Araştırma Görevlilerinin Değerleri İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki

Yıl 2014, Cilt: 6 Sayı: 12, 13 - 27, 20.07.2014

Emine Önder Ali Taş

Öz

Araştırmada, araştırma görevlilerinin bireysel değerleri ve ÖVD arasında ilişki olup olmadığı ile bireysel değerlerinin ÖVD üzerine etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında veriler, “Değerler, Suç Anlayışı ve Ahlaki Hüküm Ölçeği” ve “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu SDÜ ve MAEÜ araştırma görevlileri oluşturmuştur. Araştırma, betimsel tarama modeline göre tasarlanmıştır. Araştırmada, aritmetik ortalama, standart sapma, korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma görevlilerinin bireysel değerleri siyasi, ahlaki, estetik, ekonomik, bilimsel, sosyal ve dini değerler olarak sıralanırken OVD, nezaket, vicdanlılık, yardımlaşma, sivil erdem ve centilmenlik olarak sıralanmıştır. ÖVD’nin yardımlaşma boyutu ile dini, sosyal, estetik ve siyasi değerler arasında ilişkinin olduğu bulunmuştur. Ayrıca estetik değerin, nezaket ÖVD üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Araştırma görevlisi, örgütsel vatandaşlık davranışları, değer, bireysel değerler

The Relationship Between Research Assistants’ Values and Organizational Citizenship Behaviors

Öz

In this study, it was aimed to present whether there was a relationship between research assistants’ individual values and organizational citizenship behaviors or not and the effect of individual values on organizational citizenship behaviors. Within the scope of this object, data were obtained through “Values, Sense of Crime, Moral Judgment Scale” and “Organizational Citizenship Scale”. The study group included the research assistants of Süleyman Demirel University and Mehmet Akif Ersoy University. The study was designed according to descriptive survey model. In this study, arithmetic mean, standard deviation, correlation and regression analysis were presented. While individual values of research assistants were specified as political, moral, aesthetics, economic, scientific, social and religious values. Organizational citizenship behaviors were specified as kindness, conscience, cooperation, civil virtue and gentleman ship. It was found that there was a relationship between cooperation aspects of organizational citizenship behaviors and religious, social, aesthetics and political values. Besides, it was found that aesthetics value was a meaningful predictor on kindness organizational citizenship behaviors

Anahtar Kelimeler

Research assistant, organizational citizenship behaviors, value, individual values

