Öz
İyi bir eser icrasında sazın kalite nitelikleri önemli olduğu gibi, mızrabın da önemi bir o kadar büyüktür. Ud’un geçirdiği tarihsel süreçle beraber mızraplar da değişime, gelişime uğramıştır. Teknolojinin gelişimi ve yeni materyallerin kullanımı hem ud’a hem de mızraplara çeşitlilik kazandıran en önemli etkenlerdendir. Esnek olmayan, sert tahta mızraplarla başlayan bu süreç zamanla esnek ve yumuşak plastik mızraplara dönüşmüştür. Mızrap her ne kadar incelenmeye gerek duyulmayacak kadar basit bir araç gibi görünse de aslında icranın tümüne şamil esas bir unsurdur. Araştırmalarımız sonucunda ud mızrabıyla ilgili ayrıntılı, müstakil bir çalışma bulunmadığı için alana katkıda bulunmak ve mevcut konuda yapılabilecek yeni araştırmalara dikkat çekmek hedeflenmiştir. Ud’da günümüze kadar toplamda 15 farklı malzemeden yapılmış mızrap kullanıldığı tespit edilmiş olup halen yeni materyal arayışı ve denemelerinin devam ettiği bilinmektedir. Çalışmamızda, geçmişten günümüze kadar hangi malzemelerden ud mızrapları yapıldığı araştırma, inceleme ve derlemeler neticesinde toparlanmış ve şu şekilde sıralanmıştır: İnce ahşap, kiraz ağacı kabuğu, kartal teleği, kartal tırnağı, akbaba kanadı, kaz tüyü, kemik, tarak, fil dişi, kösele, tavuk kanadı, boynuz (inek boynuzu, boğa boynuzu, manda boynuzu, ceylan boynuzu, koç boynuzu), bağa, silikon ve plastik. Böylece belirtmiş olduğumuz mızraplardan temin edilebilen bir kısmının özelliklerine, malzeme farkının icracıya ve icra kalitesine yansıyan olumlu olumsuz etkisine değinilmiş ve hangi mızrabın günümüz icrasında mutedil olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdoun, Seifed-Din Shehadeh, The Oud Across Arabic Culture (Bilād al-Shām, Iraq, and Egypt), Dissertation -- University of Maryland (College Park, Md.), 2011.
- Arslan, Fazlı - Erkoçoğlu, Fatih. “Ziryâb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/464-465. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
- Başar, Sedat, Ûdî Nevres Bey’in Ud İcrasının Özellikleri, Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.
- Can, M. Cihat (1995). Tarih içinde Ud I, Milli Folklor, C. 4,S. 26, s. 8-16.
- Cafer Efendi, Risâle-i Mimariyye (2005). (Haz. İ. Aydın Yüksel), İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
- Ersavaş, Ersin - Kararoğlu, İbrahim, Temel Ud Eğitimi, İsmek Yayınları.
- Gill, John, Andalucia: A Cultural History, Oxford University Press, 2009.
- Gönül, Mehmet. (2010), Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Işıktaş, Bilen, Kuramdan İcraya Müziğin İntikal Aracı: Ud’un Dünü ve Bugünü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 44, Haziran 2016.
- Jonathan Gemmill, Interpreting The Early Ottoman Music Repertoire On The Oud And Nay As Recorded In The Ali Ufki And Demetrius Cantemir Collections, University Of Canterbury, 2016.
- Karakaya, Fikret. “Ud”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/39-41. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
- Kevan, Ben, Endülüs Güneşi Ziryab, Kurgu Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2013.
- Khoury, Elia, Türk ve Arap Ud İcrâ Üslûpları Üzerine Bir İnceleme, Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
- Sami, Şemseddin. Kamûs-ı Türkî, İstanbul, İkdam Matbaası, 1317. Sahib-i İmtiyaz ve Baş Muharriri Ahmed Cevdet.
- Şençalar, Kadri. Ud Öğrenme Metodu. İstanbul: Müzik Dünyası Yayınları, 1978.
- Tanrıkorur, Cinuçen, Biraz da Müzik, İstanbul: Zaman Kitap, 2001.
- Torun, Mutlu, Ortadoğu’nun gitarı Ud, Skylife, Temmuz, 1998.
- Yahya Kaçar, Gülçin. Ud Metodu, Gece Kitaplığı Yay. Ankara 2017.
- Yıldırım, Zeki, Ud Çalgısının İcracı İçin Oluşturduğu Yapısal Sorunlardan Eşik, Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
- İnternet: https://www.kulturveyasam.com/mizrapli-telli-turk-muziginde-7-saz-cesidi/ (erişim tarihi: 13 Mayıs 2020).
- İnternet: https://wiki.ubc.ca/Course:Phys341_2020/Oud (erişim tarihi: 19 Haziran 2020).
- İnternet: https://www.oudforguitarists.com/oud-picks-ultimate-oud-buyers-guide-5/ (erişim tarihi: 14 Mayıs 2020).
- İnternet: https://www.riversongguitars.com/wooden-picks/wooden-oud-picks/ (erişim tarihi: 14 Mayıs 2020).
- Şekil 1: https://www.riversongguitars.com/wooden-picks/wooden-oud-picks/ (erişim tarihi: 14 Mayıs 2020).
