite Arasında Geleneksel Türk Sanatları”, Sakarya Üniversitesi GSF 1. Uluslararası Sanat Sempozyumu, 21-23 Kasım 2013.
• Hacızade, F. (2014). “Seramik Alanında Kullanılan Terim ve Kavramlarda Türkçenin Durumu”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (35), 39-54.
• Kahveci, M. (1998). “21. Yüzyıla Girerken Geleneksel Türk Sanatları”, Folkloristik Pars Yılı, Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara, 389-392.
• Öney, G. (2000). “Çini-Seramik Öyküsü”, Osmanlı’da Çini ve Seramik Öyküsü, ed: A. Altun, Creative yayıncılık ve Tanıtım Ltd. Şti.
• Sürür, A. (1994). “21. Yüzyılda Geleneksel Türk El Sanatları İçin Öneri ve Önlemler”, Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu, Kültür Bakanlığı Yayınları: 201, Maddi Kültür Dizisi: 11, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 431-434.
• Fotoğraf 1. Könteşlioğlu, B., Serbest Vazo Formu, Sıraltı Dekor, 2011, 30 cm x 17 cm, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 2. Uludağ, İ.. Sıraltı Dekor, Zeytinyağı Şişesi, 2013, 13 cm x 30 cm, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 3. Uludağ, İ., Sıraltı Dekor, 2013, 20 cm x 30 cm, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 4. Koçer, M., Sıraltı dekor, 2017, Tabak (solda) 50 cm, Vazo (Sağda) Yükseklik: 1 metre, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 5. Olçar, S., Dekorlu Kapaklı Kavanoz, 2014, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 6. Çeşmeci, S., Dekorlu Kâse, 2015, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 7. İldeş, K., Sagar Tekniğinde Çanak, Ağızda Sıraltı Dekor, 2012, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 8. İldeş, K., Sagar Tekniğinde Çanak, Ağızda Sıraltı Dekor, 2012, Fot: V. Kacar.
• Fotoğraf 9. Kacar, V., Baskı Rölyef, Sıraltı Dekor, 2016, 60 cm Çap, Fotf: V. Kacar.
• Fotoğraf 10. Kacar, V., Baskı Rölyef, Sıraltı Dekor, 2016, 35 cm x 50 cm, Fot: V. Kacar.