Kayıp Poetika: Tractatus Coislinianus’ta (Coislin Risalesi) Mizah Düşüncesi

Yıl 2022, Sayı: 28, 111 - 124, 28.07.2022

Oğuz Arıcı

https://doi.org/10.17484/yedi.1071122

Öz

Aristoteles’in Poetika eserinin ikinci bir cildinin olup olmadığı bir muammadır. Kimilerine göre ikinci rulo hiçbir zaman yazılmamış, Aristoteles Poetika’daki incelemesini tragedya ve destan üzerine yoğunlaşarak tamamlamıştır. Kimilerine göreyse metin eksiktir çünkü Aristoteles komedya ve satir üzerine bir inceleme yapacağını vaat etmiştir. Şayet ikinci kitap yazıldıysa akıbetinin ne olduğu da bir başka tartışma konusudur. Kimilerine göre kaybolmuş, kimilerine göre içeriği değersiz bulunduğu için önemsenmemiş, kimilerine göreyse tam tersine içeriği çok tehlikeli bulunduğu için kopyalanmasına izin verilmemiş ve özellikle yok edilmiştir. Zaman zaman Atlantis efsanesi gibi bahsedilen kayıp rulo, Umberto Eco’nun Gülün Adı adlı romanına da bu tehlikeli yanıyla konu olmuştur. 1839 yılında John Anthony Cramer adında bir klasik edebiyat uzmanı tarafından Paris Ulusal Kütüphanesinde keşfedilen ve Tractatus Coislinianus (Coislin Risalesi) adı verilen el yazmalarının Aristoteles’in Poetika adlı eserinin kayıp kısmı olup olmadığı konusunda bir tartışma vardır. Söz konusu el yazmaları Poetika’nın yapısına oldukça benzerlik gösterir. Tıpkı Poetika’da olduğu gibi burada da metin, önce poiesis ve mimesis gibi genel kategorilerden başlayıp alt türlere odaklanır. Poetika’nın tragedya ve epos çözümlemesine benzer bir şekilde el yazması metnin odağında da ‘gülünç olan’ ve gülüncün teknikleri yer almaktadır. Bu makalede Risale’nin, Aristoteles’in külliyatındaki, özellikle Poetika’daki fikirleriyle benzeşen yerleri tespit edilmeye ve metnin tamamındaki mizah düşüncesi bu bağlamda tartışılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Coislin Risalesi, Aristoteles, Poetika, komedya, mizah.

Lost Poetics: Humor in Tractatus Coislinianus

Öz

It is a mystery whether there is a second book of Aristotle’s Poetics. According to some sources, a second book (or chapter) was never written, and Aristotle completed his analysis in the Poetics by concentrating only on tragedy and the epic. According to others, the text is incomplete because Aristotle promised to make a study on comedy and iambic compositions. Another debate focuses on what would be the fate of the second book (or chapter) if it was ever written. According to some studies, it was lost, according to some others, it was ignored because its content was worthless, and according to yet some others, it was not allowed to be copied because its content was considered too dangerous, and it was purposely destroyed. This lost book (or chapter), which is sometimes mentioned as the ‘Legend of Atlantis,’ was the subject of Umberto Eco’s novel ‘The Name of the Rose.’ There is a debate as to whether the manuscripts entitled Tractatus Coislinianus, discovered in the Paris National Library in 1839, by a classicist named John Anthony Cramer, are the missing parts of Aristotle’s discourse Poetics. The manuscripts in question have a very similar structure to that of the Poetics. Just as in the Poetics, Tractatus Coislinianus starts with general categories such as poiesis and mimesis, and then focuses on subgenres. Similar to the tragedy and epos analysis in the Poetics, the manuscripts’ focus is on the techniques of humor and comedy. In this article, the goal is to study the similarities between the Tractatus Coislinianus and Aristotle’s canon, especially his ideas in the Poetics, and to discuss the idea of humor in the whole text within this context.

