Çıplak Bedenin Kamusal Alanda Eleştiri Nesnesi Olarak Kullanımı: Spencer Tunick’in Enstalasyonları

Yıl 2020, Sayı: 24, 57 - 70, 24.07.2020

Onur Tatar

https://doi.org/10.17484/yedi.727108

Cited By: 2

Öz

Sanat yapıtında çıplak beden, sanatsal ifade biçimleri var olduğu günden beri kullanılan bir temadır. Toplumsal açıdan, cinsellikle ilişkilendirilen insanın çıplak olma hali, kamusal alanda sergilenmesi gereken bir davranıştan ziyade bireyin özel alanıyla ilgilidir. Diğer yandan farklı sınıfsal ve düşünsel yapıdan insanların bir araya gelerek fikir paylaşımında bulundukları ve bundan dolayı da demokratik toplumların eleştirisi için bir aracı olarak görülen kamusal alan, tıpkı bedende olduğu gibi yasalar ve ahlak kurallarının denetimi altındadır. Bununla birlikte kamusal alandan ziyade bireyin özel alanına ait bir davranış olarak çıplaklık, kendisini sanatsal ifade biçimlerinde meşru kılmaktadır. Bu bağlamda çıplaklık, erotizm ve pornografi kavramlarıyla ilişkilidir. Diğer yandan dünyanın farklı yerlerinde kamusal alanlarda enstalasyonlar düzenleyen Spencer Tunick’in çalışmalarındaki çıplak beden kullanımı, bu tartışmalı kavramlardan soyutlanmış ve toplumsal yargıları, cinsiyet politikalarını ya da çevre kirliliği gibi konuları eleştiren bir bakış açısı barındırmaktadır. Bu bağlamda çalışmada; Spencer Tunick’in Meksika, İsrail ve Avusturalya’da gerçekleştirdiği enstalasyonlar üzerinden fotoğraf sanatında eleştiri nesnesi olarak çıplak beden kullanımının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda amaca yönelik örneklem yoluyla belirlenmiş üç çalışma betimsel analiz yöntemiyle incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamusal alan, özel alan, erotizm, pornografi, çıplak beden, Spencer Tunick

Teşekkür

İyi çalışmalar dilerim. Saygılarımla.

Usage of Nude Body as an Object of Criticism in Public Space: Installations of Spencer Tunick

Öz

Nude body is a theme used since the day when artistic expression forms existed. Nudity, which is socially related to sexuality, is related to the private area of the individual rather than the behavior that should be exhibited in the public sphere. On the other hand, the public space, where people from different class and intellectual backgrounds come together and share ideas, and therefore is seen as a tool for the criticism of democratic societies, is under the control of laws and moral rules, just like in the body. However, nudity, as a behavior of the individual's private sphere rather than the public sphere, makes itself legitimate in artistic forms of expression. In this context, nudity is associated with the concepts of eroticism and pornography. On the other hand, Spencer Tunick, who organizes public installations in different parts of the world, is isolated from these controversial concepts and includes a perspective criticizing social judgments, gender policies or environmental pollution. In this context, in the study; It is aimed to reveal the use of naked body as the object of criticism in the art of photography through the installations performed by Spencer Tunick in Mexico, Israel and Australia. Accordingly, 3 artworks determined through purposeful sampling are analyzed with descriptive analysis method.