Kaynakça

• Allison, B.J., Voss, R. S. & Dryer, S. (2001). Student classroom and career success: The role of organizational citizenship behavior. Journal of Education for Business, 76(5), 282-289.
• Allport G.W., Vernon P.E. & Lindzey, G. (1960). A study of values. Houghton Mifflin Boston.
• Aktay, A. ve Ekşi, H. (2009). Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. İş Ahlakı Dergisi, 2(3), 19-65.
• Arthaud-Day, M.L., Rode, J.C. & Turnley, W.H. (2012). Direct and contextual effects of indivdual values on organizational citizenship behavior in teams. The Journal of Applied Psychology, 97(4), 792- 807.
• Aslan, Ş. (2009). Karizmatik liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi “Kurumda çalışma yılı” ve “Ücret” değişkenlerinin rolü. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 256-275.
• Avcı, N. (2007). Toplumsal değerler ve gençlik. Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Avey, J.B.; Wernsing, T. & Luthans, F. (2008). Can pozitive employees help pozitive organizational change? Impact of psychological capital and emotions on relevant attitudes and behaviors. The Journal of Applied Behavioral Science Arlington, 44(1), 48-70.
• Ayral, E. (1992). Akademisyenlerin çalışmayla ilgili değerleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi,İstanbul.
• Bateman, T.S. & Organ, D.W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academi of Management Journal, 26(4), 587-595.
• Blanchard, K. & O’connor, M. (1998). Değerlerle yönetim (K. Ay, Çeviren). İstanbul: Epsilon.
• Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. (6. Basım). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Celep, C., Polat, S., Elbir, N. ve Yapıcı, E. (2004). Ortaöğretim okullarındaki öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık tutumları. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı’nda Sunulmuş Bildiri.
• Chiu, S.F. & Tsai, M.C. (2006). Relationship among burnout, job involvement, and organizational citizenship behaviors. The Journal of Psychology, 140(6), 517-530.
• Çetin, Ş., Korkmaz, M. ve Çakmakçı, C. (2012). Dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik ile lider-üye etkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(1), 7-36.
• Cropanzano, R. , Rupp, D. E. & Byrn, Z. S. (2003). The relationship of emotional exhaustion to work attitudes, job performance, and organizational citizenship behaviors. Applied Psychology, 88(1), 1-10.
• Demirel, Y. ve Özçınar, M.F. (2009). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini üzerindeki etkisi: Farklı sektörlere yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(1), 129-145.
• Dilek, H. (2005). Liderlik tarzlarının ve adalet algısının; örgütsel bağlılık, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
• Farh, J.L., Podsakoof, P.M., & Organ, D.W. (1990). Accounting for organizational citizenship behaviors: Leader fairness and task scope versus satisfaction. Journal of Management, 16(4), 705-721.
• Feather, N.T. & Rauther, K.A. (2004). Organizational citizenship behaviors in relation to job status, job insecurity, organizational commitment and identification, job satisfaction and work values. Journal of Occupational and Organizational Psychology, (77), 81-94.
• Fichter, J. (1996). Sosyoloji nedir?, (N. Çelebi, Çeviren). Ankara: Atilla Kitabevi.
• Hamm, S. (2006). Understanding value congruence: A sport organization case study. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, University of St. Catharines, Ontario.
• Hodgkinson, C. (2008). Yönetim felsefesi, örgütsel yaşamda değerler ve motivasyon. (İ. AnılB. Doğan Çeviren) İstanbul: Beta Yayım.
• Graham, J.W. (1991). An essay on organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal, (4), 249–270.
• Ger, G. & Belk, R.W. (1990). Measuring and comparing materialism cross-culturally. Advances in Consumer Research, (17), 186 - 192.
• Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi. Ahlak psikolojisi, ahlaki değerler ve ahlaki gelişme. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
• Kamer, M. (2001). Örgütsel güven, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karakitapoğlu, Z. (1996). Contemporary value orientations of adults and university students. Unpublished master thesis, METU, Ankara.
• Keskin, S. (2005). Öğretmenlerde çalışma değerleri ve örgütsel vatandaşlık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Konovsky, M.A., & Organ, D.W. (1996). Dispositional and contextual determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior, (16), 215– 224.
• Koys, D.J. (2001). The effects of employee satisfaction, organizational citizenship behavior, and turnover on organizational effectiveness: Aunit- level longitudinal study. Personel Psychology, (54), 101-114.
• Lapierre, L.M. & Hackett, R. D. (2007). Trait conscientiousness, leader-member exchange, job satisfaction and organizational citizenship behavior: A test of an integrative model. Journal of Occupational and Organizational Psychology, (80), 539-554.
• Meglino, R.M. & Ravlin, E.C. (1998). Individual values in organizations: Concepts, controversies and research. Journal of Management, 24(3), 351, 357.
• Moorman, R.H. (1991). Relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 6(6), 845-855.
• Moorman, R.H. & Blakely, G.I. (1995). Individualism-collectivism as an individual difference predictor of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior, (15), 127- 142.
• Motowidlo, S.J. (2000). Some basic issues related to contextual performance and organizational citizenship behavior in human resource management. Human Resource Management Review, 10(1), 115- 126.