- Fotoğraf 1, Bağa Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 2, Kartal Teleği Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 3, Fransız Köselesinden Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 4, Koç Boynuzu Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 5, Günümüz Plastik Mızraplar, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
Öz
The quality of an instrument is important in producing a good work, and the quality of the pick is just as important. With the historical progress of the Oud, the picks have also been changed and developed. The technological development and the use of new materials are among the most important factors that add variety to both Oud body and picks. This process, which started with stiff wood picks, eventually turned into flexible and soft plastic picks. Although the pick may seem like a tool too simple to be examined, it is actually a fundamental element to the entire execution. As a result of our research, we targeted to contribute to the field and to draw attention to the new research topic, since there are no detailed studies about the oud pick. It has been found that oud picks have been made of 15 different materials to date and it is known that the search of new materials is still going on. In our study, the materials of which oud picks were made from the past to the present were collected by research, examination and compilations and were listed as the following: Fine wood, cherry tree bark, eagle wire, eagle nail, vulture wing, goose feather, bone, comb, elephant tusk, leathery, chicken wing, horn (cow horn, bull horn, buffalo horn, gazelle horn, ram horn), vineyard, silicone, and plastic. Thus, the features of some of the aforementioned picks obtained, the positive and negative effects of the material difference on the performer and the quality of the performance were mentioned, and which pick was mild in today's execution was determined in our study.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdoun, Seifed-Din Shehadeh, The Oud Across Arabic Culture (Bilād al-Shām, Iraq, and Egypt), Dissertation -- University of Maryland (College Park, Md.), 2011.
- Arslan, Fazlı - Erkoçoğlu, Fatih. “Ziryâb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/464-465. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
- Başar, Sedat, Ûdî Nevres Bey’in Ud İcrasının Özellikleri, Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.
- Can, M. Cihat (1995). Tarih içinde Ud I, Milli Folklor, C. 4,S. 26, s. 8-16.
- Cafer Efendi, Risâle-i Mimariyye (2005). (Haz. İ. Aydın Yüksel), İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
- Ersavaş, Ersin - Kararoğlu, İbrahim, Temel Ud Eğitimi, İsmek Yayınları.
- Gill, John, Andalucia: A Cultural History, Oxford University Press, 2009.
- Gönül, Mehmet. (2010), Nevres Bey’in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Işıktaş, Bilen, Kuramdan İcraya Müziğin İntikal Aracı: Ud’un Dünü ve Bugünü, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 44, Haziran 2016.
- Jonathan Gemmill, Interpreting The Early Ottoman Music Repertoire On The Oud And Nay As Recorded In The Ali Ufki And Demetrius Cantemir Collections, University Of Canterbury, 2016.
- Karakaya, Fikret. “Ud”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/39-41. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
- Kevan, Ben, Endülüs Güneşi Ziryab, Kurgu Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2013.
- Khoury, Elia, Türk ve Arap Ud İcrâ Üslûpları Üzerine Bir İnceleme, Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
- Sami, Şemseddin. Kamûs-ı Türkî, İstanbul, İkdam Matbaası, 1317. Sahib-i İmtiyaz ve Baş Muharriri Ahmed Cevdet.
- Şençalar, Kadri. Ud Öğrenme Metodu. İstanbul: Müzik Dünyası Yayınları, 1978.
- Tanrıkorur, Cinuçen, Biraz da Müzik, İstanbul: Zaman Kitap, 2001.
- Torun, Mutlu, Ortadoğu’nun gitarı Ud, Skylife, Temmuz, 1998.
- Yahya Kaçar, Gülçin. Ud Metodu, Gece Kitaplığı Yay. Ankara 2017.
- Yıldırım, Zeki, Ud Çalgısının İcracı İçin Oluşturduğu Yapısal Sorunlardan Eşik, Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012.
- İnternet: https://www.kulturveyasam.com/mizrapli-telli-turk-muziginde-7-saz-cesidi/ (erişim tarihi: 13 Mayıs 2020).
- İnternet: https://wiki.ubc.ca/Course:Phys341_2020/Oud (erişim tarihi: 19 Haziran 2020).
- İnternet: https://www.oudforguitarists.com/oud-picks-ultimate-oud-buyers-guide-5/ (erişim tarihi: 14 Mayıs 2020).
- İnternet: https://www.riversongguitars.com/wooden-picks/wooden-oud-picks/ (erişim tarihi: 14 Mayıs 2020).
- Şekil 1: https://www.riversongguitars.com/wooden-picks/wooden-oud-picks/ (erişim tarihi: 14 Mayıs 2020).
- Fotoğraf 1, Bağa Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 2, Kartal Teleği Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 3, Fransız Köselesinden Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 4, Koç Boynuzu Mızrap, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
- Fotoğraf 5, Günümüz Plastik Mızraplar, Yazarın kendi çektiği fotoğraf. 21 Ekim 2020.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Kasım 2020 |
| Kabul Tarihi | 15 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 3 Sayı: 2 |
Makale göndermeden önce ORCID üyeliğinizin olduğuna emin olunuz. Orcid'niz yok ise öncelikle BURAYA tıklayarak kendinize üyelik alınız. Aksi taktirde makale yollayamazsınız. İyi çalışmalar dileriz.