Anahtar Kelimeler

Public sphere, private sphere, eroticism, pornography, nude body, Spencer Tunick

Kaynakça

• 5 bin 200 çıplak ünlü Opera Binası’na yaraştı. (2010, 2 Mart). Radikal Gazetesi. Erişim adresi: http://www.radikal.com.tr/hayat/5-bin-200-ciplak-unlu-opera-binasina-yarasti-983139/
• Antmen, A. (2010). 20. yüzyılın batı sanatında akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Arendt, H. (2003). İnsanlık durumu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Artnet. (t.y.). Spencer Tunick. Erişim adresi: http://www.artnet.com/awc/spencer-tunick.html
• Avcı Horasan, Y. (2015). Kapitalizm ve moda (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bahçeci, H. I. (2018). Kent mekânında kamusal alan: Richard Sennett perspektifinde bir inceleme. Memleket Siyaset Yönetim, 13(29), 101-116. Erişim adresi: http://www.msydergi.com/uploads/dergi/250.pdf
• Baynes, K. (2002). Toplumda sanat. İstanbul: YKY.
• Berger, J. (1999). Görme biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bingöl, O. (2019). Foucault’da iktidar, beden ve özne üçlüsü. Asia Minor Studies, 7 (2), 327-334. doi: 10.17067/asm.579970
• Büyük Larousse sözlük ve ansiklopedisi. (1986). İstanbul: İnterpress Yayıncılık.
• El-Mecky, N. (2017, 19 Mayıs). Mass nudity and a decoy magician. Apollo Magazine. Erişim adresi: https://www.apollo-magazine.com/spencer-tunick-mass-nudity-and-a-decoy-magician/
• Engin, C. (2009). Kedi bakışı: Çıplaklık bağlamında nü, erotik ve pornografik fotoğraf. Fotoğrafya. Erişim adresi: http://fotografya.fotografya.gen.tr/cnd/index.php?id=403,0,0,1,0,0
• Ergüven, A. R. (1988). Sanat ve erotizm. Ankara: Yaba Yayınları.
• Erinç, S. M. (1995). Kültür sanat sanat kültür. İstanbul: Çınar Yayınları.
• Foucault, M. (1993). Cinselliğin tarihi 1. Cilt. İstanbul: Afa Yayınları.
• ———. (2000). Hapishanenin doğuşu. İstanbul: İmge Yayınları.
• Freud, S. (2009). Cinsiyet üzerine. İstanbul: Say Yayınları.
• Gezgin, İ. (2010). Antik Yunan ve Roma sanatında cinsellik ve erotizm. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve bireysel kimlik. İstanbul: Say Yayınları.
• Goffman, E. (2009). Günlük yaşamda benliğin sunumu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Habermas, J. (2010). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hahamları kızdıran çekim. (2011, 18 Eylül). Radikal Gazetesi. Erişim adresi: http://www.radikal.com.tr/eglence/hahamlari_kizdiran_cekim-1063712
• Kabaağaç, S. ve Alova, E. (1995). Latince-Türkçe sözlük. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Kahraman, H. B. (2010). Cinsellik, görsellik, pornografi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kamusal alanda çıplaklıkla ilgili ilginç yasaları olan 5 ülke. (2014, 9 Aralık). Mynet. Erişim adresi: https://www.mynet.com/kamusal-alanda-ciplaklikla-ilgili-ilginc-yasalari-olan-5-ulke-190101035930
• Kedik, A. S. (2011). Kamusal alan, kent ve heykel ilişkisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 229-240. Erişim adresi: http://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1532947012.pdf
• McKinley, J. C. (2007, 25 Nisan). Mexico City legalizes abortion early in term. The New York Times. Erişim adresi: https://www.nytimes.com/2007/04/25/world/americas/25mexico.html
• Moreno, V. (2009). Naked memory: The Spencer Tunick experience in the museum space. Faculty of Information Quarterly Housing Memory Conference Proceedings içinde (s.1-12), 1(2) Mayıs 2009, Toronto: University of Toronto. Erişim adresi: https://tspace.library.utoronto.ca/bitstream/1807/78749/1/15445-37567-1-PB.pdf
• Özkan, S. Ç. (2017). Richard Rorty’de kamusal alan-özel alan ayrımı ve eleştirisi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 57-84. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/804321
• Press, V. S. (2016, 12 Eylül). Photographer Spencer Tunick renews Dead See awareness campaign. Israel21c. Erişim adresi: https://www.israel21c.org/naked-seas-spencer-tunick-renews-dead-sea-awareness-campaign/
• Sarmiento, T. (2007, 6 Mayıs). Thousands of Mexicans strip for Tunick photo shoot. Reuters. Erişim adresi: https://www.reuters.com/article/us-mexico-tunick/thousands-of-mexicans-strip-for-tunick-photo-shoot-idUSN0626494920070506
• Sennett, R. (2002). Kamusal insanın çöküşü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Shreve, J. (1999, 21 Haziran). Promoting exposure of a person. Salon. Erişim adresi: http://www.salon.com/1999/06/21/tunick/
• Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2001). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Şenyapılı, Ö. (2002). Seksin yeniden doğuşu. İstanbul: Boyut Yayınları.
• Tatar, O. (2012). Postmodern süreçte fotoğraf sanatında çıplak beden kullanımı (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Taylor, C. (2006). Modern toplumsal tahayyüller. İstanbul: Metis Yayınları.
• Toplu çıplak fotoğraf projesi İsrail’i gerdi. (2010, 12 Mart). Radikal Gazetesi. Erişim adresi: http://www.radikal.com.tr/yasam/toplu_ciplak_fotograf_projesi_israili_gerdi-985118
• Tunick, S. (2007a). Meksika No: 5 [Fotoğraf]. Erişim adresi: http://www.artnet.com/usernet/awc/awc_workdetail.asp?aid=425378777&gid=425378777&cid=129836&wid=425383744&page=1
• ———. (2007b). Sidney No: 1 [Fotoğraf]. Erişim adresi: http://www.artnet.com/usernet/awc/awc_workdetail.asp?aid=425378777&gid=425378777&cid=255348&wid=426180908&page=1
• ———. (2007c). Sidney No: 5 [Fotoğraf]. Erişim adresi: http://www.artnet.com/usernet/awc/awc_workdetail.asp?aid=425378777&gid=425378777&cid=255348&wid=426180910&page=1
• ———. (2011). Ölü Deniz No: 1 [Fotoğraf]. Erişim adresi: http://www.artnet.com/usernet/awc/awc_workdetail.asp?aid=425378777&gid=425378777&cid=258515&wid=426189850&page=1
• Turani, A. (1993). Sanat terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yapıcı, J. (2018, 16 Kasım). Freud’un psikanalize genel bakışı: İd (alt benlik), ego (benlik), süperego (üst benlik). Düşünbil Portal. Erişim adresi: https://dusunbil.com/freudun-psikanalize-genel-bakis-id-alt-benlik-ego-benlik-superego-ust-benlik/