Sanatsal Yaratım Ekseninde Bir Olanak: Tekstil Malzemeleri Takviyeli Kâğıt Yapılar

Yıl 2020, Sayı: 24, 71 - 81, 24.07.2020

Esra Dereli Özlenen Erdem İşmal

https://doi.org/10.17484/yedi.685078

Öz

Kâğıt, başta kitap sanatları olmak üzere, sanatın hemen hemen tüm kollarında kullanılmaktadır. Fakat görülen odur ki; bu malzeme daha çok üzerinde çizgi, şekil, renk veya motif bulunan, bir ifadeyi ya da duyguyu ileten araç olarak kullanılmıştır. Kâğıdın kendisi sanatsal bir söylem olarak ele alındığında ise, bu çerçevenin daraldığı görülmektedir.
Malzemeyi tasarlamak amaçlandığında; kağıdın içeriğine odaklanarak üretim aşamasından itibaren olanakları değerlendirme gereği duyulmuştur. Böylelikle, sanatsal ifade yöntemlerinin genişletebileceğini söylemek mümkündür. Bu noktadan hareketle ve çevreci bir hassasiyetle; ikincil liflerden oluşan kâğıt hamurunda, geri dönüşümden elde edilen tekstil liflerinin ve atıklarının kullanıldığı kompozit bir yapı oluşturulmuştur.
Geleneksel malzemelerden farklı olarak, yenilikçi bir yaklaşımla deneysel bir çalışma yapılmıştır. Bu şekilde elde edilen reçete, kompozit üretim yöntemiyle birleştirilmiş ve kâğıdın biçimsel olarak da yorumu deneyimlenmiştir. Sanatsal söylem, bu yeni malzemenin ve kompozit üretimin sunduğu olanaklarla birleştirilerek Tılsımlı Gömlek formunda bir tasarıma dönüştürülmüştür. Tılsımlı gömleklerin özel işleme tabi tutularak kâğıt vasfı kazandırılmış kumaşlardan dikildiği bilinmektedir. Bu kumaşların özelliklerinden esinlenerek de, tekstil malzemeleri takviyeli kâğıt yapılar (kompozitler) oluşturulmuştur. Bu sayede özgün bir yaratım malzemesi olarak üretilen kompozitler, tezyinî sanatlarla bağdaştırılmış kavramsal bazı çıkarımlar içeren bir tasarımla sanatsal söyleme dönüştürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kâğıt hamuru, tılsımlı gömlek, tasarım, kompozit, tekstil lifleri, geri dönüşüm, atık

Teşekkür

Disiplinlerarası bir çalışmadan üretilen bu makalede, çalışmaya kâğıt hamuru desteğiyle katkıda bulunan Alkim Kâğıt Sanayi ve Ticaret A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Hasan Mert Uygun’a, tekstil malzemeleri desteğiyle Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Deniz Duran ve Dr. Burcu Karaca Uğural’a teşekkür ederiz.

A Possibility for Artistic Creation: Paper Structures Reinforced with Textile Materials

Öz

Paper is a material that is used in nearly every branch of art, especially book arts. However, it is clearly seen that paper is mainly used as a material which transfers an expression or a feeling with its lines, shapes, colours or patterns. When paper itself is considered as an artistic expression, this framework seems to have narrowed.

When the purpose is to design the material; it is necessary to evaluate the possibilities starting from the production stage by focusing on content of the paper. In this way, it is possible to suggest that the artistic expression methods can be expanded. From this point of view and with an environmental sensitivity, a composite structure is formed for secondary fiber paper pulp using waste textiles and recycled fibers.
As an alternative to conventional materials, an experimental study has been conducted with an innovative approach. The approach obtained in this way has been combined with the composite production method and the interpretation of the paper as a form was experienced. Artistic expression was transformed into a design in the form of talismanic shirt by combining the possibilities of this new material and composite production. It is known that these shirts are stitched from fabrics that have been imparted with paper characteristics by special process. Inspired by the properties of these fabrics, paper structures reinforced with textile materials (composites) were created. In this way, the composites, -which are produced as original creative material- have been transformed into artistic expression with a design which includes certain conceptual references associated with art of ornamentation.

