Hobyar Mescidi Çinileri için Koruma Önerisi

Yıl 2022, Sayı: 28, 141 - 151, 28.07.2022

Ebru Köse Koçak

https://doi.org/10.17484/yedi.992825

Öz

Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluğuna başkentlik yapan İstanbul, kültürel zenginliği ile dünyayı her zaman cezbeden önemli bir metropoldür. Bu şehrin sahip olduğu nice esere ev sahipliği yapan en eski yerleşim yerlerinden biri Tarihi Yarımada bölgesi, tarihten bu yana biriktirdiği kültür varlıklarıyla UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’ne girmiştir. Tarihi Yarımada; Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultan Ahmet Cami gibi büyük anıtlarla çevrili, ticari ve kültürel turizmin yoğun olarak yaşandığı bir bölgedir. Tarihi Yarımada’da Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemine ait birçok çinili yapı vardır.
Bu çalışmada Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi’ne ait 20. yüzyıl başlarında Vedat Tek tarafından yapılan Hobyar Mescidinin süslemesinde kullanılan çiniler incelenmiştir. Mescidin iç ve dış cephe bezemesinde kullanılan tarihi çiniler, o dönem Kütahyalı Hafız Mehmed Emin Efendi’nin atölyesinde üretilmiştir. Hobyar Mescidinin cephelerini süsleyen tarihi çinilerin belgelemesi yapılarak kayıt altına alınması sağlanmıştır. Belgelemenin esas amaçlarını kapsayacak şekilde çiniler ile ilgili detaylı araştırmalar yapılmış ve fotoğraflar çekilmiştir. Yerinde birebir gözlem yapılarak çinilerin mevcut durumu değerlendirilmiş, bozulmalar lejantlara işlenmiştir. Çinilerin hasar tespit planları ve desenleri çizildikten sonra, onarımı ve korunması durumuyla ilgili öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hobyar Mescidi, çini, koruma, onarım

Conservation Proposal for Hobyar Masjid Tiles

Öz

Istanbul, the capital of the Roman, Byzantine and Ottoman empires, is an important metropolis that has always attracted the world with its cultural richness. One of the oldest settlements in this city, which is home to many artifacts, the Historic Peninsula has been included in the UNESCO World Heritage List with the cultural assets it has accumulated throughout history. Historical Peninsula: Surrounded by great monuments such as Topkapi Palace, Hagia Sophia and Sultan Ahmet Mosque, it is a region where commercial and cultural tourism is intense. There are many tiled structures belonging to the Ottoman and Republican Periods on this Historic Peninsula.
In this study, the tiles used in the decoration of the Hobyar Masjid built by Vedat Tek at the beginning of the 20th century, belonging to the First National Architecture Period, are examined. The historical tiles used on the interior and exterior facades of the mosque were produced in the workshop of Hafız Mehmed Emin Efendi from Kütahya at that time. The historical tiles adorning the facades of the Hobyar Masjid were documented and recorded. To cover the main purposes of the documentation, detailed research and a photographic survey have been made. The current condition of the tiles was evaluated and recorded by making observations on-site. After the damage assessment plans and patterns of the tiles are drawn, recommendations are made regarding their repair and protection.

Anahtar Kelimeler

Hobyar Masjid, tiles, protection, repair

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2004). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Alkan, N., Ersen, A., Güleç, A. ve Kudde, E. (2009). Konservasyon raporunun önemi, içeriği ve hazırlanma adımları. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1 (2). 3-17.
• Aydın, B, N. (2017) Tarihi yarımada Hanlar Bölgesi’nde kültürel rota tanımlanması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ayverdi, E. H. (1953). Fatih devri mimarisi. İstanbul Matbaası.
• Batur, A. (2003). Vedat Tek: Kimliğinin izinde bir mimar. Yapı Kredi Yayınları.
• Belli, V. E. (2009). Van Hüsrev Paşa camisindeki taş, çini ve kalemişi süslemelerin bozulma nedenleri, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kadir Has Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Lisans Programı.
• Buys, S. & Oakley. V. (1998). The conservation and restoration of ceramic, Oxford.
• Cezar, M. (1971). Sanatta Batı’ya açılış ve Osman Hamdi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Dinçer, İ., Enlil, Z. ve Evren, Y. (2009). İstanbul’un koruma alanlarının değerlendirilmesi. Megaron YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi, 3 (3). 310-324.
• Eryazıcıoğlu, M. E. (2018). Kültürel miras ve insan hakları bağlamında Türkiye’de koruma sisteminin ince-lenmesi: İstanbul tarihi yarımada örneği. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Henry, A., McCaig, I., Willett, C., Godfraind, S., & Stewart, J. (Eds.). (2015). Practical building conservation: Earth, brick & terracotta. Ashgate.
• Işıkhan, S. (2008). Türkiye’de tarihi yapılardaki çinilerin korunmasına ilişkin yapılan çalışmalar ve İzmir Milli Kütüphane – Opera Binası çinilerinin koruma projesi. [Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kaboğlu, A. (2010). Hobyar Mescidi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Sanatı Anabilim Dalı.
• Kaderli, L. (2014). Kültürel miras koruma yaklaşımlarının tarihsel gelişimi, TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. (12), 29-41. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubaked/issue/57269/810039
• Kamacı, E. (2014). 2863 Sayılı KTVKK’nın Uluslararası Yasal Düzenlemeler Bağlamında Değerlendirilmesi. METU yayınları.
• Kuban, D. (1996). İstanbul, bir kent tarihi: Bizantion, Konstantinopolis, İstanbul. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Madran, E. (1996). Cumhuriyetin ilk otuz yılında (1920-1950) koruma alanının örgütlenmesi. ODTÜ MFD. 17 (1-2), 75-87.
• Madran, E. ve Özgönül N. (2002). Kültürel ve doğal değerlerin korunması. TMMOB Mimarlar Odası Yayını.
• Mumcu, A. (1969). Eski eserler hukuku ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26, 45-78.
• Öz, T. (1987). İstanbul camileri (1. Cilt) (2. Baskı). Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sözen, M. (1984). Cumhuriyet dönemi Türk mimarlığı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yazır, E. H. (2005), Kur’an-ı Kerim Türkçe Meali ve Muhtasar Tefsiri. Çelik Yayınevi.