Anahtar Kelimeler

Tractatus Coislinianus, Aristotle, Poetics, comedy, humor

Kaynakça

• Aristophanes (1946). Kurbağalar (N. Hatko, Çev.) Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Aristophanes (1957). Bulutlar (A. S. Delilbaşı, Çev.). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Aristophanes (1975). Barış oyunları (S. Eyüboğlu, A. Erhat, Çev.). Hürriyet Yayınları.
• Aristoteles (1975). Politika (M. Tuncay, Çev.). Remzi Kitabevi.
• Aristoteles (2006). Retorik (M. H. Doğan, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Aristoteles (2007). Nikomakhos’a etik (S. Babür, Çev.). Bilgesu Yayıncılık.
• Aristoteles (2016). Poetika (şiir sanatı üzerine) (A. Çokona, Ö. Aygün, Çev.). İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aristoteles (2019). Sofistçe çürütmeler (G. Sev, Çev.) Pinhan Yayınları.
• Aygün, Ö. (2016). Dipnot. Aristoteles, Poetika içinde (s. 99). (A. Çokona, Ö. Aygün, Çev.). İş Bankası Kültür Yayınları.
• Coislin Risalesi (Tractatus Coislinianus). (2021). (Oğuz Arıcı, Çev.). Teb Oyun, Kış (42), 106-110. https://teboyun.com/wp-content/uploads/2021/12/TEB-Oyun_Sayi-42.pdf
• Bergson, H. (2014). Gülme (D. Çetinkasap, Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Chapman, G., Cleese, J., Idle, E. (Yazarlar), & MacNaughton, I. (Yönetmen). (1970, Eylül 15). Dinsdale! (Sezon 2, Bölüm 1) [Televizyon dizisi bölümü]. I. MacNaughton (Yapımcı), Monty Python’s Flying Circus içinde. BBC.
• Chomsky, N. (2002). Syntactic structures. Walter de Gruyter.
• Cooper, L. (1922). An Aristotelian theory of comedy: with an adaptation of the Poetics and a translation of the Tractatus Coislinianus. Harcourt Brace.
• David, L., Seinfeld, J., Feresten, S. (Yazarlar), & Ackerman, A. (Yönetmen). (1996, 10 Ekim). The Little Kicks (Sezon 8, Bölüm 4) [Televizyon dizisi bölümü]. J. Seinfeld, G. Shapiro ve H. West (Yönetici Yapımcılar), Seinfeld içinde. NBC.
• Diogenes, L. (1972). Lives of eminent philosophers (R. D. Hicks, Çev.). Harward University Press.
• Diogenes, L. (2007). Ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri (C. Şentuna, Çev.) Yapı Kredi Yayınları.
• Else, G. F. (1957). Aristotle's Poetics: The argument. Harvard University.
• Gencan, T. N. (1974). Yazın terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu.
• Janko, R. (1984). Aristotle on comedy: Towards a reconstruction of Poetics II. Duckworth.
• Janko, R. (1987). Aristotle, Poetics I with the Tractatus Coislinianus, a hypothetical reconstruction of Poetics II, the fragments of the On Poets. Hackett.
• Kaibel, G. (1899). Comicorum graecorum fragmenta. Vol. 1. Fasc. 1. Weidmann.
• Koster, W. J. W. (1975). Scholia in Aristophanem pars I, fasc. 1a: Prolegomena de comoedia. J.B. Wolters.
• Liddell, H. G., Scott R., Jones H. S. & McKenzie. R. (1996). A Greek-English lexicon. Oxford University Press.
• Mayhew, R. (2016). Περι Ὶαμβων: a note on Riccardianus 46 and the lost second book of Aristotle's "Poetics". Hermes 144, 3, 374-379. https://www.jstor.org/stable/26649584
• McMahon, A. P. (1917). On the second book of Aristotle's Poetics and the source of Theophrastus' definition of tragedy. Harvard Studies in Classical Philology 28, 1-46. dx.doi.org/10.2307/310640.
• Redmond, J. (1981). Themes in drama: drama, dance, and music. Cambridge University Press.
• Rose, M. A. (2016). Parodi: antik, modern ve postmodern (C. Dikme, Çev.). Hece Yayınları.
• Shakespeare, W. (2011). Yok yere yaygara (Ö. Nutku, Çev.). Remzi Kitabevi.
• Şener, S. (2018). Dilin mizahta kullanımı ve uyuşmazlık kavramı. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), Prof. Dr. Seyyare Duman [Özel Sayı], 128-137.
• Tarán, L. & Gutas D. (2012). Aristotle's Poetics: editio maior of the Greek text with historical introductions and philological commentaries. Brill, Extenza Turpin.
• Theophrastus (1902). The characters of Theophrastus (C. E. Bennett, W. A. Hammond, Çev.). Longmans, Green, and Co.
• Watson, W. (2012). The lost second book of Aristotle's Poetics. The University of Chicago Press.
• Younger, J. (2009). Sex in the ancient world from a to z. Taylor & Francis Group.