• Murphy, E.F., Snow, W.A., Carson, P. & Zigarmi, D. (1997). Values, sex differences and psychological androgyny. International Journal of Value-Based Management, (10), 69- 99.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.
• Olson, T.M. (2004). What lies beneath using self determination theory to understand the motives underlying citizenship behaviors in organizational. Ph.D. Thesis, Purdue University, ABD.
• Organ, D.W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndromu. Lexington. MA: Lexington Boks.
• Organ, D.W. (1994). Personality and organizational citizenship behavior. Journal of Management, (20), 465-478.
• Organ, D.W. & Ryan, K. (1995). A metaanalytic review of attitudinal and dispositional predictor of organizational citizenship behavior. Personel Psychology, (48), 775-802.
• Ölçüm-Çetin, M. (2004). Örgütsel vatandaşlık davranışı. Ankara: Nobel Yayınları.
• Özdemir, S ve Sezgin, F. (2011). Öğretmen adaylarının bireysel ve örgütsel değerler ile öğrencilerde görmek istedikleri değerlere ilişkin önem sırası algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-21.
• Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Paine, J.B., & Bachrach, D.G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, (26), 513–563.
• Podsakoff, P.M. & Mackenzie, S.B. (1997). Impact of organizational citizenship behavior on organizational performance: A review and suggestions for future research. Human Performance, 10(2), 133- 151.
• Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Moorman, R.F. & Fetter, R. (1990). Tranformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader satisfaction, and organizational citizenship behaviors. The Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
• Pohlman, R.A. & Gardiner, G.S. (2000). Value driven management. How to create and maximize value over time for organizational success. New York: AMACOM.
• Polat, S. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (54), 307-331.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Pres.
• Russell, R.F. (2001). The role of values in servant leadership. Leadership & Organization Development Journal, 22(2), 76- 83.
• Ryan, J.J. (2002). Work values and organizational citizenship behaviors: Values that work for employees organizations. Journal of Business and Psychology, 17(1), 123-132.
• Somech, A. & Drach-Zahavy, A. (2004). Exploring organizational citizenship behaviors from an organizational perspective: The relationship between organizational learning and organizational citizenship behaviors. Journal of Occupational and Organizational Psychology, (77), 281-298.
• Şişman, M. (2002). Örgütler ve kültürler. Ankara: PegemA Yayıcılık. Uslu, B., Balcı, E. ve Coşkun Uslu, A. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 13-24.
• Ünal, Z. (2003). Öğretmenlerde iş doyumu ve örgütsel vatandaşlık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Taşçı, D. ve Koç, U. (2007). Örgütsel vatandaşlık davranışı - örgütsel öğrenme değerleri ilişkisi: Akademisyenler üzerinde görgül bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 373-382.
• Terzi, A.R. (2011). Denetim odağı ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 36(162), 3-15.
• Titrek, O. Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri. Akademik Bakış, (17), 1-28.
• Turan, S., Durceylan, B. ve Şişman, M. (2005). Üniversite yöneticilerinin benimsedikleri idari ve kültürel değerler. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 181-202.
• Turnipseed, D. & Murkison, G. (2000). Good soldiers and their syndrome: Organizational citizenship behavior and the work environment. North American Journal of Psychology, 2(2), 281-302.
• Van-Dijk, D., Yaffe, T. & Levontin, L. (2008). The effect of Personal values on organizational citizenship behaviors. Third Intennational Conference on Interdisciplinary Social Sciences (22-25 July 2008) Monash University Centre. Prato, Tuscany, Italy
• Van Dyne, L., Graham, J.W., & Dienesch, R.M. (1994). Organizational citizenship’ behavior: construct redefinition, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 37(4), 765–802.
• Wagner, S.L. & Rush, M.C. (2000). Altruistic organizational citizenship behavior: Context disposition and age. The Journal of Social Psychology, 140(3), 379- 391.
• Williams, L.J., & Anderson, S.E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviors. Journal of Management, 17(3), 601–617.
• Williams, S., Pitre, R. & Zainuba, M. (2002). Justice and organizational citizenship behavior intentions: Fair rewards versus fair treatment. Journal of Social Psychology, (142), 33-45.
• Yafang, T. & Shih-Wang, W. (2008). The relationship among job satisfaction, organizational citizenship behavior and turnover intention. In 2008 Northeast Decision Sciences Institute Meeting. Brooklyn, NY.
• Yapıcı, A. ve Zengin, Z.S. (2003). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova üniversitesi ilahiyat fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 173-205.
• Yeşiltaş, M. ve Keleş, Y. (2009). İşgörenlerin eğitim düzeyleri ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 17-40.
• Yılmaz, K. (2007). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin değerlere göre yönetim ile ilgili görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (52), 639-664.
• Yoon, M.H. & Suh, J. (2003). Organizational citizenship behavior and service quality as external effectiveness of contact employess. Journal of bussines research, (56), 597-611.
• Zawawi, A.A. Kamarunzaman, N.Z. & Hussin, Z.H. (2010). Organizational citizenship behavior, job insecurity and work values: Making sense of non-obligatory behavior in the workplace. 2010 International Conference on Science and Social Research (December 5-7) Kuala Lumpur, Malaysia