GÜFTE MECMUALARINDA BU MÜZİK ESERİ KİMİN PROBLEMİ Ve MÜZİKOLOJİK BİR METOT ÖNERİSİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 137 - 153, 30.12.2020

Recep Uslu

Öz

Güfte Mecmuası çalışanların karşılaştıkları önemli problemlerden biri, bir bestenin farklı mecmualarda farklı kişiler adına bestelendiğinin yazılmış olmasıdır. Farklı besteciler arasından hangisinin daha doğru olduğuna karar vermek araştırmacı için zordur. Rauf Yekta, Suphi Ezgi, Sadettin Nüzhet Ergun, Ethem Ruhi Üngör, Yılmaz Öztuna, Owen Wright güfte mecmualarını kaynak olarak kullanan önemli isimlerdendir. Fakat müzik bibliyografyalarında da görüleceği gibi böyle bir müzikolojik problem için çözüm önerisi yapan araştırmaya rastlanmamıştır. Bu makale bir bestenin farklı mecmualarda farklı kişiler tarafından bestelendiğine rastlayan araştırmacıya bir müzikolojik metot önermektedir. Bu metot uygulandığı takdirde bir bestenin farklı mecmualarda farklı kişiler tarafından bestelendiği görülse bile, hangisine ait olabileceği konusunda araştırmacıya karar verebileceği bir yöntem ileri sürmektedir. Bu yönteme göre güfte mecmualarının yazarlarının veya yazım tarihlerinin doğru olarak tespit edilmeleri önem kazanmaktadır. Bu tespitler yapıldıktan sonra, araştırmacılar aynı makam ve usulde bir bestenin birden fazla farklı besteciye isnad edilmesi durumuyla karşılaşabilirler. Bu durumda önerilen metot, bestenin ilk olarak kime isnad edildiğini bulmaktır. Bu tespit edildikten sonra diğer besteciler, o eseri meşk yöntemiyle aktarmış olmalılar. Bu metodla güfte mecmuası araştırmacıları bir bestenin ilk defa kim tarafından bestelenmiş olabileceğini bulmuş olurlar.

Anahtar Kelimeler

Güfte, Mecmua, Müzik, Müzikoloji, Metot

WHO IS THE COMPOSER OF THIS COMPOSITION? A MUSICOLOGICAL METHOD PROPOSAL

Öz

One of the important problems faced by lyric books researchers is that different composers of a composition were written by different people in different lyric books. In this situation it is difficult for the researcher to decide which of the different composers is the right one. Rauf Yekta, Suphi Ezgi, Sadettin Nuzhet Ergun, Ethem Ruhi Ungor, Yılmaz Oztuna, Owen Wright are among the important names who use lyric books as a source. However, as can be seen in music bibliographies, no research proposing a solution for such a musicological problem has been found. This article proposes a musicologic method for the researcher who finds that a composition is composed by different people in different lyric books. If this method is applied, even if it is seen that a composition is composed by different people in different lyric books, it suggests a method by which the researcher can decide which one it belongs to. According to this method, it is important to correctly identify the authors or writing dates of lyrics books. After these determinations are made, researchers may encounter the situation where a composition in the same mode and style is attributed to more than one different composer. In this case, the recommended method is to find out to whom the composition was originally attributed. After this was determined, other composers must have transferred that piece with the meshk method. With this method, lyric books find out who might have composed a composition for the first time.

Anahtar Kelimeler

Turkish Music History, Lyric books, Compositions, Musicology, Method

Kaynakça

• Aksoy, B. (2003). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musiki, İstanbul Pan yay.
• Anonim (19.yy). Mecmua-yi Güfte, özel arşivimde yazma.
• Anonim (19.yy ikinci yarı: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Ankara Milli Ktp. FB150.
• Anonim (19.yy ikinci yarı: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Konya Koyunoğlu, nr. 12970.
• Anonim (19.yy başı: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Konya Koyunoğlu, nr. 13215.
• Anonim (18.yy sonu: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Mevlana Müzesi Gölpınarlı Yazmaları, no. 81.
• Anonim (19.yy ortası: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Mevlana Müzesi Ktp Yazmalar, nr. 1661.
• Anonim (19.yy: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Mevlana Müzesi Ktp Yazmalar, nr. 2193.
• Anonim (1735: Uslu 2015: 20). Mecmua-yi Güfte, Millet Ktp. Aliemiri Manzum, 759.
• Anonim (19.yy: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Milli Ktp., 06 Mil Yz FB150.
• Anonim (1800: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Süleymaniye Ktp. Ali Nihat Tarlan, nr. 81.
• Anonim (18.yy ortaları: Uslu 2015: bibl.). Mecmua-yi Güfte, Süleymaniye Ktp. Esad Efendi, nr. 3478.
• Çırak, E.H. (2007). 18.YYda Yazıldığı Tahmin Edilen Bir Yazmadaki Güfteler (Mecmûa: Millet Ktp Aliemiri 705), yüksek lisans tezi.
• Dikmen, M. Doğan (2011). Darülelhan Külliyatı CD, İstanbul.
• Doğrusöz, Nilgün (1993). Hafız Post Güfte Mecmûasında Türkçe Güfteler, yüksek lisans tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergun, S.N. (1942). Türk Musikisi Antolojisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
• Ezgi, Suphi (1933). Nazari ve Ameli Türk Musikisi, 1-5. Cilt, İstanbul 1933-1953.
• Hafız Post (1660). Mecmua-i Güfte, TSMK, Revan 1724 (Türkçe güfteler ve tıpkıbasım Doğrusöz YL tezi).
• Hekimbaşı (1757). Mecmua-yı Güfte, İÜ Ktp., TY, nr. 3866 (tıpkıbasım haz. E. Kılıç, doktora tezi, 2012).
• İsam arşivi, Kemal Batanay notaları, nr. KB: 28-2084-5961.
• Korkmaz, H. /2015). The catalog of music manuscripts in Istanbul University Library, Harvard University.
• Mantı, Danyal (2011). Klasik Türk Musikisinde Az Kullanılan Makamlar, Eskişehir. Sadullah Efendi (18.yy ortaları: Uslu 2015: 22, 222, bibl.). Mecmua-yi Güfte, Millet Ktp. Aliemiri Manzum, nr. 732.
• Suiçmez, H. (2013). 19.Yüzyılın İlk Yarısında Yazıldığı Tahmin Edilen Bir Yazmadaki Güfteler, yüksek lisans tezi (İÜ Ktp no. 591).
• Şardağ, R. (1992). Mustafa Itri Efendi, Çanakkale 1989; Ankara Kültür Bakanlığı Yay., 1989; a. E. 1992.
• Tesbihi Emir Çelebi (18.yy: Korkmaz 2015). Mecmua-i Güfte, TSMK, Revan 1723.
• Uslu, R. (2008). “İsmail Hakkı Beyin Arşivi ve Önemi”, Folklor Edebiyat, sy. 54, 2008, s. 164 vd. Uslu, R. (2000). Güfte Mecmuaları Nasıl İncelenmelidir, Müzikte 2000 Sempozyumu, Ankara Kültür Bakanlığı yay.
• Uslu, R. (2015). Mustafa Itri Buhurizade Panoroması, Germany-Saarbrüchen: Türkiye Alim Kitapları yay.
• Uzun, Mustafa ed. (2013). Musiki Dünyamızın Davudu Buhûrîzâde Mustafa Itrî, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yay.
• Üngör, E.R. (1981). Türk Mûsikisi Güfteler Antolojisi, I-II. Cilt, İstanbul.
• Yenal, T.R., Güfte Mecmuası (Atilla Ateş 2012, YL tezi).