Dijital İmajın Estetiği Olarak Tekinsiz

Yıl 2024, Sayı: Sanatta Dijitalizm [Özel Sayı], 241 - 252

Engin Ümer

https://doi.org/10.17484/yedi.1502841

Öz

Modern kültürden günümüze gündelik hayatın fragman halinde yaşanmışlığı karşısında imajlar, bu fragmanları düzenleme imkânı sunmuştur. Bu düzenleme tekniği parçalı hayatın yeni bir anlam bütünlüğü kazanması demektir. İmajlar sayesinde dünyaya bakan özne, kendi güvenli temsil alanını kurmuştur. Ancak imajlar her zaman kaygı benzeri bir etkiyi içlerinde taşımaktadırlar. Tekinsiz ifadesi bu çalışmada söz konusu etkiyi karşılamaktadır. Konu edilen dijital imajlar da gerçeğin yerini alma iddiasında olmalarına karşılık tekinsiz etkiye potansiyel olarak sahiptirler. Fotoğraf ve sinema gibi medyaların ürettiği imajlar gibi dijital imaj da içerisinde boşluklar taşımıştır. Çalışma bu boşluğu imajın potansiyeli olarak önermektedir. Bu potansiyel, imajın teknikleşmesinin aşılması ve estetik tetiklemelerin hesapsız olabilmesini karşılamaktadır. Çalışma geçen yüzyıldan bu yana imaj teknolojilerinin kaygının üzerini örtme amacının dijital imaj için de geçerli olduğunu önermektedir. Örneklem olarak alınan sanatçılar dijital imajın tekinsiz gücünü kullanmış oldukları için seçilmişlerdir. Çalışma konuyla ilgili literatürün kriz ve tekinsiz açısından okunmasıyla gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak günümüz görsel kültüründe dijital imajın tekinsiz etkilerinin amacının parçalı bir dünyayı hissettirmek olduğu önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital imaj, estetik, tekinsiz

The Uncanny as Aesthetics of the Digital Image

Öz

In the face of the fragmented experience of daily life from modern culture to the present day, images have providedan opportunity to organize these fragments. This organization technique means that fragmented life gains a new integrity of meaning. Thanks to images, the subject observing the world has established their own secure representation space. However, images always carry an effect akin to anxiety within themselves. The expression uncanny corresponds to the effect in question in this study. Although the digital images in question claim to replace reality, they also have the potential for an uncanny effect. Like the images produced by media such as photography and cinema, digital images also carry gaps within themselves. The study proposes this gap as the potential of the image. This potential corresponds to the surpassing of the technicalization of the image and the incalculable nature of aesthetic triggers. The study suggests that the aim of image technologies to cover up anxiety since the last century is also valid for digital images. The artists taken as samples were chosen because they have used the uncanny power of the digital image. The study was conducted by reviewing the literature on the subject in terms of crisis and the uncanny. As a result, it is suggested that the aim of the uncanny effects of digital images in today's visual culture is to make a fragmented world felt.

Anahtar Kelimeler

Digital image, aesthetic, uncanny

Kaynakça

• Ba, A. (2020). Our Uncanny Digital Existence. Journal Of Art Criticism. https://journalofartcriticism.wordpress.com/2020/06/20/our-uncanny-digital-existence/
• Barthes, R. (1996). Camera Lucida (R. Akçakaya, Çev.). Altı Kırkbeş Yayınları.
• Becker, K. (2016). Critical Intelligence in art and digital media. Christiane Paul (Ed.), A companion to digital art (s. 384-400). Black Wiley.
• Benjamin, W. (2015). Teknik olarak yeniden üretilebilirlik çağında sanat yapıtı (G. Sarı, Çev.). Zeplin Yayınları.
• Bourdieu, P. (1997). Televizyon üzerine (T. Ilgaz, Çev.). YKY.
• Burnett, R. (2007). İmgeler nasıl düşünür? (G. Pusar, Çev.). Metis Yayınları.
• Burnham, J. (Küratör). (1970). Notes on art and information processing. Software information technology its new meaning for art catalogue (s. 10-15). Jewish Museum.
• Derrida, J. (2007). Marx’ın hayaletleri (A. Tümertekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Dickson, D. (1992). Alternatif teknoloji (N. Erdoğan, Çev.). Ayrıntı Yayıları.
• Freud, S. (1999). Sanat ve edebiyat (E. Kapkın ve A. Tekşen Kapkın, Çev.). Payel Yayınları.
• Frisby, D. (2012). Modernlik fragmanları Simmel, Kracauer ve Benjamin'in eserlerinde modernlik teorileri (A. Terzi, Çev.). Metis Yayınları.
• Gere, C. (2016). The hauntology of digital image. Christiane Paul (Ed.), A companion to digital art (s. 203-226). Black Wiley.
• Gunning, T. (2003). Re-newing old technologies: Astonishment, second nature, and the Uncanny in technology from the previous turn-of-the-century. D. Thorburn ve H. Jenkins (Ed), Rethinking media change the aesthetics of transition (s. 39-61). MIT Press.
• Huhtamo, E. (2016). Art in the rear‐view mirror: The media‐archaeological tradition in art. Christiane Paul (Ed.). A companion to digital art (s. 69-111). Black Wiley.
• Jentsch, E. (2019). Tekinsizliğin psikolojisi-Tekinsizlik üzerine (H. Şahin, Çev.). Laputa Kitap.
• Kane, C. L. (2014). Chromatic algorithms synthetic color. Computer art, and aesthetics after code. The University of Chicago Press.
• Li, C. ve Chen, T. (2013). Visual aesthetic quality assessment of digital images. Rastislav Lukac (Ed.), Perceptual digital imaging (s. 91-123). CRC Press.
• Malraux, A. (2020). Düşsel Müze (B. Gülmez, Çev.). Everest Yayınları.
• Megill, A. (1998). Aşırılığın peygamberleri (T. Birkan, Çev.). Bilim Sanat Yayınları.
• Platon (2002). Devlet (H.Demirhan, Çev.). Sosyal Yayınları.
• Robins, K. (2013). İmaj (N. Türkdoğdu, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Sack, W. (2019). The software arts. MIT Press.
• Sayın, Z. (2013). İmgenin pornografisi. Metis Yayınları.
• Stam, R. (2014). Sinema teorisine giriş (S. Salman, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Tinwell, A. (2014). The uncanny valley in games and animation. CRC Press.
• Ümer, E. (2019). Tekinsiz ve temsil (Romantizmden postmodernizme bir inceleme). Pales Yayınları.
• Ümer, E. (2024). Kültüre karşı sanat sanata karşı kültür. Çizgi Kitabevi.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları. Dipnot Yayınları.