Anahtar Kelimeler

Paper pulp, talismanic shirt, design, composite, textile fibers, recycling, waste

Kaynakça

• Alpyıldız, T. (2010). Tekstil kompozitleri üzerine bazı çalışmalar (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bozkurt, C. (2012). Atık kâğıt geri dönüşüm liflerinden üretilen kâğıtların özelliklerinin araştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Erdem İşmal, Ö. ve Paul, R. (2018). Composite textiles in high-performance apparel. In McLoughlin, J. ve Sabir, T. (Ed.), High-performance apparel: materials, development and applications (p. 377-20), Elsevier: Woodhead Publishing.
• Erentürk, Ş. (2014). Birincil liflere atık kâğıt lifi ve kuru sağlamlık maddesi ilavesinin kâğıdın özelliklerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Fowler, P., Hughes, J. ve Elias, R. (2006). Review biocomposites: technology, environmental, credentials and market forces. SCI Food Agric, 86(7), 1781-89.
• Güven, İ. (2014). Osmanlı sultanlarının dua kalkanları. İSMEK El Sanatları Dergisi, (17), 16-22.
• Güven, İ.M.V.N., Kaplanoğlu, L. ve Yangöz, H. (2012). Kâğıt yüzeyine uygulanan sanat eserlerinde kâğıdın önemi. Akdeniz Sanat Dergisi, 5(9), 46-59.
• Heideger, M. (2007). Sanat eserinin kökeni (F. Tepebaşılı, Çev.). Ankara: De ki Yayınları.
• Jose, J., Malhotra, S., Thomas, S., Joseph, K., Goda, K. ve Sreekala, M. (2012). Advances in polymer composites: macro and microcomposites – state of the art, new challenges and opportunities. In Thomas, S., Joseph, K., Malhotra, S., Goda, K., Sreekala, M. (Ed.), Polymer Composites (p.1-16), New Jersey: John Wiley & Sons.
• Karahan, S. (2008). Ön modifikasyon işlemiyle kâğıt iç yapıştırma işleminin iyileştirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Kömbeci, K. (2014). Domates saplarından lif üretimi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kuzu, A. T. (2011). Tekstil takviyeli polimer matrisli kompozitlerin işlenebilirliğinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Selimbeyoğlu, C. (2001). Geri dönüşümlü kâğıtlar üzerine renkli baskılarda densitometrik parametrelerin belirlenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tezcan, H. (2011). Topkapı Sarayı müzesi koleksiyonundan tılsımlı gömlekler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• ———. (2013). Dolmabahçe Sarayı’ndaki Sultan II. Abdülhamid’e ait tılsımlı gömlek. Akıncı, N. F. (Ed.), Uluslararası İstanbul Tarihi Yarımada Sempozyumu 2013 içinde (s. 679-90), İstanbul: İSTYAM.
• Ulcay, Y. Akyol ve M. Gemci, R. (2002). Polimer esaslı lif takviyeli kompozit malzemelerin arabirim mukavemeti üzerine farklı kür metotlarının etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, 7(1), 93-116.
• Varlıbaş, H. (2010). Lif modifikasyon işleminin retansiyon üzerine etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Yakut, A. (2012). Geri dönüştürülebilir kullanılmış kâğıttan yeni kâğıt üretiminin irdelenmesi. Tesisat Mühendisliği, 127, 68-75.
• Yalçın, B. (2017, 10 Şubat). Dört büyük icat -1- Kâğıdın icadı. Bilimdili. Erişim adresi: https://bilimdili.com/arkeotarih/tarih-tarih/dort-buyuk-icat-1-kagidin-icadi/
• Zor, M. (2018, 10 Ocak). Kompozit malzemelerle ilgili genel bilgiler [PDF belgesi]. Erişim adresi: http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.zor/composite%20materials/2-Genel_bilgiler.pdf